عواملی كه سبب شدیدتر شدن لكنت زبان می شود
در قسمت های قبل یك سلسله رهنمودهای كلی و چند پیشنهاد خاص برای اتخاذ تدابیر و شیوه های مناسب در ارتباط با كودكتان ارائه نموده ایم. امیدواریم كه این موارد را به گونه ای معقول و منطقی مورد توجه قرار دهید و در تصمیم و رفتار خودتان ثابت قدم باشید. البته ما نمی خواهیم الگوهای خشكی را به شما تحمیل نماییم .
بی تردید یك برنامه معقول و منطقی ، توأم با آرامش روانی هر چه بیشتر مادر ، در رفع مشكل گویایی كودك و روانی كلام او تأثیر به سزایی خواهد داشت. لذا از افراط و تفریط بپرهیزید. به تأثیرات آنچه انجام می دهید بیشتر توجه كنید و آماده باشید كه در اعمال و رفتار و انتظارات خودتان از كودك ، تغییرات و اصلاحات لازم را معمول دارید.حال در ادامه به فشارهایی می پردازیم كه سبب شدیدتر شدن لكنت زبان كودك می شوند.
انجام دستورهای شما توسط كودك
كوشش های فراوان شما در متقاعد ساختن كودك ، برای این كه كلمات یا اظهارات خاصی را به زبان بیاورد ، می تواند روانی كلامی او را مختل نماید. شما ممكن است از او بخواهید كه درباره اتفاقی كه در موقعیت خاصی رخ داده است صحبت كند و یا این كه به خاله و عمه اش چیزی را كه به نظرش جالب می رسد بگوید. شما با این كار ، بدون این كه خودتان تشخیص بدهید ، كودك را دچار فشار روانی زیادی می كنید . برای اجتناب از این كارها بهتر است اجازه بدهید كه كودك خودش به تدریج تمایل پیدا كرده ، با فكر و علاقه و زبان خودش صحبت كند.كمك به كودكی كه لكنت دارد
ممكن است كودكی داشته باشید كه نحوه گویایی او به دلایلی شما را نگران كرده باشد. شاید به نظر شما ، كودكتان آن طوری كه بایسته و شایسته است از روانی كلامی برخوردار نیست. آیا او واقعاً لكنت دارد یا خیر؟ شما می توانید با توجه به نكاتی كه قبلاً ارائه نمودیم، در تشخیص این مسئله كاملاً اطمینان پیدا كنید . به هر جهت ، ممكن است برای شما و كارشناس آسیب شناسی گفتار روشن باشد كه كودكتان به تناسب سن خودش از روانی كلامی مورد انتظار برخوردار نیست. در این صورت ، می بایست به رهنمودها، توصیه ها و روشهای فوق العاده ای كه ارائه شده و می شود ، توجه خاصی مبذول دارید. پیشنهادیی كه در اینجا ارائه می شود ، روشهایی هستند كه شما می توانید با استفاده از آنها كودك خود را تشویق كنید تا با روانی كلامی هر چه بیشتر صحبت كند و از به وجود آمدن و توسعه لكنت زبان جدی پیشگیری نمایید."فشار وقت" و كاری كه شما می توانید درباره آن انجام دهید
"فشار وقت" ممكن است بر نحوه صحبت كردن هر كس ، علی الخصوص كودكان خردسال تأثیر منفی بگذارد . اگر چه فشار وقت به طرق و اشكال گوناگونی بر گویایی فرد تأثیر می گذارد ، اما به دو نوع از فشار زمان یا وقت باید توجه بیشتری داشته باشید:1- فشار وقت در هنگام صحبت كردن
2- فشار وقت در طرز زندگی
1- فشار وقت در هنگام صحبت كردن
