دستگاه بُخور مفید است یا نه؟
در فصل سرماخوردگی شاید این سوال برای شما هم مطرح شده باشد که آیا می توان از دستگاه بخور برای درمان این بیماری استفاده کرد یا نه؟ اصلا بُخور دادن فایده‌ای هم دارد؟
در این باره مصاحبه زیر با دکتر محمدرضا فدایی، فوق تخصص بیماری ریه و عضو هیات علمی دانشگاه شیراز انجام شده است.
آقای دکتر! آیا دستگاه های بخور برای سلامت مفیدند؟
برای پاسخ به این سوال باید توضیح مختصری درباره رطوبت بدهم.رطوبت به میزان بخار آب موجود در هوا گفته می شود و رطوبت نسبی پایین به این معنی است که هوا خشک است و قابلیت نگهداری رطوبت زیادی را دارد. رطوبت نسبی داخل منزل اگر به 45 درصد برسد کاملا ایده‌آل است، اما در صورتی که این میزان کمتر از 30 درصد باشد، خیلی خشک محسوب می شود، اما رطوبت نسبی هرگز نباید از 50 درصد تجاوز کند.
در هر صورت، برای رهایی از هوای خشک می توان از دستگاه‌های بخور استفاده کرد.
چگونه می توانیم رطوبت داخل خانه را اندازه گیری کنیم؟
سه قطعه قالب یخ کوچک را داخل یک لیوان قرار دهید و به آن آب اضافه کنید. بعد از سه دقیقه اگر رطوبت روی سطح خارجی لیوان شکل نگرفت، یعنی هوای داخل خانه خیلی خشک است و باید مرطوب شود. البته از دستگاه های رطوبت سنج هم می توان استفاده کرد.اضافه کردن سه تا چهار لیتر آب در هوا، رطوبت نسبی یک خانه ی صد متری را با فرض ثابت بودن دما، از 5 درصد به 60 درصد افزایش می دهد.
چه طور می توانیم رطوبت هوا را افزایش دهیم؟
دستگاه های بُخور یا رطوبت ساز یکی از این راه های افزایش رطوبت هوا هستند که دو نوع بُخور گرم و سرد دارند.از دستگاه های بخور گرم معمولا در هوای سرد استفاده می شود که احتمال رشد باکتری، قارچ و کپک در مخزن این نوع کم است و در تسکین گرفتگی بینی و عفونت‌های مجاری تنفسی و همچنین کاهش شدت و درد سرفه‌های خشک مفیدند و در عین حال امکان افزودن مواد ضد عفونی کننده گیاهی (مثل اکالیپتوس) و خوشبو کننده در بسیاری از آن ها وجود دارد.
البته معایبی هم دارند. مثلا مصرف انرژی برق در آن ها بالاست و احتمال سوختگی با بخار داغ یا آب داخل مخزن وجود دارد.
دستگاه های بخور سرد؟
دستگاه های بخور سرد به سه گروه رطوبت ساز پروانه ای، رطوبت ساز اولتراسونیک و رطوبت ساز تبخیری تقسیم می شوند. رطوبت سازهای تبخیری در صورت افزایش رطوبت نسبی هوا، خروج بخار آب از دستگاه را کاهش می دهند و به طور خودکار عمل می کنند.از بخور سرد معمولا در فصل تابستان استفاده می شود. دستگاه های بخور سرد کم صدا تر از نوع گرم هستند و مصرف انرژی برق در آن ها کمتر است، اما معایبی نیز دارند، مثلا آب سرد محل مناسبی برای تکثیر قارچ ها و باکتری هاست و از آن جایی که در بخور سرد قطرات آب به هوا پراکنده می شوند، این مواد زیان آور هم به همراه آب در فضای اتاق منتشر می شوند، بنابراین مخزن آن ها را باید هر روز با آب و صابون شست. البته رطوبت سازهای تبخیری از این قاعده مستثنا هستند.
از طرف دیگر در بخور سرد، مواد معدنی موجود در آب در هوا پراکنده می شوند، لذا باید مخزن آن ها را با آب مقطر پُر کرد. در غیر این صورت مواد معدنی موجود در آب به صورت گرد و غبار در محیط خانه پخش می شوند.
حالا این دستگاه ها واقعا خاصیت درمانی دارند؟
دستگاه های بخور اگر به طور صحیح استفاده شوند، می توانند از خشکی پوست بدن و پوشش مخاط بینی و گلو جلوگیری کنند و بروز سرماخوردگی، حملات سردردهای سینوسی ، آلرژی ، آسم و بیماری های تنفسی را کاهش دهند و سرمای هوا را تعدیل کنند.آیا استفاده از دستگاه های بخور عوارضی هم دارد؟
معمولا توصیه می شود در اتاق کودکان و خردسالان از بُخور گرم استفاده شود. در عین حال استفاده از این دستگاه ها نباید دایمی باشد، زیرا مثلا دیده شده که رطوبت بالا حملات آسم و آلرژی را تشدید می کند.استفاده از دستگاه بخور را به چه افرادی توصیه می کنید؟
همه افرادی که دچار خشکی پوست، سرماخوردگی، گرفتگی بینی و مجاری تنفسی هستند و از بخاری های گازی یا نفتی برای گرم کردن محل زندگی خود استفاده می کنند، می توانند از این دستگاه ها استفاده کنند.بعضی از افراد هنگام سرما خوردگی از گیاهان دارویی (مثلا اکالیپتوس) در دستگاه های بخور استفاده می کنند. شما چه نظری دارید؟
بعضی از دستگاه ها قابلیت افزودن مواد دارویی و معطر را دارند و می توان در حد معقول از این گیاهان دارویی استفاده کرد، هر چند که تاثیر شگرفی در بهبود شرایط بیمار نخواهد داشت.
حرف آخر؟
حفظ رطوبت محل زندگی به خصوص در فصول سرد سال، یکی از مهم ترین راه‌ها برای حفظ سلامت افراد است و دستگاه های بُخور تا حد زیادی به این مسئله کمک می کنند، اما نباید به طور دایمی استفاده شوند و رطوبت هوای اتاق را بیشتر از حد مجاز افزایش دهند.حتی به جای این دستگاه‌ها می توان بوسیله گذاشتن یک کتری آب روی شعله اجاق گاز، رطوبت خانه را تامین کرد.
پریسا اصولی
هفته نامه سلامت
*مطالب مرتبط:
