تبیان، دستیار زندگی
جناس تام آرایه های لفظی زبان - سجع روش تجنیس روش تجنیس یا جناس یا همجنس سازی یكی دیگر از روش هایی است كه در سطح كلمات با جملات، هماهنگی و موسیقی به وجود می آورد و یا موسیقی كلام را افزون می كند. روش تجنیس مبتنی بر نزدیكی هر ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

جناس تام (آرایه های ادبی )

جناس تام

آرایه های لفظی زبان - سجع

روش تجنیس

روش تجنیس یا جناس یا همجنس سازی یكی دیگر از روش هایی است كه در سطح كلمات با جملات، هماهنگی و موسیقی به وجود می آورد و یا موسیقی كلام را افزون می كند.

روش تجنیس مبتنی بر نزدیكی هر چه بیشتر واك هاست؛ به طوری كه كلمات همجنس به نظر آیند یا همجنس بودن آن ها به ذهن متبادر شود. به مصادیق روش جناس نیز جناس گویند كه اقسامی دارد.

الف – روش تجنیس در سطح كلمه

1-    جناس تام

لفظ (مجموعه صامت ها و مصوت ها) یكی باشد و معنی مختلف؛ یعنی اتحاد در واك و اختلاف در معنی:

شانه/ شانه           گور/ گور  گوی / گوی

فرق معنایی، از جمله ،یعنی فحوای كلام (Context) فهمیده می شود.

جناس تام همان بحث لغات مشترك یعنی لغات چند معنائی (Polysymy) در بحث علم اصول و دلالات در منطق و معنی شناسی (Semantics) است و در همه زبان ها مطرح است و از آنجا كه محل التقای مباحث معنائی (Thematics) و مباحث لفظی (Verbal) است اهمیت بسیار دارد.

تبصره 1:تجانس بین خوار/خار، فطرت/ فترت، محظور/ محذور را جناس لفظ نام نهاده اند. از نظر ما همه این موارد جناس تام است. زیرا چنانكه گفته شد بدیع بحث موسیقی و مسموعات است نه بحث مكتوبات.

دیدی آن ترك ختا غارت دین بود مرا گر چه عمری به خطا دوست خطابش كردم

فرخی یزدی

بهرام كه گور می گرفتی همه عمر

دیدی كه چگونه گور بهرام گرفت

گور اول به معنی گورخر         گور دوم به معنی قبر (مجازاً خاك)

شكر لب جوانی نی آموختی

كه دل ها بر آتش چو نی سوختی

    

نی اول به معنی ساز    نی دوم : چوب نی

بوستان  سعدی

نماند فتنه در ایام شاه جز سعدی

كه بر جمال تو فتنه است و خلق بر سخنش

فتنه اول : آشوب          فتنه دوم:عاشق و مفتنون

سعدی شیرازی