امام سجاد (علیه السلام ) در محراب عبادت و معنویت

امام سجاد، زین العابدین (علیه السلام )، پیشوایان متقین ، در عصرى كه سفاكان و دین گریزان ، محراب را با خون اولیاى خداگلگون مى ساختند و حقگویان برخاسته از محراب را به جرم سرفرود نیاوردن در برابر غیر خدا، مورد سخت ترین آزارها و نارواترین دشنامها قرار مى دادند و ماءذنه هاى هدایت و مناره هاى دین را ناجوانمردانه به خون تكبیرگویان عزت و دیندارى مى آغشتند، آرى در چنین عصرى از محراب ، ماءذنه اى رفیع ، رفیعتر از همه برجها ساخته بود نجواهاى پنهانیش را رساتر از هر فریاد به گوش غفلت زدگان و راه گم كردگان زمانش و نیز فرزندان آینده اسلام برساند.

على بن الحسین (علیه السلام ) چنان در این میدان مى كوشید كه وقتى فاطمه ، دختر امیرالمؤ منین (علیه السلام ) آن تلاش طاقت فرسا و آن عبادت بى وقفه را در فرزند برادرش ، مشاهده كرد، بر سلامتى او بیمناك شد و از جابرین عبدالله یارى خواست تا شاید امام سجاد را از آن همه زحمت و مرارت كه در مسیر عبادت به خویش روا مى داشت باز دارد.

به جابر گفت : تو مى دانى كه ما خاندان رسول خدا، حقوقى بر شما داریم ، از آن جمله این است كه اگر خطرى ما را تهدید كند، شما باید به یارى ما بشتابید. اینك فرزند برادرم از كثرت عبادت خویش را در معرض خطر قرار داده است از او دیدار كن و از وى بخواه تا قدرى به استراحت نیز بیندیشد.

جابر به حضرت امام سجاد (علیه السلام ) رسید، حضرت را در حال عبادت یافت در حالى كه بدن آن گرامى بشدت ضعیف شده بود. جابر نگرانى عمه آن بزرگوار را به ایشان یادآورى كرد و گفت :

اى فرزند رسول خدا! مگر نه این است كه خداوند بهشت را براى شما و دوستان شما قرار داده جهنم را براى دشمنان شما؟ پس تحمل این همه رنج در مسیر عبادت براى چیست ؟

امام سجاد (علیه السلام ) فرمود:

اى جابر! تو از اصحاب رسول خدایى و مى دانى كه جدم رسول خدا با این كه مورد غفران عام و همه جانبه خدا بود و آیه لیغفرلك الله ما تقدم من ذنبك و ما تاءخر به وى اطمینان همیشگى مى داد، اما باز هم آن عزیز چنان خداى را عبادت مى كرد كه قدمهایش متورم مى شد و چون علت آن همه سعى در عبادت را از وى مى پرسیدند مى فرمود: افلا اكون عبدا شكورا یعنى ؛ آیا من نباید در برابر خداوند بنده اى شكرگزار باشم !

امام باقر (علیه السلام ) نامه را به پدر داد و آن حضرت مشغول مطالعه شد. پس از لختى مطالعه ، درنگ كرد و آهى عمیق از سینه آورد و گفت : كیست كه بتواند مانند امیرالمؤ منین (علیه السلام )، آن همه عبادت خدا كند.

درباره آن حضرت نقل كرده اند كه در هر شبانه روز هزار ركعت نماز مى گزارد. وقتى به وى گفتند كه شما بیش از جدتان على (علیه السلام ) عبادت مى كنید، امام اظهار داشت :

مه انى نظرت فى عمل على صلوات الله علیه یوما واحدا فما استطعت ان اعدله من الحول الى الحول .

یعنى ؛ من در عمل یك روز على (علیه السلام ) نگریستم و تاءمل كردم و دریافتم كه قادر نیستم در طول یك سال اعمالى انجام دهم كه با عمل یك روز امیرالمؤ منین (علیه السلام ) برابرى كند.

البته ممكن است منظور حضرت ، عبادت از نظر كمى نباشد بلكه به جنبه كیفى و ارزشى عمل اشاره داشته باشد، چنان كه این معنا از برخى روایات دیگر نیز استفاده مى شود بویژه روایاتى كه مى گوید: ضربت على (علیه السلام ) در روز جنگ خندق بر عبادت جن و انس فضیلت و شرافت دارد.

امام سجاد (علیه السلام ) در آستانه نماز

امام سجاد (علیه السلام ) چون براى نماز آماده مى شد وضو مى گرفت ، رنگ رخسارش دگرگون مى شد و چون از علت آن مى پرسیدند، پاسخ مى داد:

((آیا مى دانى كه مى خواهم به آستان چه بزرگى راهیابم و در مقابل چه مقامى قرار بگیرم !)).

بارها مى دیدند كه وقتى امام زین العابدین (علیه السلام ) وضو گرفته و به انتظار رسیدن وقت نماز به سر مى برد، از شدت خضوع در برابر حق و احساس بندگى به درگاه خدا، آثار نگرانى در اندامش ظاهر بود. (1)

پی نوشت

1- امام سجاد، احمد ترابی

ن- رادفر