مشکلات گوارشی و بخور نخورهای عیدانه!
اما آیا این خوراکی‌ها ضمن خوش‌طعم بودن و خوش‌رنگ بودن سالم و مفید نیز هستند؟ بهتر است چه کارهایی انجام دهیم تا روزهای خوب و خوشی را پشت سر بگذاریم؟
برای پاسخ به این سؤال‌ها و آگاهی بیشتر پای صحبت‌های دکتر ناصر ابراهیمی‌دریانی، فوق تخصص گوارش و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نشسته‌ایم.
آقای دکتر! چیزی به شروع عید نمانده. معمولاً در این روزها خوردن آجیل و شیرینی زیاد می‌شود. آیا خوردن تنقلات و شیرینی موجب رودل کردن می‌شود؟ اصلاً رودل در علم پزشکی به چه معناست؟
از نظر پزشکی رودل همان اسپاسم روده بزرگ است که همراه نفخ است. این حالت را معمولاً در بیمارانی که دچار نشانگان روده تحریک‌پذیر (IBS) یا کولیت (التهاب روده بزرگ) هستند، می‌بینیم اما در ایام نوروز که خوردن آجیل و شیرینی بیشتر است، بهتر است افرادی که به این بیماریها مبتلا هستند از این تنقلات استفاده نکنند اگر چه گردو از این قاعده مستثنا است زیرا مطالعات نشان داده خوردن گردو، کلسترول مفید خون (HDL) را بالا می‌برد و نه تنها برای بدن مضر نیست بلکه مفید هم هست.
خوردن پسته نیز به مقدار کم اشکالی ندارد. آنچه بیشتر از همه باعث آسیب کولون می‌شود تخمه است. معمولاً افراد در ایام تعطیل روبه‌روی تلویزیون می‌نشینند و بدون اینکه متوجه باشند مقدار زیادی تخمه می‌خورند و گاهی اوقات تخمه را با پوست می‌خورند که مضرات خودش را دارد.
چگونه می‌توانیم در مصرف این مواد غذایی زیاده‌روی نکنیم؟
آنچه بسیار حائز اهمیت است این است که میزبان نباید سعی کند میهمان را در رودربایستی قرار دهد چون در این روزها ممکن است یک نفر به چند خانه سر بزند و اگر قرار باشد در هر خانه چیزی میل کند به خصوص مواد غذایی‌ای که اصلاً مفید نیستند مانند شیرینی ممکن است دچار مشکلاتی شود.
غذا باید با آرامش و طمأنینه خورده و کاملاً جویده شود. افرادی که غذا را سریع‌تر
میل می‌کنند و تمایل دارند به غذا خوردن ادامه دهند حتی‌المقدور از ظروف کوچک
و به جای قاشق از چنگال استفاده کنند
افراد دیابتیک نیز باید مراقب رژیم غذایی خود باشند. خوردن شیرینی برای کودکانی که شیرینی‌های خامه‌ای دوست دارند، موجب می‌شود اشتهایشان کم شود و کالری را از شیرینی تأمین کنند.
30 درصد افراد جامعه چاق هستند و 70 درصد چاق‌ها کبد چرب دارند. قبل از اینکه کبد چرب عارضه‌ای به جای گذارد فرد دچار سکته قلبی - مغزی می‌شود حتی اگر آنزیم‌های کبدی نرمال باشد متأسفانه عروق قلب و مغز تنگ می‌شود و به تدریج سکته قلبی و مغزی رخ می‌دهد.
میوه و چای چطور؟
بهترین پذیرایی با میوه است. گر چه ما می‌دانیم 30 درصد افراد جامعه روده تحریک‌پذیر دارند اما فقط این افراد باید کمی در مصرف میوه‌ها دقت کنند. تعدادی از آن‌ها با خوردن میوه‌ای مانند سیب یا پرتقال دچار رودل یا نفخ می‌شوند. این افراد بهتر است زیاده‌روی نکنند ولی در مورد چای، اگر قرار باشد در هر خانه یک چای نوشیده شود، ممکن است در یک روز چند حبه قند خورده شود که مناسب نیست و یا در افرادی که سنگ کلیه دارند به علت اگزالات موجود در چای، ممکن است سنگ کلیه تشدید شود. اما چای دارای تئین هم هست که یک ماده مقوی و نشاط‌آور است اما خوردن قهوه توصیه می‌شود. قهوه باعث انقباض کیسه صفرا می‌شود و از سنگ کبد و صفرا جلوگیری می‌کند. همچنین مانع فیبروز کبدی می‌شود.
