Gmail، پرسشها و ابهامات

در چند سال اخیر با گسترش چشمگیر اینترنت در جهان، شركت‌هاى بسیارى به كسب‌وكار از طریق این دنیاى مجازى پرداختند تا جایى كه، این كسب‌وكار به یكى از بزرگترین عرصه‌هاى رقابت در بین شركت‌هاى اینترنتى تبدیل شد و شركتهاى زیادى تاسیس شد كه فقط به بازاریابى در این دنیا پرداختند.

از آنجا كه یكى از اركان مهم تجارت، جذب مشترى است، شركت‌هایى كه به كسب‌وكار در اینترنت مى‌پردازند، نیاز به جذب بازدیدكننده براى سایت خود دارند تا محصولات و خدمات خود را معرفى كنند. این شركت‌ها از روش‌هاى مختلفى براى جذب مشترى و حفظ آن استفاده مى‌كنند؛ یكى از بهترین این روشها ارایة خدمات رایگان به مشتریان است.

از جمله خدماتى كه در دنیاى اینترنت به صورت رایگان ارائه مى‌شود، مى‌توان به امكان جستجو اشاره كرد؛ شركت‌هاى بسیارى در سایت‌هاى خود سرویس جستجو ارایه مى‌كنند و هر كدام از آنها، با ارائة خدماتى ویژه سعى در جذب مشترى بیشتر دارند.

در این میان، مى‌توان به موتورهاى جستجوگرى چون yahoo, hotbot, AltaVista اشاره كرد كه از نظر قدمت در ردیف اول هستند؛ تا نیمة دوم دهة نود، تنها این سایت‌ها به فعالیت در این زمینه مشغول بودند و تا آن زمان، رقابت میان آنها چندان پیچیده نشده بود. تا اینكه در این سالها، با ظهور گوگل، انقلابى در این زمینه بوقوع پیوست؛ گوگل با ارایة خدمات مشترى‌پسندتر، بازار كار سایت‌هاى دیگر را به خطر انداخت و این امر موجب شد كه جستجوگرهاى دیگر كه در این زمینه قدمت زیادى هم داشتند، به جنب و جوش بیفتند و به رقابت با این مدعى تازه بپردازند.

تاریخچة گوگل

فناورى گوگل را دو دانشجوى مقطع كارشناسى‌ارشد رشتة كامپیوتر دانشگاه استنفورد، در سال 1996 ابداع كردند و در واقع منشأ گوگل یك پروژه دانشجویى بود. در سال 1998، آن دو دانشجو كه "سرگئى و برین" و "لرى پیج" نام داشتند، محصول خود را با نام گوگل به ثبت رساندند و به موجب قراردادى كه با دانشگاه استنفورد تنظیم كردند، سود آن را به سه قسمت مساوى بین گروه علوم كامپیوترى دانشگاه و خود تقسیم كردند؛ در سال‏هاى بعد نیز افراد دیگرى در پروژه گوگل سرمایه‏گذارى كردند؛ به طوریكه دانشگاه استنفورد در حال حاضر سهمى كمتر از 5درصد كل سهام را دارد كه البته همین مقدار هم، بالغ بر 250میلیون دلار مى‌شود.

ویژگى‌هاى گوگل

قبل از گوگل، جستجوگرها داراى نواقص زیادى بودند و معمولاً به ارائه موضوعات نامربوط و همچنین ارائة لینك‌هایى كه مدت‌ها از اعتبار آنها گذشته بود، مى‌پرداختند. علاوه بر این، سرعت جستجو در آنها بسیار پایین بود. ولى گوگل با الگوریتمى جدید شروع به این كار نمود؛ این سایت در هر 48 ساعت، كل فضاى اینترنت را یكبار از نو جستجو و بیشتر صفحات آن را در فضاى خود ذخیره مى‌كرد.

به این ترتیب هم مى‌توانست خدمات را با سرعت بیشترى (از روى سرور خود) ارایه كند و هم اینكه هر 48 ساعت، لینك‌هاى بى‌اعتبار را از سرور خود خارج كند.

