چگونه بر استرس در محیط كار غلبه كنیم؟

استرس در محیط كار ( قسمت دوم )

تعریف استرس در محیط كار

تغییر در فعالیت های كاری همچون فن آوری جدید یا تغییر اهداف ، ممكن است باعث ایجاد استرس شود یا به درون ساختار سازمان راه یابد. استرس سازمانی را می توان با مقیاس كارگریزی و كیفیت كار اندازه گیری كرد.

استرس سازمانی

استرس روی سازمان ها و افراد موجود در آن تأثیر می گذارد. تأثیر استرس سازمانی با افزایش میزان كارگریزی ، تعویض زود هنگام كاركنان ، ارتباط نامناسب با ارباب رجوع ، كاهش میزان امنیت شغلی ، عدم سلامت محیط كار ، كنترل ضعیف كیفیت محصولات و .... ارتباط دارد.  به بیان دیگر هرچه میزان استرس سازمانی بالاتر باشد، عوامل ذكر شده از فراوانی بیشتری برخوردارند. چنانچه میزان استرس سازمانی به طور چشمگیری افزایش یابد، فرد ممكن است مبتلا به سندرم سازمانی شود. این سندرم ( به طور كلی سندرم به  تعدادی از خصوصیات ، رویدادها یا رفتارها كه به نظر می رسد با هم دیده می شوند یا به نحوی وابسته و هماهنگ هستند گفته می شود و به طور اختصاصی تر به مجموعه علائمی گفته می شود كه با هم دیده می شوند و می توان آنها را حاكی از یك بیماری یا نابهنجاری خاص تلقی نمود. ) ، زمانی ایجاد می شود كه فرد اجازه ابراز عقیده نداشته باشد، امكان تخلیه هیجان فراهم نباشد و امنیت شغلی وی به حداقل ممكن رسیده باشد.

تشخیص علایم

تنها یك علامت خاص برای تشخیص استرس وجود ندارد . بدین معنا كه مبتلایان به استرس و افراد آرام و خونسرد ، هر دو ممكن است به یك اندازه با بیماری و یا زیاده روی در مصرف سیگار روبرو شوند. عامل مشترك موجود در مبتلایان به استرس ، بروز یك سری علایم است.

علایم جسمی

برخی علایم جسمی استرس مانند فشار خون یا بیماری قلبی می تواند سلامت انسان را تهدید كند. علایم جسمی ضعیف تری نیز وجود دارد كه از جمله می توان به بی خوابی ، احساس خستگی دایم ، سردرد ، جوش های صورت ، اختلالات گوارشی ، زخم ، قولنج ، بی اشتهایی ، پرخوری و گرفتگی عضلانی اشاره كرد. بیشتر این علایم گاهی اوقات بعد از یك اتفاق استرس زا روی می دهد. سایرعلایم استرس سریع تر بروز می كنند مانند : تهوع ، تنگی نفس یا خشكی دهان . البته تمام این علایم ممكن است با عوامل دیگری به جز استرس بروز كند. اگر شما یا همكارتان به طور طبیعی مستعد سردرد هستید مراقب باشید كه مبادا نتایج استرس بالا ، در رفتار شما با همكارتان مشهود شود.

علایم عاطفی

علایم عاطفی استرس شامل تندخویی كلی ، اضطراب های ناگهانی و شدید ، یأس ، عدم تمایل به مزاح و شوخی و ناتوانی در تمركز روی ساده ترین كارهای روزمره است.

·       پاسخ های عاطفی غیر عادی و تغییرات رفتاری ، كلید تشخیص میزان استرس در خود و دیگران است . بعضی از شایع ترین نشانه های استرس به قرار زیر است :

·       زودرنجی یا پرخاشگری بی جهت در مواقع درگیری

·       عدم علاقه به آراستگی ظاهری خود و دیگران ، بی تفاوتی نسبت به وقایع یا فعالیت های مورد علاقه گذشته ، مانند علاقه به یك رشته ورزشی خاص

·       تمركز ضعیف ، ناتوانی در حفظ و نگهداری وقایع و مطالب و عدم تصمیم گیری

·       ناراحتی ، احساس گناه ، خستگی مفرط ، بی حوصلگی و احساس آشكار ناتوانی یا شكست

·       فقدان اعتماد به نفس  به توانایی شخصی كه اغلب با احساس بی ارزشی همراه است.