یك مثال خوب برای فشار وقت یا زمان در هنگام صحبت كردن این است كه وقتی كودك با كمی لكنت صحبت می كند ، مخاطبش با حالت چهره ( گرفتگی عضلات چهره و بی قراری كردن ) و یا با حرفهایش ، واكنش نشان می دهد و خطاب به كودك می گوید: "آرام صحبت كن، عجله نكن ، راحت باش" ، و یا برعكس ، واكنش تندی نشان داده می گوید : "عجله كن ، حرفت را بزن ، من نمی توانم تا شب منتظر بمانم" . و بعضی دیگر از مخاطبین كودك عكس العملشان را این چنین نشان می دهند : یك دقیقه آهسته صحبت كن و بعد شروع كن به تند صحبت كردن ، من خیلی وقت ندارم. در هر حال واكنشهای مخاطبین بزرگسال كودك هر چه باشد ، كودك ممكن است بخواهد كه مطابق نظر آنها صحبت كند و با خود بگوید : بهتر است من سعی كنم كه آهسته صحبت كنم ( یا سریع تر حرف بزنم ) ، به صورتی كه بزرگسالان از من انتظار دارند. تجربه نشان می دهد وقتی كه كودكان مبتلا به لكنت سعی می كنند با توجه به اظهارات مخاطبین مختلف خود برای اصلاح گویایی شان از روش خود آموخته ای استفاده كنند ، همواره در حفظ روانی كلامی خویش دچار مشكل می شوند.بنابراین به جای این كه به كودك خود بگویید: آهسته صحبت كن و یا سریع تر حرف بزن ، بهتر است عملاً به او نوع یا سرعت مطلوب صحبت كردن را نشان دهید. برای انجام این كار لازم است كه شما دقیقاً نحوه صحبت كردن خود را بسنجید و احتمالاً تغییرات و اصلاحاتی در رفتار كلامی خودتان ، حداقل زمانی كه با كودكتان صحبت می كنید ، ایجاد نمایید. اگر فكر می كنید كه كودك شما معمولاً خیلی تند صحبت می كند، به نحوه و سرعت صحبت كردن خودتان به هنگام صحبت با كودك ، گوش دهید و آن را ارزیابی كنید. گاهی می شنویم كه برخی از والدین به كودكشان می گویند "آهسته صحبت كن" ، در حالی كه خودشان تند و مسلسل وار صحبت می كنند!
اگر شما واقعاً عادت دارید كه خیلی تند و سریع صحبت نمایید، توصیه می كنیم كه اوقاتی را برای گوش دادن به صحبت های اشخاص دیگری كه آرام و با طمأنینه صحبت می كنند، صرف نمایید. برای این كار شاید گوش دادن به نوار صحبت بعضی از اشخاصی كه در رادیو یا تلویزیون خیلی آرام و شمرده حرف می زنند نیز مناسب باشد. این زحمت به شما ایده ای می دهد كه اگر عادت به صحبت كردن خیلی تند و سریع دارید، به گونه ای سرعت صحبت خودتان را كاهش دهید و آرام تر و شمرده تر صحبت نمایید. حداقل سعی كنید روزی 5 دقیقه به طور شمرده و آرام با كودك خود صحبت كنید . مكث های بیشتر بین كلمات ، جملات و عبارات مختلف به شما كمك خواهد كرد كه آرام تر صحبت نمایید . به خاطر داشته باشید كه در اصل همین طرز صحبت كردن شماست كه نحوه صحبت كردن را به كودك القا می كند و نه دستورهای شفاهی شما كه به او می گویید: آهسته صحبت كن ، آرام باش و یا كمی تندتر حرف بزن .
همچنین باید توجه داشت كه اطرافیان و یا بزرگسالان دیگری كه مخاطب بر كودك واقع می شوند ، ممكن است بعضاً با پریدن در میان حرف كودك ( به محض این كه كودك كلمه ای را می گوید ) و تمام كردن جمله او و یا شروع به صحبت كردن قبل از این كه كودك لااقل جمله اش را تمام كند ، موجب افزایش فشار ( فشار وقت ) بر كودك شوند . بنابراین باید صبر كنید تا كودك حرف خودش را خوب بزند ، یعنی بگذارید جملاتش را تمام كند. مطمئن باشید كه اگر پاسخ و یا اظهارات خودتان را چند دقیقه به تأخیر بیندازید ، مشكلی پیش نخواهد آمد!
