همزیستی ادیان از منظر قرآن (2)
آزادی اندیشه
دیدگاه قرآن کریم در مورد رفتار مسالمت آمیز مسلمانان با پیروان ادیان دیگر چیست؟
قرآن کریم برای تأمین هم زیستی مسالمت آمیز میان ادیان مختلف راه های گوناگونی را سفارش نموده است. اولین راه عبارت است از:
1. آزادی عقیده و فکر
در بعضی از آیات قرآن کریم، بر اصل «آزادی عقیده» تأکید شده است؛ یعنی اساساً طبیعت اعتقادات قلبی و مسایل وجدانی به گونه ای است که در آنها اکراه و اجبار جایی ندارد.
«لا اکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی ؛ در کار دین اکراه روا نیست، چرا که راه از بی راهه به روشنی آشکار شده است » (1)
«ولو شاء ربک لامن من فی الارض کلهم جمیعاً أفانت تکره الناس حتی یکونوا مؤمنین ؛ اگرچه پروردگارت می خواست، تمامی اهل زمین – بدون این که اختیاری داشته باشند – ایمان می آوردند، پس آیا تو مردم را به اکراه وا می داری که مؤمن شوند؟ » (2)
مهم این است که حقایق و دستورهای الهی بیان شود تا مردم آن را درک کنند و با اراده و اختیار خویش آن را بپذیرند.
بعد دیگر آزادی، «آزادی فکر و اندیشه» است. قرآن کریم در آیات متعددی انسان را به تعقل و تدبر و اندیشه در جهان هستی فرا می خواند و از او می خواهد که با نیروی عقل، منافع و مضار خویش را بشناسد و در جهت کمال و آزادی از هرگونه اسارت، پلیدی و گمراهی قدم بردارد.
«سنریهم آیاتنا فی الآفاق و فی انفسهم حتی یتبین لهم انه الحق أو لم یکف بربک انه علی کل شیء شهید؛ زود است که ما آیات خود را در آفاق جهان و نفوس بندگان هویدا گردانیم، تا آشکار شود که آن حق است؛ آیا کافی نیست که پروردگارت بر همه چیز گواه است؟ » (3)
«و فی الارض آیات للموقنین * و فی انفسکم أفلا تبصرون؛ و در زمین، نشانه هایی برای اهل یقین و نیز در وجود شما است؛ آیا به چشم بصیرت نمی نگرید؟ » (4)
در مطلب آینه یکی دیگر از رههای تامین همزیستی مسالمت آمیز میان ادیان از منظر قرآن کریم را بررسی خواهیم کرد.
پی نوشتها:
1- سوره بقره،آیه 256.
2- سوره یونس،آیه 99.
3- سوره فصلت،آیه 53.
4- سوره ذاریات،آیات 20-21.
