همچو گل حفظش کنیم
درگذشته های نه چندان دور افراد مسن بسیار مورد احترام قرار می‌گرفتند. جوانها از بزرگان و پیرانشان اطاعت می‌کردند، افراد مسن احساس می‌کردند که برای جوانها مفید هستند و این امر به تداوم زندگی سلامت جسمی و روانی و ایجاد آرامش در آنها کمک می‌کرد ولی رشد تکنولوژی، ظهور شهرهای بزرگ، مشکلات معیشتی و ...باعث عدم توجه به والدین و دگرگونی ارزش و کمالات انسانی و ارمغان شهرهای کوچکی با ساختمان‌های خاموش به نام سرای سالمندان شد و زمان سرزندگی و رسیدن به آرزوها برای جوانان قدیم به آخر و آه و افسوس و افسوس وافسوس. باید ، که ما و شما که بالغان امروزیم احساس مفید بودن و تداوم زندگی را با رفتار و کردارمان در کهنسالان که پدر و مادرمان هستند ایجاد نمائیم و مراقبت و نگهداری از سالمندان را به همان روشی که آنها از ما مراقبت کرده‌اند انجام دهیم و به سلامت جسمی و روانی آنها کمک کنیم . چرا که با تمجید و تکریم و زندگی در جوار و زیر سایه‌ی والدین است که فرزندانمان خواهند آموخت فردا به ما که پدر و مادر آنها هستیم تمجید و تکریم کنند و والدین پیرخود را یک هدیه‌ی الهی و موجب برکت خانه‌ی خود بدانند و فرصت خدمت به سالمندان را از دست ندهند. چیزی که تنها یک بار در زندگی هر کسی و تنها در یک برهه‌ی زمانی خاص اتفاق خواهد می افتد.
پیامبر اسلام(ص) فرموده اند: وجود پیران سالخورده بین شما باعث افزایش نعمت های الهی است.پیران را بزرگ ومحترم بدارید، زیرا احترام به آنان به منزله احترام به مقام الهی است. پیران در خانواده همانند پیامبرانند در میان پیروانشان.
اصولا سالمندی دوران بی اطمینانی است. موقعیت عاطفی سالمندان به علت عوامل مختلف ، دارای وضعیت چندان مناسبی نیست. ضعف و انحطاط قوا در آن اثر گذارده و در نتیجه آنان رضای خاطر خویش را از دست می دهند و در شرایط دشواری قرار می گیرند . تغییر وضعیت عاطفی آنان ناشی از عواملی چند است از جمله: مرگ عزیزان خصوصا فقدان همسر یا اعضای خانواده و دوستان. کاهش روابط اجتماعی به علت بی حوصلگی فرد و یا عدم حوصله دیگران درداشتن روابط با او. کاهش سلامت جسمی وتحلیل قوای جسمی که خود عاملی مهم در احساس یاس و سرخوردگی آنها به حساب می آید وشادابی ونشاط را از آنان می گیرد. تغییر محیطی شامل کشیده شدن ازمحیط کار به محیط خانه و از دست دادن پست و مقام وشرایط عادی اشتغال.
یکی از مشکلات دیگر آنان حساسیت وزود رنجی است. بسیاری از سالمندان دراین سنین حساس وزود رنج می شوند. برخی از آنان ممکن است توقعی در رابطه با خود داشته باشند واغلب آنرا به زبان نمی آورند، ولی خواستار آن هستند که اطرافیان آن را بفهمند وانتظار آنان را بر آورده سازند. در سنین سالمندی روابط اجتماعی سالمندان مخصوصا در بعد عاطفی کاملا عوض می شود. در بیشتر آنان حالتی انزوا گونه پدید می آید ، طوری که دیگر دوست ندارند با افراد نزدیک رابطه عاطفی داشته باشند. گاهی برخی سالمندان به علت غلبه اختلالات روانی وعاطفی دچار نوعی بازگشت به دوران کودکی شده وحالاتی ازلجبازی و مقاومت توام با اصرار، بی نظمی در رفتار، خود مداری و خودخواهی در آنان پدیدار می گردد. در هر صورت باید دانست که بسیاری از این حالات به علت تغییرات طبیعی سالمندی در آنان عارض می شود. وظیفه خانواده واطرافیان فرد سالمند این است که اولا آگاه باشند که وجود چنین حالاتی موجبات بی اعتنایی نسبت به آنان و یا تحقیر را فراهم نسازد ، دوم اینکه آنان عمری را با عزت زندگی کرده و به زندگی اجتماعی فرزندان خود سرو سامان داده اند و از این بابت استحقاق هرگونه احترام را دارند و سوم اینکه بسیاری از این تغییرات با افزایش سن بوجود می آید. لذا سازش ومدارا امری ضروری است وبایستی آنان را در هر حالتی پذیرا بود.
