ازاین آیه می آموزیم

(7)

فَتَلَقَّى ءَادَمُ مِن رَّبِّهِ كَلِمَتٍ فَتَابَ عَلَیْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ

ترجمه : سپس آدم از جانب پروردگارش، كلماتى دریافت كرد (و با آنها توبه نمود)، پس خداوند توبه او را پذیرفت ، همانا او توبه پذیر مهربان است .

بدنبال خروج حضرت آدم از آن محیط آرام و پرنعمت، و هبوط به زمین پررنج و زحمت، او متوجه خطاى خود و فریب شیطان گردید، لذا از كار خود پشیمان و در فكر توبه شد. امّا چگونه توبه كند كه به درگاه خداوند پذیرفته شود؟

اینجا نیز خداوند آدم را رها نكرد و كلمات و جملاتى را به او آموخت كه با آن، توبه كند. این كلمات ، آن گونه كه در سوره اعراف آیه 23 آمده ، چنین بوده است : "رَبَّنا ظَلَمْنا اَنْفُسَنا وَ اِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَكونَنَّ مِنَ الْخاسِرین "خداوندا ما بر نفس خود ستم كردیم و اگر تو ما را نبخشى و بر ما رحم نكنى از زیانكاران خواهیم بود."

در روایات مى خوانیم كه خداوند نام پنج نفر از نسل آدم را كه قرن ها بعد از او ظاهر خواهند شد، به او آموخت ، تا براى پذیرفته شدنِ توبه اش ، آنان را واسطه بخشش و شفیع خود قرار دهد. و او چنین كرد: "سَاءَلَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِی وَ فاطِمَة وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ" "خداوند را به حق محمّد، على ، فاطمه ، حسن و حسین (علیهم السلام )، سوگند داد و توبه اش پذیرفته شد."دُرّالمنثور ج 1ص 60)

" توبه "، در لغت به معناى بازگشت مى باشد. هرگاه این كلمه به انسان نسبت داده شود، منظور بازگشت انسان از گناه است و هرگاه به خداوند نسبت داده شود، به معنى بازگشتِ رحمتِ الهى است . یعنى رحمتى را كه خداوند به خاطر ارتكاب گناه از انسان سلب نموده ، بدنبال بازگشت او از گناه ، به او بازمى گرداند.

از این آیه مى آموزیم كه :

1 همچنانكه توفیقِ توبه از خداست، چگونگى انجام توبه و راه آن را نیز باید از خدا دریافت كنیم . این آیه مى فرماید: كلمات و الفاظ توبه را خداوند به آدم آموخت.

2 اگر توبه انسان واقعى باشد خداوند توبه او را مى پذیرد، زیرا او توّاب و توبه پذیر است .

3 عذرپذیرىِ خداوند همراه با رحمت و محبت است ، نه عتاب و سرزنش و یا منّت گذاردن و آبروریختن.

4 اگر توبه شكستیم و گناه كردیم از لطف خداوند ماءیوس نشویم، زیرا او توّاب یعنى بسیار توبه پذیر است و اگر دوباره توبه كنیم ، بار دیگر توبه ما را مى پذیرد.