همه كامپیوتر ها یك جور نیستند: اجزاى همه كامپیوتر ها، چه كامپیوترهاى خانگى چه انواع بزرگ تر، ساخته چند تولید كننده محدود هستند. در واقع فروشنده ها همه قطعات كامپیوتر را به تنهایى نمى سازند، آنها فقط قطعات را از تولید كنندگان اجزا خریدارى مى كنند. بعضى از این تولید كنندگان از بقیه بهتر هستند. تقریباً همه آنها كیفیت و قیمت هایى در یك محدوده معین دارند، اغلب و نه همیشه قیمت در تناسب مستقیم با كیفیت، عملكرد و عمر تولیداتشان است. به علاوه براى باقى ماندن در بازار حتى بهترین تولید كنندگان هم مجبور هستند قطعاتى با قیمت كمتر نیز تولید كنند. بعضى از این قطعات ارزان به خاطر كیفیت كمتر در عملكرد صحیح یك كامپیوتر امروزى اختلال به وجود مى آورند.

• زمان همه چیز است!

درست مثل یك اركستر كه از تعدادى موسیقیدان تشكیل شده كه باید در مجموع صداى بهنجارى تولید كنند، یك كامپیوتر مدرن هم میلیون ها نوازنده دارد كه نه چندان نت در ثانیه، بلكه میلیون ها نت را همزمان اجرا مى كند. اگر فقط یكى از این نوازنده هاى كوچك به اندازه كسرى از یك میلیونیم ثانیه زود یا دیر بنوازد، همه گروه همنواز دیجیتال ما قفل مى كند، یا دچار آسیب مى شود. همه كسانى كه در یك اركستر مى نوازند به یك اندازه ماهر نیستند. یكى یا دو تا خارق العاده اند، بیشترشان متوسط هستند و ممكن است یكى از نوازندگان چندان آمادگى براى نواختن نداشته باشد. یك نوازنده بد در گروه موسیقى باعث توقف اجرا نمى شود، اما نشان دهنده تفاوت یك گروه خوب و بد هست. اما یك نوازنده بد در كامپیوتر شما مى تواند واقعاً اجراى گروه دیجیتالى تان را متوقف كند! همه مى دانیم كه كامپیوتر ها با برق كار مى كنند و مى دانیم كه جریان برق تولید گرما مى كند. چند درجه بالا یا پائین یا چند ولت كمتر و بیشتر مى تواند باعث شود قطعه اى كه در مرز دما یا ولتاژ كار مى كند خیلى سریع تر یا آرام تر كار كند. مانند موسیقیدانى كه حقوق كمى مى گیرد، قطعات ارزان تر نیز به خوبى گران تر ها كارشان را انجام نمى دهند. اگر یك اركستر تنها موسیقیدان هاى ارزان قیمت را به كار گیرد چه اتفاقى مى افتد؟ اگر این موسیقیدان ها را در یك محیط خیلى گرم یا سرد مجبور به نواختن كند چه؟ سئوال سختى نیست، مواظب گوش هایتان موقع شنیدن اجراى این گروه باشید.

• همه چیز پول نیست

حتى یك موسیقیدان جهانى نیز اگر در شرایط درستى كار نكند نمى تواند اجراى خوبى داشته باشد. استفاده نادرست از قطعات كامپیوتر هم درست مثل همین است. اگر درست از كامپیوتر تان استفاده نكنید در بهترین حالت خوب كار نمى كند، یا كار نمى كند یا در حالت بدتر منفجر مى شود! بنگ! رایج ترین مشكلى كه باعث از كار افتادن یك مدار مجتمع (IC) و قطعات كوچك درون كامپیوتر تان مى شود «مهاجرت آلومینیوم» است. سیم هاى آلومینیومى كوچك یك چیپ به شكل موازى و در فاصله خیلى كمى از هم قرار گرفته اند. گرما، جریان الكتریستیه و گذشت زمان باعث مى شود آلومینیوم یكى از سیم ها به آرامى در حفره بین سیم ها جریان یابد و باعث ایجاد اتصال كوتاه در مدار شود. چیپ هاى با كیفیت بالا طورى طراحى شده اند كه این مهاجرت اتم ها را حداقل كنند، و اغلب پیش از آن كه دچار اتصالى شوند براى چند دهه كار مى كنند، اما عوامل زیادى هستند كه باعث تسریع این اتفاق مى شوند. قطعات ارزان، گرماى بیش از حد، طراحى قطعات در شرایط حاشیه اى و مرزى و كاركرد یا استفاده نادرست مى توانند باعث خرابى زودتر از موعد یك چیپ در اثر مهاجرت آلومینیوم شود. پس هر قطعه اى یك عمر محدود دارد و همه تلاش شما به عنوان یك كاربر باید این باشد كه مانع از كار افتادگى زودرس قطعات درون كامپیوترتان شوید.

مشكل دیگرى كه اغلب پیش مى آید تخلیه الكتریسیته ساكن است. گاهى برخورد نادرست یك تعمیر كار كامپیوتر با قطعه شما مى تواند به سادگى باعث از كارافتادگى زودرس آن به علت تخلیه الكتریسیته ساكن شود. خیلى ساده اگر روكش كامپیوترتان را بردارند و قطعات داخلى آن را مستقیماً لمس كنند، ممكن است قطعه اى كه سال ها است كار كرده در جا نابود شود یا ظرف چند روز یا چند ماه از كار بیفتد. اگر كامپیوتر تان امروز از كار افتاد فكر كنید، چه مى دانم شاید یك سال پیش كسى روكش آن را برداشته و به قطعات داخلى آن دست زده. براى این كه بفهمید تخلیه الكتریكى دقیقاً چه بلایى مى تواند بر سر كامپیوتر تان بیاورد عكسى را كه با میكروسكوپ الكترونیكى تهیه شده دقیق ببینید. این تنها یكى از صدها ترانزیستورى است كه در اثر كوچك ترین تخلیه الكتریكى نابود مى شوند. پس توصیه آخر: هیچ وقت به كسى كه نمى داند تخلیه الكتریسیته ساكن چیست یا تجهیزات لازم براى جلوگیرى از آن را ندارد اجازه ندهید قطعات داخل كامپیوترتان را لمس كند. (نكته جالب این است كه این مسئله تقریباً شامل همه كسانى كه در ایران به كار بستن یا تعمیرات كامپیوتر مشغولند، مى شود. بدتر آن كه تجهیزات لازم براى جلوگیرى از این مشكل هم خیلى ساده هستند: یك اتصال زمین خوب و یك دستبند ضد تخلیه الكتریسیته ساكن یا ESD).

برگرفته از روزنامه شرق