همچنان كه با كودك هم صحبت می شوید و سعی می كنید كه خیلی آهسته و شمرده حرف بزنید ، اجازه بدهید كه كودك گفتارش را به طور كامل تمام كند ، ولو این كه صحبت یا پاسخ های خودتان را دقیقه ای به تعویق بیندازید . در این صورت به جای این كه به كودك بگویید چطور حرف بزند ، با رفتار كلامی خودتان عملاً به او نشان می دهید كه به شیوه ای صحبت كند كه موجب روانی طبیعی كلامی او خواهد شد. البته بهتر است به خاطر داشته باشید كه ایجاد این گونه تغییرات و اصلاحات در نحوه گفتار خودتان ، حتی برای 5 دقیقه در روز ، چندان كه فكر می كنید آسان نخواهد بود! احتمالاً متوجه خواهید شد كه به هنگام صحبت با كودك ، به تعویق انداختن اظهارات و پاسخ های خود ، تمام نكردن جملات كودك و شروع به صحبت نكردن قبل از این كه حرف های كودك تمام بشود ، به مراتب آسان تر از آن خواهد بود كه بخواهید شمرده و آهسته صحبت كنید ! بی تردید همه كوششی كه شما صرف عجله نكردن در بیان مطالب مورد نظرتان می كنید ، به حال كودك خردسالتان مفید و مؤثر واقع خواهد شد . ما می دانیم كه این كار چندان آسان نخواهد بود ( عادت شكنی سخت است) اما تا آنجا كه برایتان مقدور است برای توفیق در این امر مهم كوشش كنید .
2- "فشار وقت" در طرز زندگی
یك مثال بسیار خوب از نوع فشار دوم ( یعنی فشار زمان در طرز زندگی كودك ) این است كه بعضی از والدین سعی می كنند به دلخواه خودشان ، برنامه های بسیار خشك و غیر قابل انعطافی برای كودك در نظر بگیرند. مثلاً ساعات كاملاً مشخصی را برای خوابیدن ، بیدار شدن ، خوردن صبحانه ، ناهار و شام كودك و همچنین انجام كارهایی كه به او محول شده است، مثل بیرون بردن سطل آشغال منزل و غیره ، تعیین و تنظیم می كنند. در واقع در غالب موارد ، والدینی چنین برنامه های خشك و غیر قابل انعطافی برای كودك وضع می كنند كه می خواهند به وضعیت خانه و خانواده شلوغ و درهم و برهم خودشان سر و سامانی بدهند. در هر حال و به هر دلیلی كه بعضی از والدین چنین كاری را می كنند و می خواهند كه كودكان خردسالشان ، برنامه زندگی خود را درست مطابق حركت عقربه های ساعت دیواری تنظیم كنند ، دیر یا زود متوجه خواهند شد كه در این طریق كودكشان با شكست و ناكامی ، دلسردی و سرخوردگی مواجه می شود. علاوه بر این ، اجرای دقیق چنین برنامه و قواعد خشكی ، مستلزم صرف وقت و انرژی فراوانی از طرف والدین خواهد بود . در عوض توصیه می شود كه والدین كودك ، خودشان برای مدتی با چنین برنامه زمان بندی شده ای زندگی كنند ، یعنی هر چیزی را سروقت انجام دهند ؛ بعد ملاحظه خواهند نمود كه چه تغییراتی در اعمال این روشها می توان انجام داد .این نكته را نیز به خاطر داشته باشید كه سالها طول كشیده تا انجام بسیاری از كارها برای شما عادی شده و عادت كرده اید كه بعضی از كارها را خیلی سریع و سروقت و به گونه ای كه مطلوبتان است انجام دهید . لذا احتمالاً نمی توانید انتظار داشته باشید كه یك شبه همه عادات و سلیقه های خودتان را عوض كنید. در هر حال وقتی كه در می یابید كاهش فشار و تغییر برنامه خشك و ثابت فعالیت های روزانه و نشان دادن انعطاف بیشتر ، بر خود شما و كودكتان تأثیر مثبت دارد، مطمئناً برنامه زندگی تان را به گونه ای تنظیم خواهید كرد كه كارها را بدون عجله زیاد و اصرار در این كه درست در رأس ساعت یا دقیقه معین و مقرر صورت بپذیرند، انجام دهید.
زهره پری نوش - سایت تبیان
