کوتوله ای فراخورشیدی به وزن زمین !
کشف سیارات فراخورشیدی یکی از داغ ترین مباحث نجومی طی چند سال اخیر بوده است. بررسی های جدید نشان می دهد که کوچکترین سیاره فراخورشیدی شناخته شده ممکن است جرمی برابر با زمین داشته باشد.
کوچک ترین سیاره فراخورشیدی کشف شده ممکن است حتی از آنچه پیشتر تصور می شد، کوچکتر باشد. نتایج بررسی های جدید نشان می دهند این سیاره احتمالا فقط 1/4 برابر زمین جرم دارد. این تقریبا نصف برآورد اولیه از جرم سیاره است. رصدهای برنامه ریزی شده در ماه های آینده، صحت این تخمین را مشخص خواهد کرد.
اکثر سیاره های فراخورشیدی شناخته شده، غول های گازی هستند که چند صد برابر زمین جرم دارند. ولی در سال 2008، منجمان سیاره ای کشف کردند که فقط سه برابر زمین جرم داشت. اگر یک سیاره فراخورشیدی بسیار کوچک دیگر را که به دور یک ستاره مرده می گردد کنار بگذاریم، این سیاره جدید کوچکترین سیاره فراخورشیدی پیدا شده تا به امروز است.
این سیاره به کمک روشی به نام ریزعدسی های گرانشی کشف شده است. در این روش وقتی یک ستاره- از نگاه ناظر زمینی- از جلوی یک ستاره دیگر عبور میکند، بر اثر گرانش خود به مدت چند روز یا چند هفته باعث بزرگنمایی ستاره پس زمینه می شود. حال اگر ستاره پیش زمینه، دارای سیاره ای نیز باشد، گرانش سیاره باعث بزرگنمایی بیشتر ستاره پس زمینه به مدت چندین ساعت خواهد شد. تجزیه و تحلیل این رخداد به شدت زمانبر است چرا که موارد بسیاری باید مورد توجه قرار گیرند، از جمله اندازه سیاره و ستاره، مقدار جدایی آنها و فاصله آنها از زمین.
در ابتدا تیم پژوهشگران فکر میکردند ستاره میزبان یک کوتوله قهوهای است. به همین دلیل جرم سیاره را 3/3 برابر جرم زمین تخمین زدند. اما مشاهدات جدیدتر حاکی از آن هستند که ستاره مادر سنگینتر از میزانی است که قبلا تصور میشد. در حقیقت به نظر میرسد ستاره میزبان یک کوتوله قرمز باشد. به همین دلیل اکنون دانشمندان جرم سیاره یادشده را حدود 1/4 برابر جرم زمین تخمین میزنند. با این حساب میتوان گفت این سیاره دوقلوی زمین است چرا که به جز ناهید، جرم هیچ سیاره دیگری اینقدر نزدیک به جرم زمین نیست.
یکی از پژوهشگران دانشگاه ایالتی اوهایو (Ohio State University) به نام «اسکات گاودی» (Scott Gaudi)، معتقد است: «نتایج به دست آمده بسیار مهم هستند چرا که این کوچکترین سیاره ی کشف شده است. به طور حتم یافتن یک سیاره فراخورشیدی واقعی با جرمی نزدیک به جرم زمین یکی از بزرگترین اهداف منجمان در جستجوی سیارات فراخورشیدی است. ما اکنون به تحقق این هدف بسیار نزدیک هستیم.»
تیم پژوهشگران در نظر دارد در ماه های آینده به کمک تلسکوپ بسیار بزرگ ( Very Large Telescope) در شمال شیلی، داده های بیشتری در ارتباط با این سیاره جمع آوری کند. حتی اگر نتایج به دست آمده تایید شوند، هنوز مشخص نیست که آیا این سیاره می تواند پذیرای حیات باشد یا خیر. زیرا ستاره ی میزبان آن یک کوتوله قرمز بسیار کم نور است. به همین دلیل احتمال دارد سیاره یاد شده، با اینکه در مداری با شعاعی برابر شعاع مدار ناهید به دور ستاره میزبان خود می گردد، یک سیاره یخ زده باشد.
ولی اگر سیاره دارای جو ضخیمی از هیدورژن باشد، میتواند دمای سطحی مناسبی برای رشد و نمو حیات را فراهم نماید.
مترجم:
امیرحسام صلواتی
