مقبره های کیهانی (2)

--> در مقاله ی قبلی دیدیم که تپ اختر ها همان ستارگان نوترونی هستند که از انفجار ابرنواخترها بوجود آمده اند.

تپها چگونه تولید می شوند؟

این کشف  رابطه ی بین ابرنواخترها و ستاره های نوترونی را آشکار ساخت. از سال 1968 تا به الان بیشتر از 1000 تپ اختر کشف شده اند. این تپ اختر ها شبیه فانوسهای دریایی هستند که در اعماق عالم، مقبره های انفجارهای باستانی را نشان می دهند.

در حقیقت تپ اخترها چشمک نمی زند. بلکه اینها کره های چرخنده ی بزرگی هستند که از دونقطه روی سطحشان، پرتوهای رادیویی ساطع می کنند. این دو جهت تابش، در راستای محور میدان مغناطیسی آنهاست و با شتاب گرفتن الکترونها در میدان مغناطیسی اش تابش می کنند. اگر کره ی زمین روی صفحه ی چرخش این دو نقطه روی ستاره نوترونی، باشد، می توانیم تپهای ارسالی از آن را ببینیم.

به دلیل تلاقی نکردن محور چرخش تپ اخترها با محور مغناطیسی شان این پرتوها در هر چرخش ستاره ای دور تا دور آسمان را جاروب می کنند و بیشتر شبیه پرتوهای یک فانوس دریایی هستند.

یک ناظر زمینی هر بار که یک پرتو از پرتوهای تپ اخترها به زمین برخورد می کند، تپ کوتاهی از آن امواج رادیویی را دریافت می کند. این پدیده آنقدر منظم است که ستاره شناسان قادر به تخمین زمان تپ بعدی با دقتی بهتر از یک هزارم ثانیه درسال هستند. یعنی دقیقا می دانند که در کدام لحظه از سال آینده تپ چندم را می توانیم ببینیم. مقداری از ذخیره ی عظیم انرژی چرخشی ستاره ی نوترونی، تحت یک فرآیند (که هنوز ناشناخته است) به تپ های رادیویی تبدیل می شود و به این ترتیب سرعت چرخش ستاره ی نوترونی آهسته می شود. همچنان که تپ اختر انرژی چرخشی خود را ساطع می کند، دوره ی زمانی پالسهای آنها به تدریج افزایش می یابد و انرژی تابشی آن کاهش می یابد تا سرانجام بعد از 10 میلیون سال از آسمان رادیویی ناپدید می گردد.

جایزه نوبل فیزیک در سال 1974 به آنتونی هویش (1924-) به خاطر نقش وی در کشف تپ اختر اهدا شد. وی این جایزه را به طور مشترک با مارتین ریل (1984-1918 ) به خاطر پیشرو بودن در تحقیقات رادیواخترفیزیک، از آن خود کرد.

بزرگترین تلسکوپ رادویی جهان، نزدیک شهر گرین ایسلند در پورتوریکو قرار دارد. بشقاب این تلسکوپ درون یک فرو رفتگی به قطر 1000 پا یا 305 متر قرار دارد. امواج رادویی ضعیفی که از اعماق گازهای میان ستاره ای موجود در کهکشان ها  و یا تپهای منتظر شده از تپ اخترهای کهکشان راه شیری، بوسیله ی بشقاب منعکس کننده ی غول پیکر به سمت گنبد کوچک آویزان در وسط تصویر متمرکز می شود. سپس این امواج به سیگنال های الکتریکی تبدیل می شود تا توسط ستاره شناسان پردازش شود. این وسیله همچنین به عنوان یک رادار عظیم الجثه؛ عمل کرده و برای مطالعه ی خواص سیارات، قمرهایشان و اجرام کوچک منظومه ی شمسی مثل دنباله دارها و یبارکها، بویژه آنهایی که به نزدیکی زمین می آیند، به کار گرفته می شود. این چشم عظیم بشر است که به سمت عالم دوردست خیره گشته تا شاید روزی خبر از موجوداتی در جاهای دیگر عالم برایمان به ارمغان بیاورد. (رصدخانه ی آرسیبو، عکاس: مؤلف)

ترجمه:

گروه نجوم مشاوران آموزش

ترجمه و ویرایش:

ا.م.گمینی

منبع:

D.R.Altschuler, Children of the stars, 2002, pp 34-36