روشهایی که برای حفظ سلامت روحی برای تمام افراد از جمله سالمندان توصیه می شود و بکار بردن آنها در جهت کاهش تنش های روحی وروانی وسازگاری بیشتر فرد موثر است ، عبارتند از:
1-پرداختن به فرایض دینی:
ثابت شده افرادی که اعتقادات مذهبی دارند، از سلامت روحی- روانی وجسمی بیشتری بهره مند بوده و نسبت به کسانی که باورهای مذهبی کمتری دارند یا اصولا اعتقادات مذهبی ندارند، توانایی بیشتری در مقابله با فشارهای روحی-روانی از جمله مرگ عزیزان دارند. این افراد سریعتر می توانند به وضعیت روحی – روانی وجسمی پیش از وقوع اضطراب و تنش برگشته و حتی کمتر دچار افزایش فشارخون می شوند. در واقع مراسم مذهبی سازگاری آنها را افزایش می دهد. اعتقاد به زندگی پس از مرگ بخصوص اعتقاد به اینکه دنیای دیگر می تواند بهتر اززندگی کنونی باشد، در فرد احساس آرامش ایجاد می کند. قرآن کریم امنیت وآرامش فرد مومن را چنین توصیف می کند: "الذین آمنوا وتطمئن قلوبهم بذکر ا...الا بذکرا...تطمئن القلوب" :آنها کسانی هستند که ایمان آورده اند ودلهایشان بیاد خدا آرام است. آگاه باشید با یاد خدا دلها آرامش می یابد (سوره رعد،آیه 28).
2- ورزش: ورزش سبب احساس سلامت و نشاط و بهبود سلامت جسمی و روحی فرد می شود.
3 - خوردن مواد غذایی سالم ومغذی: گفته می شود از طریق تغذیه صحیح می توان افسردگی را کاهش داد .
4- فعالیتهای اجتماعی: سرگرمی وفعالیت موجب تقویت اعتماد به نفس در سالمندان می شود . فرد سالمند با جایگزین کردن فعالیتهای جدید متناسب با سن به جای فعالیتهای گذشته می تواند خلاء بازنشستگی را پر نماید . پرداختن به کارهایی که سالمندان به نوعی در ایام جوانی با آن سر و کار داشته و مورد علاقه آنها بوده است، مانند پرورش گل وگیاه، نویسندگی، نقاشی، خطاطی ، پرداختن به صنایع دستی وکار های هنری، تدریس وحتی نگهداری از نوه ها می تواند سالمندان را از احساس پوچی و بیهودگی دور کرده، احساس مفید بودن را در آنها زنده کند . بعلاوه مشارکت در فعالیتهای انسان دوستانه ،ارتباط با انجمن ها، حضور در گروهها و داشتن دوستان هم سن تاثیر چشمگیری در حفظ شادابی و سازگاری افراد دارد. دادن تعطیلی به افکار، رفتن به طبیعت و دیدن نقاط خوش آب وهوا و دیدن مناظر زیبا به سالمندان کمک می کند از فکرگذشته خارج شده و فقط به زمان حال بیندیشند .
5- همدردی: باید فردی را برای درد دل وتبادل افکار یافته و با وی صحبت کنند.
در مورد هر جابجایی بهتر است که فرد سالمند در جریان تصمیم گیری های مربوط به خودش قرار گیرد . اگر نقل مکان افراد سالمند به مرکز نگهداری سالمندان از روی میل و رضایت وی صورت گرفته باشد، اثرات سوئی درسلامت آنان نداشته ، ولی اگراین تغییر مکان با جبر انجام شده باشد، مطمئنا اثرات منفی به همراه خواهد داشت .
گردآوری: فهیمه کهتری
منبع: دانشگاه علوم پزشکی ایران- پزشکی امروز
مقالات مرتبط
