همه چیز را دوباره بشور!
« حمام رفتنم حدود 7 ساعت طول می كشد. حدود 2 ساعت، خودم را می شویم و بقیه آن را مشغول شستن لباس هایم می شوم و وقتی این زمان می گذرد نگاه می كنم می بینم فقط چند تكه لباس بیشتر نشستم و تازه هنوز فكر می كنم شاید خوب پاك نشده است؛ تمامی دست هایم زخم شده است.»
مطالب فوق بخشی از گفته های یك مریض بود كه چند روز پیش مراجعه داشته است و در طول هفته مراجعات متعدد از این نوع بیماران وجود دارد. درست حدس زدید بیمار، فردی وسواسی است و جزء بیماران تقریباً شدید آن است. بیماران وسواسی دارای طیفی از علائم می باشند كه ممكن است فرد از یك طرز تفكر ساده وسواسی ( شك های ساده و مكرر) درگیر آن باشد تا شرح حال فوق و حتی بدتر از آن.
اصولاً وسواس به نوع فكری و عملی تقسیم بندی می شود كه فرد به دنبال یك فكر دچار اضطراب شده و این اضطراب گاهی آنقدر شدید می شود كه انسان را مجبور به انجام یك رفتار می كند، مثلاً فرد فكر می كند، نكند در خانه بسته نیست، لذا دچار اضطراب شده و یا در این مرحله می تواند فكر را كنترل كند و یا نهایتاً مراجعه مجدد داشته و در را چك می كند.
پس روال یك وسواس عبارت است از: فكر مزاحم، اضطراب، انجام عمل وسواسی.
افراد وسواسی به افكار غیر منطقی خود اذعان دارند، ولی اضطراب ناشی از این فكر چنان زیاد است كه فرد را مجبور به عمل وسواسی می كند (البته گروهی برای فرار از انگ اطرافیان آن را انكار یا اخفاء می كنند). وسواس های فكری شایع، عموماً عبارتند از "آلودگی و نجاست، شك و تردید، داشتن بیماری جسمی، لزوم تقارن، افكار پرخاشگرانه و ..."
عمل های وسواسی شایع معمولاً "چك كردن یا وارسی نظافت و شستشو، شمارش، پرسش یا اعتراف زیاد و چیدن و ..." می باشد.
در سنین كودكی و نوجوانی نیز ممكن است دیده شود، ولی بعد از حدود 20 سالگی شایع تر است. در روانپزشكی جزء بیماری های اول این رشته است و در مطب های پزشكان عمومی حدود 10% بیماران ممكن است به این اختلال مبتلا باشند و بار ژنتیكی در این اختلال بسیار مهم می باشد.
فرد وسواسی در هیچ مكانی احساس رضایت خاطر پیدا نمی كند و رنگ آسایش را به خود نمی بیند، طوری كه در درازمدت افسردگی نیز به این بیماری افزوده می شود و اختلال افسردگی، مشكلات را مضاعف خواهد كرد.
هدف اصلی از بیان مطالب فوق كه صورت و ظاهر این بیماری محسوب می شود و شاید خود خوانندگان نیز قبل از خواندن با آن آشنا بودند ، گفتن مطالب ذیل است كه از نظر اینجانب بسیار مهم تر می باشد ، هر چند كه علائم فوق، خود بسیار وقت گیر و آزاردهنده است:
افرادی كه به این اختلال مبتلا هستند، حتی اگر در حد یك فكر ساده باشد، دارای یك طرز تفكر زمینه ای هستند كه باعث اختلال آنها در روابط با دیگران خواهد شد. این افراد بسیار ریز بین بوده و معیارهای مخصوص به خود را دارند و حتی تقاضایی را كه درخواست می كنند دوست دارند به نحو احسنت و ایده آل آن انجام شود. اصولاً خط قرمزهای این افراد بیشتر از دیگران است و گذشت های آنها كمتر است. افراد نزدیك به آنها قدرت مانور زیاد ندارند، زیرا با كوچك ترین رفتار معمول، ممكن است حركت بر روی پهنای "باند قرمز" آنها باشد كه این باعث عصبانیت آنها خواهد شد. فرد طرف مقابل كه با طرز تفكر او آشنا نیست، فكر می كند كه چرا هرجوری رفتار می كند طرف مقابل او راضی نمی شود، لذا انگ "غُرغُرو" یا "نِق نِقو" به او می زند و از طرفی خود فرد هم با خود می گوید: چرا من هرچه به او می گویم به نحو كامل كارها را انجام نمی دهد. احساس می كند حرمت و احترام حرف های او از بین رفته است در حالی كه فرد مقابل اصلاً چنین نظری نداشته و بر اساس برداشت ها و توانایی های خود كارها را انجام داده است و همین مسئله اختلافات را زیاد می كند و در مجموع فرد بیمار در هیچ مكانی احساس رضایت خاطر پیدا نمی كند و رنگ آسایش را به خود نمی بیند، طوری كه در درازمدت افسردگی نیز به این بیماری اضافه می شود و اختلال افسردگی، مشكلات را مضاعف خواهد كرد.
اساس درمان در روان درمانی، غالب آمدن و فایق شدن بر اضطراب و پرهیز از عمل وسواسگونه و یا انحراف توجه و فكر قبل از به وجود آمدن فكر مزاحم یا وسواسگونه می باشد. خوشبختانه هر روزه داروهای متنوع و متعددی برای درمان این بیماری به بازار می آیند كه درصد بالایی از بیماران را به خوبی درمان كرده و علائم آنها را كنترل می كنند و متاسفانه درصد بسیار كمی از آنها نیز مزمن شده و غیر قابل درمان می باشند.
تبیان- دکتر محمد مهدی قاسمی(متخصص اعصاب و روان)
*مطالب مرتبط:
وسواس چیست و چگونه آن را درمان كنیم؟
