چرا خدا نعمت را پس می‌گیرد؟!
انقلاب؛ نعمتی الهی
«ذلك بان الله لم یك مغیراً نعمة انعمها علی قوم حتی یغیّروا ما بأنفسهم»
"این است كه خدا نعمتی كه به قومی اعطا كرد تغییر نمی‌دهد تا وقتی كه آن قوم حال خود را تغییر دهد."
بی‌تردید انقلاب اسلامی ایران بعد از نهضت‌های بنیادین انبیاء الهی و انقلاب راستین آخرین فرستاده‌اش حضرت محمد(صلی الله علیه و آله)، عظیم‌ترین انقلاب تاریخ و معجزه عصر است كه زمینه‌های لازم را برای انقلاب جهانی یگانه منجی عالم بشریت حضرت مهدی(عج) مهیا كرده است. لكن در تحلیل‌ها و بررسی‌ها همواره باید به این مطلب تأكید و اهتمام ورزید كه انقلاب اسلامی با محوریت خواست و اراده خداوند، اسلام، رهبری حكیمانه امام خمینی(ره) و حضور مخلصانه مردم مسلمان ایران به وقوع پیوست و یگانه رمز ماندگاری و جاودانگی تداوم خیمه انقلاب اسلامی تكیه بر عمود و ستون اسلام و اراده الهی است.
حضرت امام خمینی(ره) در خصوص تفاوت انقلاب اسلامی با سایر انقلاب‌های دنیا در وصیتنامه سیاسی و الهی خود می‌فرماید: «شك نباید كرد كه انقلاب اسلامی ایران از همه انقلاب‌ها جداست، هم در پیدایش و هم در كیفیت مبارزه و هم در انگیزه انقلاب و قیام. تردید نیست كه این یك تحفه الهی و هدیه غیبی بوده كه از جانب خداوند منّان بر این ملت مظلوم غارت‌زده عنایت شده است.» (1)
اما یكی از وجوه ممیزه این نهضت اسلامی از سایر انقلاب‌ها این است كه علل متعدد اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و مذهبی دوش به دوش یكدیگر در به ثمر نشستن این حركت بی نظیر اسلامی سهیم بوده و از نكات ضعف سایر انقلاب‌ها كه منجر به ابتر ماندن آنها شده، مبراست .
زیرا اكثر انقلاب‌های دنیا تك بُعدی بوده و در یكی از ابعاد اقتصادی، سیاسی، مذهبی حركت كرده‌اند و به ندرت در تاریخ، جنبش‌هایی دیده می‌شود كه از دو شاخصه اقتصادی، سیاسی و یا دینی نشأت گرفته باشد ولی باز به دلیل ناقص بودن و فقدان علت تامه، نتیجه نداده‌اند.
اما نهضت اسلامی ایران با مدنظر قرار دادن همه شرایط و عوامل مؤثر و تأثیرگذار، یك انقلاب جامع و كاملی را به منصه ظهور رسانده كه هم اكنون الگو و الهام‌بخش سایر حركت‌های رهایی‌بخش در جهان محسوب می‌شود.
استاد شهید مرتضی مطهری، متفكر اسلامی و انقلابی در این زمینه می‌فرماید: «در دنیا ما انقلابی نداریم كه سه عامل در آن دوش به دوش یكدیگر حركت كرده باشد. ما نهضت‌های سیاسی داریم ولی طبقاتی( اقتصادی) نبوده. طبقاتی داریم (ولی) سیاسی نبوده یا اگر هر دوی اینها بوده مذهبی و معنوی نبوده به هر حال در این كه این انقلاب برخی خصلت‌های مخصوص به خود را دارد شك و بحث نیست.»
واضح است كه انقلاب اسلامی ایران معجزه عظیم الهی است و این اراده خداوند بود كه تمام تحلیل و حساب‌های مادی را باطل كرد این نوع عنایات و تفضلات، سنت الهی است كه خداوند در آیه 53 سوره انفال به روشنی از آن سنت، پرده برداشته و می‌فرماید: «ذلكَ بِانَّ اللهَ لَمْ یَكُ مَغَیِّرَاً نِعْمَةً اَنعَمَها عَلَی قَومٍ حَتّی یُغَیِّرُوا ما بِأنفُسِهِم»؛ همانا كه خدا نعمتی كه به قومی اعطا كرد تغییر نمی‌دهد تا وقتی كه آن قوم حال خود را تغییر دهد.
