مشکل گشای آیات مشابه

وَمَا یعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ ...(1)

معمولاً ما این آیه را چنین معنا مى‏كنیم : تأویل آیات متشابه را جز خدا و كسانى كه ریشه دار و راسخ در علم هستند، نمى‏دانند، آنان كه مى‏گویند ما بدان چه ایمان آوردیم، همه از جانب پروردگار است. و آن گاه بر طبق روایات الراسخون فى العلم را به معصومین علیهم السلام تفسیر مى‏كنیم كه فقط ایشان و خداوند این علم را دارند. در این صورت واو قبل از الراسخون، واو عاطفه مى‏شود.

فخر رازى چون این معنا را قبول ندارد، واو را استیناف مى‏گیرد یعنى جمله قبل را تمام و "والراسخون... "را ابتداى جلمه جدید مى‏داند كه معنا این طور مى‏شود : تأویل آیات متشابه را جز خدا، هیچ كس، نمى‏داند و كسانى كه راسخ در علم هستند مى‏گویند... و چند اشكال ادبى كه یكى از آنها قوى است، بر قول اوّل وارد مى‏سازد.

هر چه فكر كردم نتوانستم جوابش را پیدا كنم. تقریباً یك هفته در مجالس مختلف این اشكال را مطرح كردم، ولى حل نشد و نوشته، همان طور مانده بود. بعد از یك هفته به حرم حضرت امیرالمؤمنین، علیه السّلام، مشرّف و به ایشان متوسّل شدم و عرض كردم : یا على، اگر هیچ كس نداند، تو مى‏دانى كه هدف من از نوشتن این كتاب، احیاى حقّ توست، چطور اجازه مى‏دهید این طور متحیّر بمانم. این را گفتم و به منزل مراجعت كردم. وقتى قلم به دست گرفتم كه بنویسم. دیدم شبهه به راحتى حل شد، همان چیزى كه یك هفته معطّل آن شده بودم. آرى ما هرگاه در كارمان مشكلى پیش آید خدمت این عزیزان مى‏رویم، حتّى حضرت معصومه معصومه، علیها السلام، هیچ فرقى نمى‏كند. و مشكل حلّ مى‏شود.(2)

پی نوشت ها:

1-  آل عمران/7(و تفسیر آن را، جز خدا و راسخان در علم، نمی‌دانند.)

2- مجله بشارت، سال سوم، شماره سیزدهم، صفحه 37.