مصاحبه تبیان با پژوهشگر موفق

در هفته پژوهش به سر می بریم ، در این هفته بسیاری به مصاحبه و گفتگو با نخبگان و پژوهشگران به نام می پردازند، اما همواره در پیشبرد علمی یک جامعه افراد بسیاری از سطوح مختلف علمی و با تحصیلات متفاوت مشغول هستند . لذا بهتر دانستیم که به گفتگو با نماینده ی یک گروه  تحقیقاتی موفق در زمینه نانوفناوری بپردازیم که هم کارهای بسیار ی را در زمینه تحقیقات انجام داده اند و  هم صاحب یک شرکت پژوهشی در آمد زا هستند که بر خلاف تصور برخی از افراد چنین در آمد زایی ممکن نیست . و در ضمن متولی آموزش آینده سازان این مرز و بوم در زمینه نانو فناوری در باشگاه دانش آموزی نانوفناوری ستاد ویژه ناوفناوری ریاست جمهوری هستند .

1 – لطفاً خودتان را معرفی کنید و درباره تحصیلاتان کمی توضیح بدهید .

به نام خدا، محمد امین مرادی ، 26 ساله دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی مواد گرایش نانو مواد هستم. دوره ی کارشناسی خود را در دانشگاه تهران با گرایش فرآیندهای گاز به اتمام رساندم و دوره کارشناسی ارشد را در دانشگاه صنعتی سهند تبریز سپری می کنم .

2- درباره ی زمینه فعالیت خود و گروه همکاران پژوهشی خود توضیح بفرمایید .

مدت 7 سال است که در زمینه  نانو فناوری با گروهی از همکاران درشرکت پژوهشگران نانو فناوری مشغول به فعالیت هستیم که هم اکنون متولی برگزاری باشگاه دانش آموزی نانوفناوری ستاد ویژه نانوفناوری رئیس جمهوری است و انجام پروژه های مختلف تحقیقاتی را برعهده داریم .

3- تاریخچه مختصری از شکل گیری گروه پژوهشی تان بفرمایید .

شاید بد نباشد بدانید که اولین جرقه های کار گروهی در ذهنم زمانی به وجود آمد که در دوره ی دبیرستان، هم کلاسی های من در دبیرستان علامه حلی تهران در کاری گروهی به ساخت زیر دریایی یونس پرداختند ، که گروهی 16 نفره بودن . و این موضوع علاقه ای در من ایجاد نمود که با ورود به دانشگاه همراه با دوستان هم کلاسی خود کار گروهی موفقی را انجام دهیم ، پس به دنبال افراد که علاقه مند به کار گروهی بودند گشتم. و گروهی متشکل از 12 نفر در این بین تشکیل شد، این موضوع به سال 79 باز می گردد. در تابستان  80 به دنبال موضوعی برای کارهای تحقیقاتی بودیم که  پروفسور منصوری سمیناری را در دانشگاه تهران در زمینه نانو فناوری داشتند. بدین گونه بود که ما فعالیت در این زمینه را مناسب دیدیم و این گروه در اولین همایش نانو فناوری ایران اولین کتاب در زمینه نانوفناوری را ارائه نمود که در همان سال به عنوان برگزیده کتاب دانشجویی سال شناخته شد ، و بسیار مورد اقبال عموم واقع گردید.

4- در این دوره با چه مشکلاتی مواجه بودید ؟

با توجه به اینکه ملاک آموزش عالی در کشور ما نمرات اخذ شده در پایان ترم است و با توجه به حجم زیاد کار های پژوهشی اولین مشکل ، رسیدن به هر دو کار با هم بود، لذا سختی های زیادی در این زمینه برای همه وجود دارد که هم کار تحقیقاتی انجام دهند هم به درس ها برسند و این کار و انرژی مضاعفی را می طلبد و باید بگویم که از دید من تنها کسی موفق است که از هر جنبه مقدار معقولی را پیگیری نماید .

5- اکنون خود را در چه جایگاهی ارزیابی می کنید ؟

هم اکنون شرکتی پژوهشی داریم که بر خلاف خیلی از شرکتها درآمدی از طریق تولید علم و ترویج علم دارد و به طور کلی درآمد شرکت دانش بنیاد است و همچنین به لطف خدا گروه تحقیقاتی موفقی داریم که با همبستگی موجود بین آنها  موفق به پیش راندن برنامه های پژوهش است .

6-میزان امکانات شما در دروه ی کارشناسی در چه حدی بود ؟ برای به دست آوردن آنها چه فرآیندی را پشت سر گذاشتید و از چه موانعی عبور نمودید ؟

آنچه مهم است جنس و نوع امکانات است . به طور مثال باید بدانیم داشتن چه امکاناتی حائز اهمیت است، داشتن استاد مناسب یا محلی برای گردهم آمدن  یا پول داشتن و یا ...