پروردگار عالمیان نعمتی را در اختیار مردم قرار می‌دهد و از آنها نمی‌گیرد تا زمانی كه آنها خود دچار تغییر شوند یعنی آن قابلیت و استعدادی كه منجر به اعطای آن هدیه الهی شده از میان آنها رخت بربندد و به عبارتی ارزش‌ها، اصول، آرمان و فرهنگ انقلابی آنها استحاله شود كه در این صورت خدای منّان آن نعمت را باز پس خواهد گرفت.
بنابراین ضروری است كه برای بقاء و تداوم انقلاب اسلامی باید فرهنگ و ارزش‌های انقلابی تقویت و استمرار یابد به طوری كه در بستر این سنت الهی، آینده انقلاب در گرو آینده مردم انقلابی است و اگر امت اسلامی ارزش‌ها و روحیات انقلابی خود را حفظ كرده و از این امتحان الهی سربلند و پیروز بیرون آیند؛ آنوقت انقلاب اسلامی این عطیه و هدیه الهی روز به روز شكوفاتر و پرثمرتر خواهد شد چرا كه این نیز وعده و سنت انكارناپذیر الهی است كه خداوند رحمان در آخرین آیه سوره عنكبوت به آن اشاره كرده و می‌فرماید: «والذین جاهدوا فینا لنهدینّهم سبلنا»؛ آنان كه در راه ما، با جان و مال كوشش كردند محققاً آنها را به راه خویش هدایت می‌كنیم.»
این سنت نویدبخش خداوند است كه آحاد مردم انقلابی را در مسیر حفظ ، تقویت و صدور انقلاب تشویق می‌كند تا در روند احیای ارزش‌های الهی همواره در تلاش و تكاپو باشند و خداوند جهانیان نیز پشتیبان و هدایتگر آنان خواهد بود.
نباید فراموش كرد ایجاد یك انقلاب، به مراتب از زنده نگه داشتن آن آسان‌تر است و تاریخ نیز اثبات كرده كه حفظ و بقاء مؤثر انقلاب‌ها (نهضت‌های آزادی‌بخش) از ایجاد آنها سخت‌تر و دشوارتر است.
لذا امروز انقلاب خدایی مردم ایران، سه دهه پرشور را همراه با فراز و فرودهای فراوانی پشت سر گذاشته و با كوله‌باری از تجربه، موفقیت و پیشرفت، وارد دهه شكوفایی و بلوغ خود یعنی دهه چهارم انقلاب می‌شود. دهه‌ای كه با توجه به تحولات منطقه‌ای و بین المللی و بیداری ملت‌های آزادیخواه در اقصی نقاط جهان، جمهوری اسلامی ایران به عنوان نسخه‌ای الهام‌بخش و نجاتبخش برای ملت‌ها و دولت‌ها نقشی فعال‌تر و تأثیرگذارتر در تعاملات و تحولات منطقه‌ای و بین المللی ایفا خواهد كرد.به طوری كه بر همه اندیشمندان و متفكران و فعالان سیاسی و آحاد ملت انقلابی واجب است كه بیش از پیش به فكر حفاظت و حراست از فرهنگ و ارزش‌ها و اصول، آرمان‌ها و دستاوردهای بی بدیل انقلاب اسلامی بوده و در این راستا همواره باید به آفت‌زدایی مبتنی بر آسیب‌شناسی انقلاب پرداخت و با رفع آنها درخت پربار و تنومند انقلاب اسلامی را در فرآیند دستیابی به اهداف و آرمان‌های بلند جهانی‌اش یاری و بالنده‌تر و شكوفاتر كرد.
این رسالت و مسئولیت سنگین، روشنفكران و جستجوگران راه حق و حقیقت و منادیان عدالت و عدالت‌خواهی را به این نكته رهنمون می‌كند كه در پیروزی این انقلاب، رهبریِ مدبرانه و حكیمانه حضرت امام خمینی(ره) نقش بسزایی داشته و برای حفظ و بقاء مؤثر این شجره طیبه نیز نیازمند رهنمودها و اندیشه‌های والای آن رهبر فرزانه و فرمایشات مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (دام ظله) هستیم.
