مشکل گشای آیات مشابه
مرحوم آیت اللَّه محمّد هادى معرفت، رحمة الله علیه، مىفرمودند : زمانى در نجف اشرف مشغول نوشتن مباحث علوم قرآنى، پیرامون آیات متشابه قرآن كریم بودم بحث به این آیه رسید كه خداوند مىفرماید :
وَمَا یعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ ...(1)
معمولاً ما این آیه را چنین معنا مىكنیم : تأویل آیات متشابه را جز خدا و كسانى كه ریشه دار و راسخ در علم هستند، نمىدانند، آنان كه مىگویند ما بدان چه ایمان آوردیم، همه از جانب پروردگار است. و آن گاه بر طبق روایات الراسخون فى العلم را به معصومین علیهم السلام تفسیر مىكنیم كه فقط ایشان و خداوند این علم را دارند. در این صورت واو قبل از الراسخون، واو عاطفه مىشود.فخر رازى چون این معنا را قبول ندارد، واو را استیناف مىگیرد یعنى جمله قبل را تمام و "والراسخون... "را ابتداى جلمه جدید مىداند كه معنا این طور مىشود : تأویل آیات متشابه را جز خدا، هیچ كس، نمىداند و كسانى كه راسخ در علم هستند مىگویند... و چند اشكال ادبى كه یكى از آنها قوى است، بر قول اوّل وارد مىسازد.
هر چه فكر كردم نتوانستم جوابش را پیدا كنم. تقریباً یك هفته در مجالس مختلف این اشكال را مطرح كردم، ولى حل نشد و نوشته، همان طور مانده بود. بعد از یك هفته به حرم حضرت امیرالمؤمنین، علیه السّلام، مشرّف و به ایشان متوسّل شدم و عرض كردم : یا على، اگر هیچ كس نداند، تو مىدانى كه هدف من از نوشتن این كتاب، احیاى حقّ توست، چطور اجازه مىدهید این طور متحیّر بمانم. این را گفتم و به منزل مراجعت كردم. وقتى قلم به دست گرفتم كه بنویسم. دیدم شبهه به راحتى حل شد، همان چیزى كه یك هفته معطّل آن شده بودم. آرى ما هرگاه در كارمان مشكلى پیش آید خدمت این عزیزان مىرویم، حتّى حضرت معصومه معصومه، علیها السلام، هیچ فرقى نمىكند. و مشكل حلّ مىشود.(2)
پی نوشت ها:
1- آل عمران/7(و تفسیر آن را، جز خدا و راسخان در علم، نمیدانند.)
2- مجله بشارت، سال سوم، شماره سیزدهم، صفحه 37.