ما سال دوم با پیگیری های مداوم موفق به در اختیار گرفتن محلی بر ای گرد هم آمدن در دانشگاه تهران شدیم که در آن زمان این موضوع چندان مرسوم نبود، که به مکانی برای مطالعات و تفکر و هم اندیشی و کلا به انجام رساندن کلیه امور دانشگاهی بدل شد و این برای ما خیلی مناسب بود ، به طور کلی امکانات مناسب و از جنس مربوط به سطح فعالیت بسیار با حائز اهمیت است که البته با تلاش قابل حصول است. اکنون با شکل گیری مراکز رشد این قضیه بصورت نهادینه در آمده است. و باید در اینجا صریحا از دکتر ربیعی  عضو هیئت علمی  دانشکده کامپیوتر دانشگاه شریف که ما وقتی از دانشگاه تهران فارق  التحصیل شدیم محلی در دانشکده را به کار ما اختصاص دادند  که این  مهم البته با توجه به تعریف پروژه شبکه محاسباتی نانو فرآیندها محقق گردید، البته باید بگویم بعد از شکل گیری مرکز رشد دانشگاه شریف به آنجا نقل مکان کردیم .

7- برای عبور از موانعی که بر شمردید چقدر همبستگی گروه پژوهشی تان را موثر می دانید ؟ و بطور کلی کار انفرادی را به کار گروهی ترجیح میدهید ؟ یا بلعکس ؟

در  احادیث داریم که  " ید الله مع الجماعه "  ، فکر می کنم این عامل ماندگاری گروه ما بود . مجموعه ما بسیار بزرگ بود ، معمولا کارهای دانشجویی حتی با نظارت اساتید با  5 تا  10 نفر  انجام می شد در حالی که ما با 12 نفر به عنوان اعضای جدید شروع کردیم و افراد زیادی در اطراف این گروه با ما همراه بودند, تعریف پروژه ای با این حجم افراد کار سختی بود ، البته این برای ما بسیار مهم بود، زیرا تمرکز  این گروه بر روی  یک کار آن را از همه جهت پیش می برد و ما درباره ی آن موضوع با ایده ها و توان بسیار گسترده ای پیش می رفتیم. در ضمن ما تقریباً نصف یک کلاس مرسوم بودیم پس بسیاری از اهدافمان را می توانستیم در دانشگاه پیش ببریم . به اضافه اینکه ما خیلی با هم همدل بودیم چنانکه گاهی در آن دوره 16 ساعت در دانشگاه به فعالیت مشغول بودیم .

8- من فکر می کنم با افزایش سابقه و ورود به دوره عالی تحصیلات میزان دسترسی شما به منابع و امکانات و حتی متخصصین بیشتر شد ؟ آیا این گونه است ؟ و آیا شما این وضعیت را صحیح می دانید ؟

بله وضعیت تا حدود بسیار زیادی همین گونه است . شاید اگر چند سال قبل این سئوال را از من می پرسیدید بنده به این موضوع معترض بودم  و می گفتم این روش بسیار نا مناسب است و شرایط در خارج از ایران بسیار بهتر است، که البته این موضوع در مورد دوستانی از  گروه  ما که برای تحصیل به دانشگاه های کشور های دیگر رفته اند دیده می شود و آنها  نسبت به بسیاری از امکانات دارای دید بسیار واضحی شده اند، اما باید عرض کنم برخی سختی ها به ما خلاقیت و دیدی داده است که کمتر فرد دانشگاهی آنها را دارد. بنابراین با همه سختی ها از شرایطی که پشت سر گذاشته ام ناراضی نیستم  .

9-پس نقش تحصیلات عالی را در پژوهش چگونه ارزیابی می کنید  ؟و  آیا دانشجویان را به فعالیت در دوره کارشناسی تشویق می کنید ؟

باید بگویم که انرژی زیادی می برد  و یک انسان ماجراجو می خواهد  که  جنبه ناشناخته سیستم آموزشی ما را پی گیری کند و در آنها رشد نماید .و اگر فردی می خواهد آرامش داشته باشد و از ماجراجویی صرف نظر کند بهتر است که سیستم دانشگاهی  را پیگیری نماید. چون خارج  شدن از سیستم آموزشی از نظر خیلی از اساتید نادرست می باشد و حمایت خاصی از این موضوع به عمل نمی آید،  هرچند این روز ها حمایت هایی از جانب برخی از اساتید برای حضور دانشجویان در مراکز رشد و تبدیل ایده های  خود به محصولات عملی می شود. کما اینکه بسیاری از اساتید  به ما می گفتند شما فعلاً دانشجویان دوره  کارشناسی هستید و نباید خارج از محدوده تعریف شده حرکت کنید . و به طور کلی مار ا از فعالیت منع می کردند،  ولی هم اکنون در مراکز رشد بسیاری از دانشجویان زیر نظر همان اساتید  به فعالیت مشغول هستند .

