کتیبه داریوش بزرگترین کتیبه جهان

بیستون كوهی كه همیشه یادآور دلیری‌ها و افسانه‌هاست، در ایام نوروز پذیرای گردشگران بسیاری است كه از سراسر جهان به شوق تماشای گره‌ خوردن هنر و شكوه در این اثر جهانی به كرمانشاه آمده‌اند.  نقش برجسته و كتیبه داریوش یكی از مهمترین آثار مجموعه جهانی بیستون است.  این نقش برجسته كه یكی از زیباترین یادگارهای ادبی و تاریخی ایران است، در 30 كیلومتری شمال شرقی شهر كرمانشاه بر روی صخره معروف به بیستون حجاری شده است.

به گفته كارشناسان میراث فرهنگی، كتیبه داریوش بزرگترین، پر اهمیت ‌ترین و معتبرترین كتیبه‌ای است كه تاكنون در جهان شناسایی شده است.

در سال 522 قبل از میلاد داریوش، شاه هخامنشی نقشی از خود، فروهر، دو تن از بزرگان پارسی، گئومات، مغ و 9 تن از شاهان مغلوب را بر دیواره كوه بیستون حك می‌كند و علاوه بر این نقش فرامین و اندرزهای خود را به صورت كتیبه‌ای بر دل كوه بیستون حجاری می‌كند. داریوش شاه در این كتیبه شرح فتوحات خود را به خط میخی و سه زبان پارسی باستان و عیلامی و بابلی بر دل سنگ نگاشته است.

عظمت این كتیبه به گونه‌ای است كه فقط زبان پارسی باستان آن دارای 414 سطر است. در سنگ نگاره داریوش كه شش متر طول و 20/3 مترعرض دارد، تصویر داریوش به ارتفاع 78/1 متر در سمت چپ صحنه حجاری شده است.

وی تاج گنكره داری بر سر و پیراهن بلندی بر تن دارد، او دست راست را به علامت احترام بالا برده و در دست چپ كمانی را گرفته است.

در این صحنه داریوش پای چپش را بر روی سینه گئومات مغ نهاده‌است. در پشت سر داریوش "وینده فرنه " كمان دار و " گئو بروه " نیزه دار ایستاده‌اند كه از جمله هفت تنانی‌اند كه در براندازی گئومات شركت داشتند.

در زیر پای چپ داریوش گئومات مغ بر پشت خوابیده و به‌ علامت التماس دست هایش را بالا برده است.

پشت سر او صف اسیران با گردن‌ها و دست های از پشت بسته دیده می‌شود، در بالای سر هر یك از این اسیران و در زیر تنه گئومات مغ و بر روی دامن اسیر نام و نقش پادشاه شورش‌گر و جایی كه در آن شورش كرده ذكر شده است.

در بالای سر اسیران تصویر نمادینی از اهورامزدا در حال اهدای حلقه قدرت به داریوش حجاری شده و داریوش دست راستش را به نشانه نیایش اهورامزدا بلند كرده است.

در مرحله نهایی در زیر نقوش برجسته شرح فتوحاتش را به خط میخی و به زبان فارسی باستان حك می‌كند.

سنگ تراشان هخامنشی در حال نوشتن خطوط بر سینه كوه بودند كه سكاها دوباره سر به شورش گذاشتند.

داریوش در سال 519 قبل از میلاد "سكونخا" شاه سكاها را شكست داد و این رویداد را بی‌درنگ به سنگ نبشته اضافه كرد.

چون جایی برای اضافه كردن تصویر شاه سكایی باقی نمانده بود، داریوش دستور داد بخشی از متن عیلامی را پاك و آن را در سمت چپ قسمت پایین كنار متن فارسی باستان از نو حك كنند و به جای متن عیلامی تصویر "سكونخا" را حجاری كنند. در این سنگ نوشته داریوش ابتدا به معرفی خود و خاندانش می‌پردازد و سپس واقعه قتل گئومات مغ را كه پس از مرگ كمبوجیه سلطنت را غصب كرده بود شرح می‌دهد.

پس از آن به شرح جنگ‌هایی كه بر ضد بزرگان و امرای یاغی كرده بود می پردازد و در خاتمه به هركس كه این كتیبه بزرگ را محو نماید، نفرین می‌كند.

منبع: سایت ایران هتل با اندکی تغییر

زهره پری نوش - سایت تبیان