شما اشاره کردید که میزبان‌ها نباید اصرار کنند اما در این ایام کنترل کودکان شاید کمی مشکل باشد؟
به نظر من کودکان به رفتار والدین نگاه می‌کنند. مهم‌ترین عامل قبل از هر چیز آن است که کودکان را به غذاهای چرب عادت ندهیم زیرا هنگام بلوغ نمی‌توان جلوی آن‌ها را گرفت. به عنوان مثال خوردن غذاهایی مانند ته‌دیگ یا سیب‌زمینی‌های سرخ‌شده مانند چیپس‌ها و سایر فست‌فودها که معمولاً با روغن‌های نامرغوب درست می‌شود و متأسفانه سرطان‌زا نیز هستند یا غذاهای شور یا خیلی شیرین، طبع کودکان را تغییر می‌دهد. مصرف نوشابه‌ها و کربوهیدرات‌ها باعث اتساع معده و سیری زودرس کودک می‌شود.والدین برای ساکت کردن کودک یا جایزه دادن به او اصلاً نباید از این مواد استفاده کنند. این نکات حتماً از همان دوران کودکی باید رعایت شود و نکته مهم دیگر تخم‌مرغ‌های پخته رنگ‌شده در نوروز است. والدین باید توجه کنند که تخم‌مرغ‌های پخته را بیش از یک یا 2 روز نگه ندارند. یکی از عفونت‌های شایع وجود میکروبی به نام سالمونلا در تخم‌مرغ است. کودکان چاق بهتر است سفیده تخم‌مرغ را بخورند. خوردن یک تخم‌مرغ در روز مشکلی ندارد ولی بیش از آن در افراد چاق موجب بالا رفتن چربی خون می‌شود.
برای جلوگیری از رودل کردن چه باید کرد؟
همان‌طور که گفتم افرادی که دچار بیماری‌هایی مانند IBS یا کولیت هستند خیلی باید بیشتر مراعات کنند. هنگام غذا خوردن نباید صحبت کرد زیرا ورود هوا به معده موجب اتساع آن می‌شود. غذا باید با آرامش و طمأنینه خورده و کاملاً جویده شود. افرادی که غذا را سریع‌تر میل می‌کنند و تمایل دارند به غذا خوردن ادامه دهند حتی‌المقدور از ظروف کوچک و به جای قاشق از چنگال استفاده کنند.
آیا کسانی که رودل می‌کنند ممکن است مشکل خاصی داشته باشند؟
نفخ یک عارضه شایع است. کسانی که زمینه نفخ دارند کربوهیدرات‌هایی که شکسته نمی‌شوند مانند نخود، لوبیا، باقلا و ماش و... را باید کمتر مصرف کنند و در صورت نفخ می‌توانند یک قاشق عرق نعناع بخورند که ضدنفخ است. وجود زیره سیاه داخل کباب یا برنج نیز می‌تواند جلوی نفخ را بگیرد. نفخ اگر یک یا 2 بار باشد، مشکلی نیست ولی در سنین بالا باید بررسی شود. البته یکی دیگر از عوامل نفخ استرس نیز می‌تواند باشد. گاهی آنتی‌بیوتیکی می‌دهیم که فلور روده را تغییر دهد ولی این درمان کوتاه‌مدت و موقتی است. اگر فرد سابقه نفخ نداشته باشد بهتر است به پزشک مراجعه کند.
حرف آخر؟
در جامعه کنونی ما بازی‌های کامپیوتری جای ورزش و تحرکات بدنی را در میان کودکان گرفته است و چاقی‌ای که در دوران کودکی آغاز می‌شود بیشترین خطر را دارد و درمانش نیز مشکل است. والدین باید توجه کنند این ایام بهترین زمان برای ورزش کودکان و خودشان است.
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منبع: هفته نامه سلامت – شماره 312 – مصاحبه کننده: پرنیان پناهی
مطالب مرتبط:
این مواد غذایی باعث سوزش معده می‌شوند