گوگل از همان ابتداى كار با انجام اقدامات انقلابى و ارائه خدمات جدید، همچون جستجو به زبان‌هاى مختلف، جستجوى عكس و اخبار و ترجمة سایت‌ها به زبان‌هاى پرطرفدار دنیا، روزبه‌روز به طرفداران خود مى‌افزود. این فعالیت‌ها به قدرى مورد توجه عموم قرار گرفت كه با وجود جنب و جوش سایر سرورها، گوگل در مدتى كمتر از یك سال (در سال 99) ششمین جستجوگر پربینندة‌ دنیا شد و طبق آخرین اخبار، در حال حاضر 48درصد جستجوها به‌وسیلة این سایت انجام مى‌شود.

این اقدامات انقلابى و ارایة خدمات منحصر به‌فرد، هنوز ادامه دارد؛ راه‌اندازى موتور جستجوگر فعال، كه ایجاد سایتى جدید با آن موضوع را به افراد درخواست‌كننده اطلاع مى‌دهد؛ راه‌اندازى orkut كه همچون groupهاى yahoo است، ولى با امكاناتى جدیدتر و متنوع‌تر؛ راه‌اندازى G-mail كه شاید دومین حملة موفقیت‌آمیز گوگل بود و نیز انتشار اخبارى در مورد راه‌اندازى messenger كه از آخرین اقدامات گوگل است. در ادامه به مهمترین این انقلاب‌ها، یعنى G-mail و جنبش باورنكردنى كه در دنیاى اینترنت به راه انداخته است، مى‌پردازیم.

G-mail، صندوق‌پستى پرنشدنى

G-mail با طرح ایده‌هاى جدید و شعارهاى نو و مشترى‌پسند كه تا قبل از آن، فرد دیگرى از آنها سخن به میان نیاورده بود، مبارزه براى جذب مشترى را از نو آغاز كرد. شعارهاى G-Email عبارتند از:

1- جستجو كنید و مرتب كنید؛
2- هیچ چیز را دور نیاندازید؛
3- پیغام‌هایتان را مرتب شده، در كنار هم ببینید؛
4- از شر تبلیغات تصویرى پرحجم خلاص شوید.

گوگل در خبرى كه در اول آوریل 2004 منتشر كرد، اعلام نمود یك گیگابایت فضاى مجانى صندوق پستى به كاربران خود ارائه مى‌دهد. صاحبان این سایت ادعا كردند براى كاربران تبلیغ تصویرى نمى‌فرستد؛ بلكه لیستى از تبلیغات مرتبط با موضوع نامه و آن هم به صورت نوشتارى در اختیار بازدیدكنندگان قرار مى‌دهند و این در حالى است كه تا قبل از این، بزرگترین سرورهاى پست‌الكترونیكى دنیا، مثل yahoo و hotmail، فضایى كمتر از 4مگابایت را به صورت مجانى را اختیار هر كاربر قرار مى‌دادند و براى اختصاص فضاى بیشتر، از كاربران خود پول دریافت مى‌كردند.

این خبر تا حدى براى این سرورها و همچنین مردم تعجب‌آور بود، بلافاصله خبرهاى گوناگونى در تكذیب این ادعاى گوگل و نسبت دادن آن به دروغ اول آوریل در محافل و سایت‌هاى مختلف خبرى منتشر شد. روزنامة گاردین در شمارة 17 آوریل نوشت: یك گیگابایت فضاى رایگان براى پست الكترونیك!! آیا امكان‌پذیر است؟

آیا واقعاً امكان‌پذیر است؟
گوگل هنوز به طور كامل G-mail را راه‌اندازى نكرده و تنها آن را به صورت آزمایشى به كاربران فعال bloggerهاى خود ارائه داده است. بررسى‌ها نشان مى‌دهد كه علت این تأخیر، عملى نبودن این ماجرا نیست؛ بلكه علت آن را باید در سیاست‌هاى گوگل جستجو كرد.

