شما در مرحله چندم دنیا هستید؟
رازهای مرگ 9
مراحل پنجگانه‌ی دنیا
"إعلموا أنّما الحیوةُ الدّنیا لَعِبٌ و لهوٌ و زینةٌ و تفاخرٌ بینكم و تكاثرٌ فی الأموالِ و الأولادِ كمثلِ غیثٍ أعجبَ الكُفّارَ نباتُه ثم یهیجُ فتراه مُصفّراً ثم یكونُ حُطاماً و فی الآخرةِ عذابٌ شدیدٌ و مغفرةٌ من اللّهِ و رضوانٌ و ما الحیوةُ الدّنیا إلّا متاعُ الغرور"
بدانید كه زندگانی دنیا، به حقیقت بازیچه‌ای كودكانه است و لهو و سرگرمی و آرایش و تفاخر و خودستایی با یكدیگر، و حرصِ افزودن مال و فرزندان می باشد. این حقیقتِ دنیاست و در مَثَل مانند بارانی است كه به موقع ببارد و گیاهی در پی آن از زمین بروید كه برزگر یا كافران دنیاپرست را به شگفت آرد و سپس بنگری كه زرد و خشك شود و بپوسد. در جهان آخرت دنیاطلبان را عذاب سخت جهنّم و مؤمنان را آمرزش و نیز خشنودی الهی نصیب است. بدانید كه دنیا جز متاع فریب و غرور، چیزی نیست.
بنابراین، غفلت، سرگرمی، تجمّل، تفاخر و تكاثْر، دورانهای پنجگانه‌ی انسانِ دنیامدار را تشكیل می‌دهد.
نخست، دوران كودكی است كه زندگی در هاله‌ای از غفلت، بی خبری و بازی فرو می‌رود. سپس، مرحله نوجوانی فرا می‌رسد و سرگرمی، جای بازی را می‌گیرد. در این مرحله انسان به دنبال مسائلی است كه او را به خود سرگرم می‌سازد و از مسائل جدّی دور می‌دارد.
مرحله سوم، مرحله‌ی جوانی، شور، عشق و تجمّل پرستی است. در مرحله‌ی چهارم، احساساتِ كسبِ "مقام و فخر" در انسان خودنمایی می‌كند و در مرحله‌ی پنجم، به فكر افزایش مال و جمع ثروت و نفرات می‌افتد.
قرآن، همه‌ی این مراحل را متاع فریب و نیرنگ می‌داند. بنابراین، دنیا ابزاری است برای خودفریبی و فریب دادن دیگران. این، در مورد كسانی است كه دنیا را هدف نهایی خود قرار می‌دهند، به آن دل می‌بندند، بر آن تكیه می‌كنند و آخرین آرزویشان دست یازیدن به آن است.
از دنیا بپرهیزید كه آسایش آن همیشگی نیست، رنج آن به سر نمی‌رسد،و بلا و درد آن آرام نمی‌گیرد
اما اگر مواهب این جهان مادّی وسیله‌ای برای وصول به ارزش‌های والای انسانی و سعادت جاودان باشد، هرگز دنیای مذموم نیست، بلكه مزرعه‌ی‌آخرت و پلی برای رسیدن به هدف‌های بزرگ است.
زمین، آسمان، ابر، باد، مه، آفتاب و ماهتاب، سراسر آیات الهی و مظاهر جمال و جلال حق، نشانه‌ی حق، مجرای فیض، آینه‌دار خداوند و ظهور حكمت عملی و پیاده شده آن است و هرگز دنیای مصطلح نیست، بلكه دنیا، همان قراردادهای ویژه‌ای است كه جهت زندگی مادی برنامه ریزی می‌شود و انسان فریب آنها را می‌خورد؛ مانند: فخرها، خیال‌زدگیها، دلباختگیها، پیوندهای اعتباری، القاب، پست و مقام و جاه.
امیر مؤمنان علیه‌السلام با واژگانی بلیغ و زیبا، دنیا را چنین معرفی می‌فرماید: "تَغُرّ و تَضُرّ و تَمُرّ إنّ اللّهَ تعالی لم یُرضها ثواباً لأولیائه و لا عقاباً لأعدائه وإنّ أهلَ الدّنیا كركبٍ بینا هم حَلّوا إذ صاحَ بهم سائقهم فارتحلوا"1 ؛
دنیا با زینت و آرایش خود، فریب می‌دهد و با بلا و گرفتاری‌هایش زیان می‌رساند و به سرعت و شتاب می‌گذرد. خداوند سبحان بر اثر حقارت و پستی دنیا،راضی نگشت كه آن را پاداش دوستان خود،یا كیفر دشمنانش قرار دهد. اهل دنیا مانند كاروانی هستند كه فرود آمده اند تا رفع خستگی كنند ناگاه قافله‌سالار آنان برآنها بانگ می‌زند: كوچ كنید كه این مكان، جای استراحت نیست. پس كوچ كنند.
از این رو با سفارش اكید فرمود: "فعلیكم بالجِدّ و الاجتهادِ و التّأهُّبِ و الاستعدادِ و التَّزوّدِ فى منزلِ الزّاد و لاتَغُرنّكم الحیاةُ الدّنیا كما غَرّت من كان قبلَكم مِن الأمم الماضیة و القرونِ الخالیة..." ؛2
برشما باد به سعی و كوشش به طاعت و بندگی، آماده بودن و توشه برداشتن برای سفر آخرت در جای توشه گرفتن. زندگی دنیا شما را فریب ندهد، چنان‌كه پیشینیان شما را كه گذشتند و رفتند فریب داد؛ آنان كه شیر آن را دوشیدند و فریب آن را خوردند و شماره‌ی آن را از بین برده روزهایش را به بی‌خبری به سر بردند و تازه‌ی آن را كهنه كردند، خانه‌هایشان گورها و دارایی آنان میراث دیگران گردید. هر كه بر سر گورشان آمد نمی‌شناسند و به كسی كه برایشان بگرید اهمیت نمی‌دهند، و به كسی كه آنان را بخواند پاسخ نمی‌دهند: "فاحَذروا الدّنیا فإنّها غَدّارةٌ غَرّارةٌ خَدوعٌ، مُعطیةٌ مَنوعٌ، مُلبسةٌ نَزوعٌ، لا یَدومُ رَخاؤُها و لا یَنقضی عَناؤُها و لا یَركدُ بَلاؤُها"3 ؛ پس از دنیا بپرهیزید كه بسیار مكركننده،فریب دهنده و بازی دهنده است. بخشنده‌ای است پس گیرنده و پوشاننده‌ای است كَننده (اگر چند روزی به كسی روی آورد و كالایی به او ارزانی داشت، به زودی به او پشت كرده، از او پس می‌گیرد). آسایش آن همیشگی نیست، رنج آن به سر نمی‌رسد،و بلا و درد آن آرام نمی‌گیرد. 4
1 - نهج البلاغه، حكمت 415.
2 - نهج البلاغه، خطبه‌ی 230.
3 - نهج البلاغه، خطبه‌ی 230.
4 - معاد درقرآن:ص 61-64