معمار كبیر انقلاب با ژرف‌اندیشی و آینده‌نگری كه داشتند الزامات و ملزومات آینده انقلاب و كشور اسلامی‌مان را به همراه بایدها و نبایدهای لازم در وصیتنامه سیاسی - الهی خود به یادگار گذاشته‌اند. بنیانگذار كبیر جمهوری اسلامی ایران، نقشه راه حركت آحاد امت انقلابی را با عنایت به تمام نكات ظریف و حساس و با تفكیك وظایف هر یك از قوای سه‌گانه (مجریه، مقننه و قضائیه) و سایر نهادها و سازمان‌های مرتبط ، از قبیل حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها، نیروهای مسلح، مطبوعات، رادیو و تلویزیون و گروههای سیاسی و احزاب، نویسندگان، گویندگان و روشنفكران را در قبال حفظ و تقویت و استمرار حیاتبخش انقلاب را در میثاق‌نامه خود با مردم شریف ایران به روشنی ترسیم كرده‌اند.
در این نوشته اشاره‌ای گذرا و مختصر به برخی نكات نجاتبخش این وصیتنامه سیاسی - الهی می‌نماییم و امید آن داریم كه نویسندگان، پژوهشگران و تلاشگران راه حق و حقیقت و دلسوزان انقلاب، نقشه حركت حال و آینده انقلاب را از این منشور هدایت استخراج و در دسترس عموم مردم انقلابی ایران و سایر ملل بیدار و آگاه جهان قرار دهند.
حضرت امام خمینی(ره) در میثاق‌نامه خود با مردم انقلابی تكلیف را بر همگان مشخص و روشن كرده و در مورد حفظ و تداوم و صدور انقلاب اسلامی می‌فرماید: «بر ملت ایران خصوصاً، بر جمیع مسلمانان عموماً واجب است این امانت الهی را كه در ایران بطور رسمی اعلام شده و در مدتی كوتاه نتایج عظیمی به بار آورده با تمام توان حفظ نموده و در راه ایجاد مقتضیات بقاء آن و رفع موانع و مشكلات آن كوشش نمایند و امید است كه پرتو نور آن بر تمام كشورهای اسلامی تابیدن گرفته و تمام دولت‌ها و ملت‌ها با یكدیگر تفاهم در این امر حیاتی نمایند و دست ابرقدرت‌های عالم‌خوار و جنایتكاران تاریخ را تا ابد از سر مظلومان و ستمدیدگان جهان كوتاه نمایند.»(2)
شایان ذكر است كه در طول این سی سال بسیاری از اندیشمندان در خصوص تهدیدات و آسیب‌های احتمالی كه انقلاب را در عرصه‌های متعدد سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اعتقادی تهدید می‌كند، قلم‌فرسایی كرده‌اند كه باید مدنظر قرار گرفته و مورد بهره‌برداری قرار گیرد. اما حضرت امام، اكثر آن آسیب‌ها و تهدیدهای متصور برای آینده انقلاب را در همان دهه اول انقلاب به طور معجزه آسایی در منشور هدایت خود پیشگویی و هشدارهای لازم را بیان كرده‌اند كه به برخی از آن موارد اشاره می‌شود:
واضح و روشن است كه اگر اینگونه عمل نكنیم و از نعمتی كه خداوند به ما عنایت كرده مراقبت ننموده و با عمل شاكر نباشیم دچار سنت الهی شده كه:
«ذلك بانّ الله لم یك مغیراً نعمة انعمها علی قوم حتی یغیّروا ما بأنفسهم؛ همانا كه خدا نعمتی كه به قومی اعطا كرد تغییر نمی‌دهد تا وقتی كه آن قوم حال خود را تغییر دهد."