براى بررسى امكان‌پذیرى این موضوع باید به چند نكته توجه كرد:

1- بعد از پخش خبر ادعاى گوگل در دنیا، شركت دیگرى به نام SpyMac نیز ادعاكرد كه چنین فضایى را به كاربران مى‌دهد و هم‌اكنون نیز اقدام به ارائه این خدمات كرده است. هر چند خدمات این سایت، از نظر كیفیت و نحوة ارائة‌ خدمات در مقابل ادعاى گوگل قابل مقایسه نیست، اما نشان مى‌دهد چنین امرى امكان دارد.

2- ذخیرة حجم زیادى از اطلاعات، كار جدیدى براى گوگل نیست؛ همانطور كه گفتیم گوگل حجم زیادى از دنیاى اینترنت را به صورت cash در خود ذخیره كرده است.

3- از آنجا كه كاربران از بدو ورود تمام یك گیگابایت فضا را مصرف نمى‌كنند، لازم نیست كه از همان ابتدا به همه افراد یك گیگابایت فضا اختصاص داده شود و این امر در طول زمان انجام مى‌گیرد؛ اگر گوگل بتواند جلوى استفاده‌هاى دیگر غیر از نامه‌هاى الكترونیكى را بگیرد، حدود 100 سال طول مى‌كشد كه این فضا پر شود؛ هر گیگابایت حدود 500هزار نامه را در برمى‌گیرد و اگر هر فرد روزانه به طور متوسط 15 پیام دریافت كند، پرشدن این فضا حدود 100 سال طول مى‌كشد؛ پس به راحتى مى‌توان دید كه این فضا عملاً پر نمى‌شود.

4- گوگل ادعا كرده است كه یك نسخه از تمام نامه‌هاى الكترونیكى را در سرور خود نگه مى‌دارد و حتى اگر افراد هم آن را از صندوق پستى خود پاك كنند، ممكن است كه این اطلاعات از سرور گوگل پاك نشود.

این موضوع اگرچه به این معنى است كه كاربران امكان نابود كردن هیچ سندى را كه یك‌بار به گوگل سپرده‌اند ندارند و ممكن است مشكل امنیتى براى افراد ایجاد كند، اما موجب مى‌شود كه فضاى كمترى توسط نامه‌هاى الكترونیكى تكرارى اشغال شود. طبق بررسى انجام شده، حجم بسیارى از فضاى سرورها را نامه‌هاى الكترونیكى تكرارى، كه افراد براى هم forward مى‌كنند، تشكیل مى‌دهد. این اقدام گوگل از اتلاف فضا به منظور ذخیرة‌ نامه‌هاى الكترونیكى تكرارى جلوگیرى مى‌كند.

5- اگر فرض كنیم كاربران G-mail از همان ابتدا 1میلیارد نفر (یك‌ششم جمعیت كل جهان) باشند كه هر كدام تمام یك گیگابایت فضاى خود را استفاده كنند، در مجموع به یك میلیارد گیگابایت حافظه نیاز است. با توجه به پیشرفت تكنولوژى‌هاى ذخیره‌سازى، مى‌توان 250 گیگابایت را با استفاده از تكنولوژى falashII در فضایى برابر 38×234×133 میلیمتر مكعب ذخیره كرد. بنابراین براى یك میلیارد مگابایت، چهار میلیون حافظة flashII نیاز خواهیم داشت. یعنى فضایى برابر 4730 مترمكعب كه اگر ارتفاع فضا را 3 متر (یك ساختمان معمولى) در نظر بگیریم، به حدود 1600 مترمربع فضا نیاز است.

