بازسازی بم، خانه ها یا مردم؟

زلزله بم یکی از تلخ ترین حوادث در تاریخ معاصر ایران بود.در هیچ جنگ و یا واقعه طبیعی دیگر در یک لحظه این تعداد انسان به کام مرگ کشیده نشدند.

هدف از این نوشتار  ارایه مرثیه ای سوزناک در باره این حادثه نیست.هدف این نوشتار درک واقعی مسائلی است که  پس از زلزله بم می بایست مورد توجه قرار گیرد.یکی از  مسائلی که در روندهای بازسازی در کشور مورد توجه قرار می گیرد بازسازی اماکن فیزیکی و تاسیسات زیربنایی است. تصویری که ما از بازسازی در ذهن داریم تصویر لودرها،بیلهای مکانیکی،تیر آهن وگارگران و  مهندسانی است که در حال کارند. این تصویر با افتتاح تاسیسات شهری،کارخانه ها ،اماکن عمومی و خانه ها کامل می شود.شاید هم اکنون بسیاری از اماکن شهری بم بازسازی شده اند و به مرور خانه ها و باغ ها در حال بازسازی می باشند.اما در کنار این بازسازی  یک نکته نیز می بایست مورد نظر قرار گیرد و آن بازسازی مردم بم از لحاظ روانی است.

تجربه بسیار تلخی است که یک فرد بخوابد و فردا نیم یا تمام اعضای خانواده،هم کلاسیها،همکاران،همسایه ها و .... را از دست داده باشد.میزان ویرانی روانی و عاطفی که پس از این زلزله ذهنی در فرد پدید می آید می تواند به مراتب شدید تر از زلزله فیزیکی باشد.

فروپاشی روانی فرد بسیار دیرپاتر و جبران ناپذیتر از فروپاشی خانه اوست.فرد در این فروپاشی از لحاظ عاطفی دچار ترسها،هیجانان،استرس،انزوا و یا حتی پرخاشگری شده و این تاثیرات به عنوان بازنمود یک تجربه تلخ می توانند ما بقی عمر فرد را تحت تاثیر قرار دهند .اگرچه زلزله بم با قدرت 3/6 ریشتر باعث بوجود آمدن خسارات جانی و مالی فراوانی شد. اما در كنار سایر عوارض، فشار روانی وارده بر بازماندگان و كنترل و تخفیف مشكلات ناشی از آن در چنین مواردی نیازمند توجهی ویژه است. چرا كه غفلت از آن موجب بروز ناهنجاریهای دراز مدت و در نهایت گاه مختل ساختن روند زندگی طبیعی افراد می‌گردد.

به نظر میرسد نباید پس از بازسازی فیزیکی این شهر مردم بم را تنها گذاشت. چرا كه فشار روانی وارد بر بازماندگان زلزله می تواند به میزان بالایی به اختلالات شدید روانی منجر شود و ارائه خدمات بهداشت روان در منطقه به شكل یك فوریت و سپس پیگیری و ادامه حمایت و ارائه خدمات، در برنامه‌ریزی برای پاسخ به حوادث مشابه جزو اولویت‌ها محسوب می‌شود .

تصویر دیگر بازسازی باید در بم پدید آید و آن حضور تیم های مشاوره روانشناسی و گروههای خیر و همیار مردمی جهت تخفیف آلام مردم در دراز مدت است.امیدوارم بازسازی بم به خانه های مردم و نه دلهایشان خلاصه نشود...

سید حسین زرهانی

جامعه و سیاست