- دوری از انگیره الهی و مقصد عالی حكومت اسلامی
«بی تردید رمز بقاء انقلاب اسلامی همان رمز پیروزی است و رمز پیروزی را ملت می‌داند و نسل‌های آینده در تاریخ خواهند خواند كه دو ركن اصلی آن انگیزه الهی و مقصد عالی حكومت اسلامی و اجتماع ملت در سراسر كشور با وحدت كلمه برای همان انگیزه و مقصد. اینجانب به همه نسل‌های حاضر و آینده وصیت می‌كنم كه اگر بخواهید اسلام و حكومت الله برقرار باشد و دست استعمار و استثمارگران خارج و داخل از كشورتان قطع شود این انگیزه الهی را كه خداوند تعالی در قرآن كریم بر آن سفارش فرموده است از دست ندهید و در مقابل این انگیزه كه رمز پیروزی و بقاء آن است، فراموشی هدف و تفرقه و اختلاف است.»(3)
- مأیوس نمودن مردم از اسلام و جمهوری اسلامی
«از توطئه‌های مهمی كه در قرن اخیر، خصوصاً در دهه‌های معاصر و به ویژه پس از پیروزی انقلاب آشكارا به چشم می‌خورد تبلیغات دامنه‌دار با ابعاد مختلف برای مأیوس نمودن ملت‌ها و خصوصا ملت فداكار ایران از اسلام است.» (4)
«اسلام و حكومت اسلامی پدیده الهی است كه با به كار بستن آن سعادت فرزندان خود را در دنیا و آخرت به بالاترین وجه تأمین می‌كند و قدرت آن دارد كه قلم سرخ بر ستمگری‌ها و چپاولگری‌ها و فسادها و تجاوزها بكشد و انسان‌ها را به كمال مطلوب خود برساند و مكتبی است كه برخلاف مكتب‌های غیر توحیدی در تمام شئون فردی و اجتماعی و مادی و معنوی و فرهنگی و سیاسی و نظامی و اقتصادی دخالت و نظارت دارد و از هیچ نكته ولو بسیار ناچیز كه در تربیت انسان و جامعه و پیشرفت مادی و معنوی نقشی دارد فرو گذار ننموده است و موانع و مشكلات سر راه تكامل را در اجتماع و فرد گوشزد نموده و به رفع آنها كوشیده است.» (5)
امید آن است كه آحاد ملت انقلابی ایران و امت‌های آزادیخواه جهان، این منشور هدایت و نجاتبخش را نصب العین خود قرار داده و با پیروی از توصیه‌های روشنگرانه حضرت امام خمینی(ره) به سعادت دنیوی و اخروی نائل شوند.
در دهه چهارم انقلاب ضروری است اقشار مختلف مردم و دلسوزان انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران، بایسته‌های ذیل را مورد توجه و دقت قرار دهند.
- پرهیز از انفكاك مابین انقلاب و اندیشه‌های حضرت امام خمینی(ره) بنیانگذار كبیر جمهوری اسلامی.
- بسط و گسترش اندیشه سیاسی اسلام(حكومت اسلامی) در منطقه و جهان با رویكرد معرفی نظام سیاسی ایران به عنوان الگوی نظام سیاسی كارآمد.
- حفظ و تقویت روحیه و فرهنگ استكبارستیزی و نفی سلطه و زور.
- نهادینه كردن ارزش‌ها و آرمان‌های انقلابی و اسلامی در جامعه با حذف گسل‌های موجود بین نسل اول، دوم و سوم انقلاب .
- عینیت بخشی به دو مفهوم نجاتبخش «پیشرفت» و «عدالت».
- مقابله با دشمنان قسم خورده حق و عدالت یعنی منافقین و روشنفكران غربزده و شرق‌زده و متحجرین ظاهرنما .
واضح و روشن است كه اگر اینگونه عمل نكنیم و از نعمتی كه خداوند به ما عنایت كرده مراقبت ننموده و با عمل شاكر نباشیم دچار سنت الهی شده كه:
«ذلك بانّ الله لم یك مغیراً نعمة انعمها علی قوم حتی یغیّروا ما بأنفسهم؛ همانا كه خدا نعمتی كه به قومی اعطا كرد تغییر نمی‌دهد تا وقتی كه آن قوم حال خود را تغییر دهد."
پی‌نوشت‌ها:
1- وصیتنامه سیاسی و الهی رهبر كبیر انقلاب اسلامی، انتشارات اسوه، چ سوم، سال 1383، ص 14 .
2- همان، ص 15 .
3- همان، 16 .
4- همان، 17 .
5- همان، 14.
مالك رحمتی؛ كارشناس ارشد الهیات و حقوق
دین و اندیشه سایت تبیان
