وقتی پیامبر گفت...
یک سؤال مهم : چرا معرّفی امیرالمؤمنین در روز غدیر انجام شد؟
مفسّرین شیعه وسنی نوشتهاند که آیه شریفه: « یا ایّها الرّسول بلّّغ ما انزل الیک من ربّک و ان لم تفعل فما بلّغت رسالته و الله یعصمک من النّاس .» درباره علی(ع) نازل شده است و مربوط به غدیر خم است. قبل از توضیح واقعه، یک نکته را باید یادآوری نماییم و آن این است که: وحیی که بر پیامبر(ص) نازل میشده است دو گونه بود: وحی قرآنی و وحی غیر قرآنی. وحی قرآنی آن است که لفظ و معنی از جانب خداوند بر پیامبر(ص) وحی میشده است که همین آیات و سورههای مبارک قرآن است.
وحی غیر قرآنی آن است که معنا از جانب خداوند بر پیامبر(ص) وحی میشده و آن بزرگوار آن را با الفاظ خود بیان میکرده است، مانند: عدد رکعات نماز، کیفیت نماز، و دیگر احکامی که در قرآن نیست و پیامبر(ص) آن را بیان نموده است. هر آیهای که نازل میشد معنایش به پیامبر(ص) وحی میشد، لذا خداوند میفرماید: «و انزلنا الیک الذّکر لتبین للنّاس ما نزل الیهم؛ آنچه برای مردم در قرآن نازل شده است را شما باید بیان کنی» و پیامبر(ص) از خود چیزی نمیگفت. «ما ینطق عن الهوی ان هو الا وحی یوحی؛ پیامبر از روی هوای نفس سخن نمی گوید و آنچه می گوید نیست مگر وحیی که بر او نازل شده است.»احکامی که با وحی غیر قرآنی بر پیامبر(ص) نازل میشد پیامبر(ص) گاه به ملاحظاتی در تبلیغ آن تأنّی میفرمود، مانند: داستان زینب، زن زید پسر خوانده پیامبر(ص)، که خداوند پس از آنکه زید او را طلاق داد به پیامبرش تزویج کرد ولی به خاطر این که مردم نگویند زن پسرخوانده خود را گرفته است انجام این دستور را به تأخیر انداخت تا آنکه وحی قرآنی نازل شد، آنگاه پیامبر(ص) بیدرنگ به خانه زینب رفت. درباره داستان غدیر هم چنین بوده است، ابتدا در روز عرفه وحی غیر قرآنی بر پیامبر(ص) نازل شد که باید در این اجتماع بزرگ، «حجةالوداع» علی را به جانشینی خود منصوب نمایی.
ولی پیامبر(ص) در این اندیشه بود که مبادا بگویند او میخواهد پسرعموی خود را به خلافت پس از خویش تعیین نماید. در ابلاغ فرمان تأنّی کرد و به تأخیر انداخت تا حاجیان به جحفه رسیدند، منطقهای که حاجیان از یکدیگر جدا میشدند و آن اجتماع عظیم از هم میپاشید. در همین جا بر پیامبر وحی قرآنی شد و آیه شریفه نازل شد: «یا ایّها الرّسول بلّغ ما انزل الیک؛ ای پیامبر آنچه را در عرفه بر تو نازل کرده بودیم در حجفه به مردم برسان.» پیامبر فوراً از شترش پایین آمد دستور داد آنها که جلو افتادهاند برگردند و آنها که عقب ماندهاند خود را برسانند، نزدیک ظهر بود و هوا گرم. کنار برکه آبی به نام غدیر از جهاز شتران منبری ساختند، پیامبر(ص) نماز خواند آنگاه بر آن منبر بالا رفت و خطبه غدیر را بر مردم خواند و بدین ترتیب علی(ع) را به عنوان جانشین پس از خود اعلام نمود.(1)
پی نوشت:
1- مصاحبه ماهنامه کوثر با علّامه عسکری به نقل از سایت حوزه .
توضیح: علامه مرتضی عسکری از پژوهندگان پر تلاش تاریخ اسلام و مباحث امامت و نویسنده کتاب های ارزشمند معالم المدرستین و یکصد و پنجاه صحابی دروغین و عبدالله بنسبا و عایشه و بنیانگزار دانشگاه اصول دین و ... میباشند.
ن- رادفر