جشن ها و آیین های مردم در استان کردستان
جشن ها و اعیاد
جشن ها و آیین هایی که در میان کردان مرسوم است، در برگیرنده جشن های مذهبی، قومی و باستانی است که ریشه در باورهای کهن مردم دارد و اغلب تاریخی و پاره ای اسطوره ای است.
جشن نوروز
یکی از مراسم سنتی و باستانی کردستان، جشن نوروز است. در این مراسم جشن ها و نمایش ها جایگاه ویژه ای دارد.
میر نوروزی و مراسم کوسه گردی
میر نوروزی و مراسم کوسه گردی از جمله بازی ها و نمایش هایی بود که تا دو دهه پیش به عنوان مقدمه نوروز در استان کردستان برگزار می شد. مراسم کوسه گردی توسط دو نفر به اجرا در می آمد. یکی را کوسه و دیگری را زن کوسه می نامیدند. کوسه لباس مضحک و گشاد و کوتاهی می پوشید و ریش و سبیل انبوهی از پشم گوسفند می گذاشت و با گذاشتن کلاه بلند و شاخ بر سر و آویزان کردن زنگوله ای به دور گردن خود، به همراه زن کوسه که او نیز لباسی زنانه می پوشید و به نحو مضحکی آرایش می کرد، در کوچه ها و معابر به راه می افتاد و موجب خنده و شادی اهالی می شد.
مراسم میر میرین یا امیربهاری
یکی دیگر از مراسمی که از دیرباز در میان کردها رواج داشت و هر سال به مناسبت فرا رسیدن نوروز با تشریفات و شکوه خاصی برگزار می شد، "میر میرین" یا "امیر بهاری" است. در گذشته این مراسم سنتی از جایگاه ویژه ای برخوردار بود. در این مراسم ضمن تفریح و سرگرمی، انتقاد از برخی حکام زورگوی محلی رایج بود و تمثیل های فکاهی از فرمانروای مستبد به صورت کمدی و نشاط انگیز به کار می رفت.
جشن های مذهبی
جشن های مذهبی عبارت اند از: عید فطر و عید قربان که با نماز مخصوص آن روز و پوشیدن لباس نو و دید و بازدید همراه است و نیز جشن مولودی یا عید تولد پیامبر (ص) که از شکوه ویژه ای برخوردار است. این جشن در ماه تولد پیامبر(ص) که سراسر سرور و شادی است برگزار می شود. مراسم توأم با پخت غذاهای نذری و آش مخصوص و تقسیم آن در میان مردم است و همراه با آن مراسم ذکر دراویش و نواختن دف و خواندن اذکار مخصوص شامل مولودی خوانی، حمد و ستایش حضرت محمد(ص) و نیایش به درگاه خداوند نیز اجرا می شود. البته مولودی خوانی در ماه های دیگر سال، به جز ماه های محرم و صفر، نیز برگزار می شود.
مراسم پیرشالیار
مراسم و جشن های سنتی دیگری نیز در میان کردان دیده می شود که ریشه در باورهای اساطیری و ادیان باستانی ایشان دارد. برگزاری جشن عروسی پیرشالیار از آن جمله است. جشن عروسی پیر شالیار (شهریار) مراسمی بسیار کمی است. اگرچه این مراسم در طول زمان با تغییرات بسیار مواجه بوده، ولی ریشه های کهن اساطیری خود را به خوبی حفظ کرده است. در منابع مکتوب تاریخی آمده است: پیر روحانی ازمغان زرتشت به نام پیر شالیار نزد مردم اورامان بسیار محترم است و کتابش را به بیگانگان نشان نمی دهند و کلماتش به جای ضرب المثل به کار می رود. جشن بزرگ مردم اورامان در بهمن ماه که سال روز ازدواج اوست برگزار می شود.
این مراسم هر سال در بهمن ماه، در آغاز چله کوچک، در سه مرحله و طی سه هفته انجام می شود. در اولین هفته بهمن ماه، گردوهایی که از باغ پیرشالیار چیده شده، برای اهالی ارسال می شود و به این ترتیب اهالی از شروع مراسم با خبر می شوند. در دومین مرحله مراسم، که شب چهارشنبه بعد آغاز می شود، بچه های روستا پیش از طلوع آفتاب به پشت بام می روند و با خواندن اشعار و گرفتن هدایایی از اهالی، خبر از برآمدن خورشید و آغاز مراسم قربانی می دهند. با طلوع اولین اشعه آفتاب، نوبت ذبح گوسفندان و گاوهای قربانی که نذر مردم است فرا می رسد. پس از تقسیم گوشت های قربانی در بین اهالی، شب هنگام همه مردان در خانه پیر جمع شده، گروه گروه در جایگاه مخصوص طایفه خود می نشینند و برای تبرک رشته تسبیح چوبین دانه درشت و تخت گیوه به جای مانده از پیر را می بوسند. سپس مراسم نواختن دف و گفتن ذکر آغاز می شود.
هر سال در دومین هفته اردیبهشت، اهالی اورامان و روستاهای مجاور به رسم تبرک و برای شفای بیماران قطعه ای از تخت سنگ کنار مزار پیر شالیار را می کنند و با خود می برند و بر این باورند که کرامت پیر شالیار باعث تبرک این سنگ شده و هر سال دوباره سبز خواهد شد. به نظر می رسد این مراسم که هم زمان با جشن سده بر پا می شود یادگار روزگار پرستش مهر در این سامان است. مراسمی که در آن ایزد مهر برکت بخشنده را در چهلمین روز زایشش، در آن هنگام که زمین آغاز به دم زدن می کند و گوسفندان بار بر زمین می نهند، می ستاید و با ریختن خون قربانی یاد ایزد حامی دهقانان و تولید کنندگان را که با کشتن گاو باعث برکت کشت و دام و روییدن رستنی و گیاهان سودمند و خرمی و شادی ما در زمین می گردد، گرامی می دارد و پیروان او در مهرابه های باستانی بقایای متبرک را که در شمعدان سنگی است بر سکوهای چوبی پاس می دارند و جانشین او پیری است با کراماتی شبیه او.
نذری ها
یکی دیگر از رسم های رایج در منطقه، توزیع نذوراتی است که زنان برای برآورده شدن حاجات خود یا اعضای خانواده تهیه می کنند. این نذورات شامل نقل و شیرینی است که در مراسم مولودی خوانی تقسیم می شود. گاهی زنان پارچه های سبز رنگ نذر می کنند و آنها را به زیارتگاه های اطراف شهر یا روستا می برند و به درختان زیارتگاه ها می بندند تا حاجت آنها برآورده شود.
منبع:سیمای میراث فرهنگی کردستان
مطالب مرتبط
