معرفی مساجد استان آذربایجان غربی (2)
(مسجد چورس، مسجد داش آغلیان، مسجد سیدالشهداء)
مسجد چورس
این مسجد در شمال شرقی روستای "چورس" از توابع چایپاره شهرستان خوی قرار دارد. این روستا در هفت کیلومتری جنوب شرقی بخش قره ضیاالدین و شمال شرقی شهرستان خوی واقع شده است.
نقشه مسجد به شکل مربع است. مسجد صحن ندارد و شبستان آن دارای چهار ستون سنگی تراشیده با سر ستون هایی با نقش ساده است. پوشش سقف مسجد به صورت طاق و گنبد است. محراب مسجد با اندود گچی به شکل ایوان که در دو طرف آن دو طاق کوچک وجود دارد، دیده می شود. مصالح عمده به کار رفته در این بنا سنگ و آجر است. نمای بیرونی مسجد در چهار ضلع آن دارای طاق نماست.
مسجد داش آغلیان
این مسجد در کوچه امیر دیوان شهرستان خوی قرار دارد و از مساجد آباد و دایر این شهر به شمار می رود. مساحت ساختمان مسجد در حدود چهار صد متر مربع است. سقف این مسجد بدون ستون چوب پوش است، همین امر یکی از ویژگی های معماری این مسجد محسوب می شود. بامی شیروانی سقف آن را می پوشاند.
این مسجد دارای ایوانی با چهار ستون چوبی است. سر ستون ها کنده کاری شده اند. ستون های ایوان و رواق مسجد را به سه قسمت تقسیم کرده است. در وسط ستون ها این جمله دیده می شود:" از برکات حضرت مستطاب اجل مولانا الحاج شیخ عبدالوهاب النمازی دامه برکاته" که شاید تاریخ بنا یا تعمیر و یا بازسازی بعدی آن است.
در بنای مسجد از چوب، سنگ و آجر استفاده شده و بعد از پی ها، آجرها با ملاط آهک و شن روی هم چیده شده اند.
از جمله تزیینات این بنا گچ بری ساده ای است که در سراسر دیوارها با خطوط موازی به اندازه تقریبی پنجاه سانتی متر به چشم می خورد. همچنین در و پنجره بزرگ مسجد به سمت حیاط، دارای کاشی کاری زیبایی با آیات قرآن مجید است.
معمار ساختمان بیشتر ذوق و هنر خود را در برپایی طاق نما و تزیینات آجری پایه ها و هلال در مسجد انجام داده است. بالای این در، لوحه ای به ابعاد تقریبی 90×60 سانتی متر دیده می شود که حاوی نوشته هایی در چهار ستون است و متاسفانه به خاطر فرسایش آن خوانده نمی شود. در این مسجد، سنگی به نام "داش آغلیان" وجود دارد. این سنگ در محفظه ای نگهداری می شود و مورد احترام و زیارت مردم است.
مسجد سیدالشهداء
این مسجد قاجاری در بخش مرکزی شهرستان خوی، در ضلع شمالی خیابان انقلاب قرار دارد. ساختمان مسجد شامل شبستانی یک طبقه با سه فرش انداز و یک راهروی ورودی است. ترکیب و تناسب تالار و دالان ورودی بسیار هماهنگ و تزیینات آجری در داخل گنبدهای سقف و گوشواره های مربوطه بسیار جالب توجه است. این مسجد هشت ستون تراشیده سنگی و پانزده طاق گنبدی شکل دارد. در ساختمان مسجد از دو نوع مصالح استفاده شده، تا ارتفاع شصت سانتی متری از سنگ و از این قسمت به بعد با آجر ساخته شده است.
این مسجد دارای تزیینات آجری در گنبد، سقف و گوشواره هایی با طرح لوزی مدور، ستاره و رسم تزیین های هندسی است. در سنگ نوشته ای که در انتهای ورودی مسجد نصب شده، ترکیب "یا غفور یا وودود" دیده می شود که با احتساب حروف ابجد برابر 1323 هـ. ق است و تاریخ خود سنگ نوشته اول رمضان1327 هـ. ق را نشان می دهد.
منبع: میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی
تهیه و تنظیم: زهره پری نوش