10 -  این روزها نانوفناوری اهمیت ویژه ای در برنامه پژوهشی و چشم انداز رشد علمی کشورمان دارد ، شما با فعالیت در این زمینه به عنوان یک گروه با سابقه وضعیت را چگونه ارزیابی می کنید ؟ و در قیاس با سایر کشورها در چه جایگاهی هستیم ؟و آیا می تواند نقطه عطفی برای فناوری ما باشد ؟

مسئله ای که وجود دارد این است که نانو فناوری مثل بسیاری از فناوری های نو  نظیر فناوری اطلاعات که مطرح شد و پس از رشد به جایگاه خود رسید بین صاحبان اندیشه و علوم دنیا نیز مطرح است و مبدا شکل گیری آن در ایران به دوره ریاست جمهوری قبلی و ماموریت آقای دکتر ابتکار برای یافتن زمینه علمی و تکنولوژی ای که ما در آن چندان فاصله نداشته باشیم و بتوانیم به کمک آن رشد چشمگیری در فناوری به دست آوریم ، باز می گردد . که این قضیه با آشنایی ایشان با دکتر منصوری محقق می شود و دولت هشتم نانو تکنولوژی را برای این فعالیت انتخاب می نماید.  که شاید متوجه رشد چشمگیر آن در چند سال آخیر در دنیا شده باشید و هم اکنون محصولات بسیاری هم وارد بازار کرده است و خدا را شکر که ما هم همگام با سایر کشورها در تلاش برای پیشبرد اهداف و نیاز های خود در این فناوری هستیم، با توجه به بیانات مقام معظم رهبری برای فراگیری علوم پایه  در بین مردم و با توجه  به برنامه های تدوینی به عقیده من این فراگیری در زمینه نانو فناوری هم می تواند بسیار موثر باشد که این موضوع نیاز به آموزشی عمومی دارد تا بتواند جایگاه خود را بین مردم به ویژه دانش آموزان باز کند. به این ترتیب آنها می توانند زمینه ذهنی بهتری داشته باشند که به آنها کمک خواهد کرد که در دهه ی آینده  به به عنوان  پژوهشگرانی توانا و موثر  در این زمینه فعالیت کنند .

11-چه راهی برای آشنایی دانشجویان در وهله اول در این زمینه می شناسید ؟ و آیا  راهی  برای فعالیت دانش آموزان در این زمینه  سراغ دارید ؟

اصلی که بین اندیشمندان وجود دارد، این است که باید همواره  به مطالعه محتوای علمی تولید شد ه توسط سایرین پرداخت  تا بتوان در آن  زمینه ی مورد نظر فعالیت نمود،  پس در وهله اول باید به مطالعه کتابها و مقالات مکتوب در آن زمینه پرداخت، این مورد برای نانو فناوری نیز کاملاً صدق می کند. در نتیجه هم دانش آموزان و هم دانشجویان ابتدا باید در این زمینه مطالعه کنند و آموزش ببینند و در این بین راههای دیگری نیز وجود دارد  که سیاست گذاران هم می توانند کمک کنند ، هم اکنون در ستاد ویژه نانو فناوری ریاست جمهوری این رویکرد وجود دارد که مجموعه هایی را سامان دهی می کنند که این اطلاعات را هرچه بهتر به اطلاع دوستان برسد. اما وضعیت در دانشگاه ها با توجه به حضور اساتید صاحب نظر بهتر است . و برای دانش آموزان باشگاه دانش آموزی نانو فناوری وجود دارد. که دانش آموزان می توانند برای کمک از آنها استفاده نمایند . و برای این موضوع می توانند از سایت ستاد هم کمک بگیرند  که آدرس این سایت عبارت است از :http://www.nano.ir

در حال حاضر  برنامه هایی در دست تدوین است که در آینده نزدیک به امید خدا المپیاد دانش آموزی نانو را راه اندازی کنیم که به کمک آن تمرکز دانش آموزان به این فناوری افزوده شود.

12- می خواهم بدانم آیا شما واقعا صادقانه حاضر به یاری به آنهایی که قدمهای اول را طی می کنند هستید؟

من و دوستانم  همواره آمادگی آن را داریم تا به آن دسته از دوستانی که به کمک ما نیاز داشته باشند چه از نظر علمی چه از نظر اجرایی یاری برسانیم . مسائل تئوریک کمابیش در دانشگاه ها در حال انتقال است،  اما مسائل اجرایی در محیط دانشگاه کمتر قابل پی گیری است و ما در طول این هفت سال در شرکت تحقیقاتی خود با آنها روبرو شدیم، لذا در این زمینه حاضر به کمک به دوستان هستیم.

13- من تشکر می کنم از اختصاص فرصت به سایت تبیان در انتها اگر مطلبی هست بفرمایید .

فکر می کنم سخت تر از مسائل علمی حفظ گروه پژوهشی و کارهای اجرایی بود که به یاری خداوند متعال موفق به این امر شدیم و همان طور که گفتم این فعالیت گروهی نقش به سزایی در  فعالیت پژوهشی ما داشت . در انتها امیدوارم این صحبت ها برای دوستان مفید بوده باشد .

تهیه شده توسط : محمدصادق ابراهیمی