یکی یک دونه ، عزیز دردونه
عقاید بسیار زیادی درباره کودکان تک فرزند وجود دارد. مثلاً آنها خودخواه، تنها، وابسته به والدین هستند و نمی توانند با همسالانشان به خوبی ارتباط برقرار کنند، این نظریات تا چه حد صحت دارند؟
تحقیقات نشان داده که تک فرزندان در بسیاری از موارد مانند موفقیت های تحصیلی، ضریب هوشی، و مهارت های اجتماعی و... همانند فرزندان اول هستند. فاکتور اصلی در بالندگی و رشد فرزندان، والدین هستند. چه تک فرزند چه یکی از 10 کودک خانواده – تفاوت در این جاست که تلاش و فعالیت های والدین در صورت کمتر بودن تعداد فرزندان دو چندان می شود. والدین تک فرزند، کودک دیگری ندارند تا به وقت بیشتری نیاز داشته باشند و بنابراین می توانند روی تنها فرزندشان تمرکز بیشتری داشته باشند.
كودك تـك فرزند به طور كامـل مورد توجــه و علاقه والدین اسـت . این عامل باعـث می شـود كه كودك احساس كند كه شخص مهـمی است .مزایای بزرگ شـدن در خانواده تك فرزند چنان اسـت كه كودك می گوید من دوست دارم تنها فرزند خانواده باشم . و كسی حسادت مرا تحریك نكند . كودكانیكه در خانواده تك فرزندی زندگی می كنند احــساس امنیت و اعتماد به نفس زیادی دارند . عامل دیگر حضور افراد بالغ در زندگی تك فرزند هاسـت . اینان پیش از زمان معـمول سـخـن گفـتن را آغاز میكنند . و رویه اجتـماعی نیرومندی دارند . از والدین خود تقلید و مانند بزرگسالان رفتار می كنند . به گونه ای كه تحسین و تمجید دیگران را بر می انگیزند . معمولأ بلوغ زود رس دارند . دیدگاههای خود را به راحتی بیان می كنند و قادرند به والدین خود كمك كنند. گفته می شود كه این كودكان با آمادگی و تجربه زیاد به سن بلوغ پا می گذارند .
متعاقب یكی بودن
یكی از معایب تك فرزندی تاثیر آن بر مراحـل رشد است . این كودكان كسی را ندارند تا با او رقابــت یا بازی یا دعوا كنند. آنها دوست و همدلی در منزل ندارند . بنابر این برخـی از احـساسات را تجربه نمی كنند . و فرصتی برای كنترل و مدیریت آنها نخواهنـد داشت. بلوغ روحی و روانی پدیده ای كاملأ ارثی نیـست بلكه اكتسابی است . این بلوغ مواردی همچون شناخت خود ، میزان واقع بینی و انتخاب مؤثر را شامل می شود و به راحتی به دست نمی آید بلـكه به تـجربه نیازمـند است . كودك تك فرزند كمــتر با مشكلات مواجه می شود . و در معرض تـجربه كردن شكست ، ناكامی ، رانده شدن و ..... قرار نمی گیرد و شرایطی كه لازمه بلوغ روحی و روانی است را تجـربه نمی كند . آنها هیچگاه در مقام انتقام از فرزندشان بر نمی آیند . با او مخالفت نمی كنند . و همواره تسلیم خواسته ای او می شـوند تا از این طریق مانع ناراحـت شدن او شوند . هر چه حمـایت آنها از تنها فرزندشان بیشتر شود قدرت و تحمل وی در رویارویی با مشكلات كاهش می یابد و از این رو بسیار شكنـنده و آسیب پذیر می شوند در چنـین روابط حـساس و پر اضـطرابی است كه تــك فرزند از آزمون احساسـاتی كه در روابط بیـن خواهـر و برادر شكل می گیرد محروم می ماند.
تربیت مناسب کودکان تک فرزند
برای فعالیت های اجتماعی کودک زمان های خاصی را در نظر بگیرید. دوستان معمولاً می توانند جای خواهر یا برادر را برای تک فرزند بگیرند.
در مسائل کودک سریعاً وارد عمل نشوید. حمایت بیش از حد تنها مانع رشد و پیشرفت مهارت های سالم بین فردی است و باعث می شود که کودک روش مقابله با ناامیدی را یاد نگیرد.
به کودک خود مسئولیت بدهید. وقتی کودک شما یاد بگیرد که کارهای شخصی را خودش انجام دهد ، سودمند تر است . حتی اگر انجام آن یک ساعت زمان بگیرد.
در توقعات و انتظارات خود واقع بین باشید. از خود بپرسید من از فرزندم توقع دارم این کار را خوب انجام دهد. چون من دوست دارم؟ یا این کار برای او خوب و مناسب است؟
به کودک خود کمک کنید تا یاد بگیرد که شخصاً خود را سرگرم کند. کودک باید یاد بگیرد، در زمان هایی که برای آنها برنامه ریزی نشده خود را مشغول کند.
کودک را از مرکز توجه خارج کنید. گاهی او را از نظر عاطفی و جسمانی از خود دور کنید. در هر زمان متناسب با سن و سال به او کمک کنید استقلال مناسب را یاد بگیرد. صحبت كردن والدین با فرزندان در خصوص محیط پیرامون خود نیز می تواند کمک کننده باشد.( مثل: داشتن روابط مطلوب با دیگران كارمشـــكلی است اگر هر یك از شما كمی كوتاه بیایید می توانید با هم بازی كنید . بهتر است علایق و حساسیت های خود را برای دیگران روشن كنید، در غیر اینصورت آنها متوجه نمی شوند كه شما از چه چیزهایی ناراحت می شوید ).
والدین می توانند در محیط خانواده فرزندان خود را تشویق كنند تا احساسات خود را به آنها بگویند . والدین خود باید نمونه این رفتار باشـند .
آنها همچنین باید به فرزند خود بــیاموزند كه از درگیری بــگریزند و با اطمینان با مشكلات و اختلافات رو به رو شوند . تربیـــت فرزند یك روند آماده سازی و حمایت كردن نوعی اقدام پیشـگیری كننده است .
گردآوری: فهیمه کهتری
شناخت رفتاری کودکان ،مرکز خدمات مشاوره ای مهر
مقالات مرتبط