نكات به یاد ماندنی

·       خانواده ، دوستان و همكاران، با توجه و دقت به رفتار و حركات فرد ، به راحتی می توانند از وجود استرس و میزان آن آگاه شوند.

·       سرگرمی ها و علایق مناسب موجب بهبود حال افراد و كاهش استرس می شوند. همانگونه كه از دست دادن ناگهانی شخص یا وسیله مورد علاقه موجب وخامت حال افراد و افزایش استرس می شود.

·       درمواقعی كه فرد دچار استرس شدید است، ضعف های او در رفتارهایش تجلی می كند. برای نمونه بعضی افراد شروع  به سیگار كشیدن می كنند ، اگر چه در گذشته آن را ترك كرده اند.

علایم رفتاری

بسیاری از مردم برای رهایی موقتی از استرس به پرخوری ، سیگار كشیدن و یا وقت گذرانی روی می آورند. استرس می تواند فردی را كه به طور تفریحی سیگار می كشیده است ، به سیگاری حرفه ای تبدیل كند. فردی كه دچار استرس است تشخیص نمی دهد كه در خوردن یا نوشیدن چیزی زیاده روی می كند و معمولاً كسی كه تشخیص می دهد در این امر زیاده روی می كند، از دیگران كناره گیری می كند تا ، به سبب رفتارهای غیرعادی خود مورد شكایت یا انتقاد دیگران قرار نگیرد.

اندازه گیری استرس

عوامل متعددی وجود دارد كه معیارهای تقریبی استرس محسوب می شود . این عوامل برحسب این كه استرس در یك شخص ، سازمان یا در جامعه اندازه گیری می شود ، تغییر می كند .

اندازه گیری استرس در افراد

استرس در افراد را می توان تا حدی با چیزهایی مانند تپش قلب و میزان تولید آدرنالین سنجید ، اما میزان ناهماهنگی افراد با شرایط جسمی معمولشان نیز در این ارزیابی نقش دارد. از آنجایی كه هر كس تپش قلب یا فشار خون متفاوتی دارد ، آمار میانگین معینی را جهت شناسایی استرس افراد و میزان آن مشخص نكرده است. از طرفی پاسخ افراد به استرس متفاوت است. در بعضی افراد ، استرس خود را به صورت وحشت و آشفتگی ، سردرد یا مشكلات شكمی و مزاجی نشان می دهد ، اما سایر افراد ممكن است دچار بی خوابی یا عدم اعتماد به نفس شوند. همچنین میزان پاسخ به استرس در مردان و زنان متفاوت است. زنان هنگام استرس عقب نشینی می كنند یا افسرده می شوند ، اما مردان معمولاً  پرخاشگر ، تندخو یا معتاد به انجام عملی می شوند.

اندازه گیری استرس در سازمان ها

شركت ها و سایر سازمان ها معیارهای كمّی شناخته شده ای از سطح استرس دارند ، كه عمومی ترین این معیارها آمار غیبت از كار است؛ و این درصد غیبت روزانه كاركنان از محیط كار را نشان می دهد. اما نمی توان نتیجه گرفت كه یك شركت با بالاترین میزان كارگریزی لزوماً پر استرس ترین شركت است ؛ زیرا برخی صنایع و مشاغل بیشتر در معرض كارگریزی هستند ، پس احتمال آسیب دیدگی و صدمه كاركنان مشغول به كار در این صنایع و مشاغل بسیار بالا است. در حقیقت بسیاری از شركت ها از حضور كاركنانی كه دچار استرس هستند ، رنج می برند. این كاركنان بسیار منفعل و خسته هستند و در واقع می توان گفت كه حضور یا غیبتشان هیچ تفاوتی در روند كاری سازمان ندارد و نكته جالب این است كه این كاركنان حضور در محیط كار را به ماندن در خانه ترجیح می دهند.

کتاب 101 روش کاهش استرس در محیط کار

گردآوری: زهره پری نوش