دیگران چه خواهند كرد؟

همانطور كه اشاره كردیم، این اخبار موجب جنب و جوش سرورهاى پست الكترونیكى دیگر شده است. پس از اینكه گوگل به صورت محدود به ارائة G-mail پرداخت، yahoo براى مقابله با آن، ظرفیت صندوق پستى هر كاربر را تا 100 مگابایت و به صورت مجانى افزایش داد و هم‌اكنون شاهد این افزایش فضا و تغییرات دیگرى در yahoo هستیم كه البته اشكالاتى در آن مشاهده مى‌شود. در این بین، اخبارى كه از شركت مایكروسافت به گوش مى‌رسد، بسیار جالب است؛ بیل گیتس كه خود از مخالفان ارایة خدمات مجانى است و حتى پیشنهاد كرده بود كه براى ارسال e-mail نیز از فرستنده پول دریافت شود، اعلام كرده است كه فضاى 2مگابایتى Hotmail را به 250 مگابایت افزایش خواهد داد. با وجود این، هنوز ناباورى در مورد ارایة خدمات مجانى گوگل و هدف ارایة این‌ خدمات وجود دارد؛ علاوه بر آن، در مورد همچنین تأمین مخارج آن سؤال‌هایى وجود دارد.

كلید این صندوق در دست كیست؟

مسئله مهم دیگر در این رابطه، مسئله امنیت اطلاعات است؛ گوگل در صفحة‌ privacy مربوط به G-mail، ادعا كرده است كه به طور معمول، اطلاعات افراد توسط هیچ شخصى خوانده نمى‌شود و رده‌بندى این اطلاعات و موضوع‌بندى آنها تماماً توسط كامپیوتر صورت مى‌گیرد و همچنین ادعا نموده است كه این اطلاعات را در اختیار شركت‌هاى دیگر قرار نمى‌دهد. ولى كمى بعد از این ادعاها، چیزهاى دیگرى به چشم مى‌خورد.

اگرچه گوگل ابتداى این صفحه را با این شعارهاى زیبا شروع كرده است، ولى چند خط پایین‌تر، در مورد مواردى كه گوگل اجازه دارد از اطلاعات افراد استفاده كند، مطالبى آمده است كه تمام مطالب بالا را زیر سؤال مى‌برد. مثلاً اعلام شده است كه اگر گوگل شك كند كه كاربر اقدام به ارایه مطالبى بر علیه گوگل یا شركت‌هاى تابعه كند یا كارهایى برخلاف قوانین انجام دهد، مثلاً اقدام به ارسال Spam كند، گوگل حق دارد به بررسى مطالب وى بپردازد.

همچنین این سایت اطلاعات شخصى فرد را مى‌تواند در اختیار دولتمردان قرار دهد؛ ضمناً تضمین نمى‌كند كه این اطلاعات در سرور گوگل در كشور كاربر بماند و بر این موضوع تاكید كرده است كه این اطلاعات به سرور گوگل در آمریكا فرستاده شده و در آنجا نگهدارى مى‌شود. همچنین اعلام كرده است كه این اطلاعات را مى‌تواند در اختیار شركت‌هاى متعلق به گوگل قرار دهد.

G-Email، صندوقچة اسرار

واقعیت چیست؟! چرا G-mail هنوز به‌طور كامل راه‌اندازى نشده است؟ هدف از این خدمات چیست؟ آیا گوگل مى‌خواهد علاوه بر بلعیدن بیشتر فضاى اینترنت در سرور خود، فضاى mail، یعنى اطلاعات شخصى مردم را نیز ببلعد؟ آیا این كار، گوگل را به پایگاه اطلاعات مردم دنیا تبدیل نمى‌كند؟ آیا هدف گوگل، راه‌اندازى یك مركز جاسوسى در مورد مسایل خصوصى مردم نیست؟ آیا این شركت، به‌وسیلة ابرقدرت‌هاى دنیا اداره مى‌شود و هزینة‌ آن را این دولتها تقبل مى‌كنند؟ آیا گوگل فقط با ارائه تبلیغات نوشتارى مى‌تواند هزینه‌هاى هنگفت این تسهیلات را تأمین كند؟

آیا آینده، همه مسایل را روشن مى‌كند؟! اگر جواب این سوال‌ها را هم ندانیم، باز هم در سایة این جنگ بزرگان اینترنت، مى‌توانیم راحت‌تر و ارزان‌تر زندگى كنیم.

برگرفته از itiran