من سئوالم رو از کی بپرسم؟

هنگام روبرو شدن با یک پرسش حساس، ممکن است شما بخواهید پاسخی صادقانه بدهید ولی احساس  می‌کنید که کودکتان برای فهم جزئیات آن آماده نیست. شاید در هر دو مورد حق با شما باشد، اما به جای شانه خالی کردن یا ارائه پاسخی سانسور شده، شما می‌توانید آن مقدار از حقیقت را که برای کودک قابل فهم است به او بگویید. کودکان ذاتا کنجکاوند و درست از لحظه‌ای که بتوانند پرسش‌های خود را بیان کنند (در حدود دو سالگی) والدین خود را با «چیست؟»، «چرا؟»، «کجا؟»، و «چطور؟»، سوال پیچ می‌کنند. اما یافتن پاسخی برای «ماشین‌ها چطور کار می‌کنند؟» یک چیز است و برای پرسش «من از کجا آمده‌ام؟» چیز دیگر. منظور از راست گفتن این است که با حقایق ساده و روشن شروع کنید و به تدریج که کودکتان بزرگتر می‌شود اطلاعات پیچیده‌تر را به آن اضافه کنید. وقتی توضیحات ساده‌تر هم می‌تواند کودک را قانع کند، نیازی نیست با تحمیل توضیحات پیچیده و دشوار او را گیج کنید.

ایجاد اعتماد متقابل

بسیاری از والدین عقیده دارند که هنگام صحبت کردن در باره واقعیت‌های زندگی، دو جنس باید از یکدیگر جدا شوند به طوری که پدران آموزش پسران و مادران آموزش دختران را به عهده گیرند. به نظر می‌رسد ترتیب طبیعی کار نیز همین باشد، اما اگر یکی از والدین خونسرد و آسان‌گیر و دیگری عبوس و سخت‌گیر باشد، این ترتیب چندان قابل قبول به نظر نمی‌رسد. اگر شما خود را جای کودکتان بگذارید به روشنی در خواهید یافت که بهتر است یکی از والدین که در پاسخ دادن به پرسش‌های کودکان راحت‌تر برخورد می‌کند بار این مسئولیت را، بدون ملاحظه جنسیت، بر دوش بگیرد.

باز نگه‌داشتن راه‌های ارتباط و گفتگو در سراسر دوران کودکی و پس از آن در نوجوانی، یکی از مهمترین وظایف هر پدر و مادر است، و این والدین هستند که باید در این باره تلاش کنند، نه کودکان. انتظار دارید کودکانتان، وقتی نیاز به اطلاعات، کمک، نصیحت و مشاوره دارند، به چه کس دیگری روی آورند؟ با این حال والدین هنوز هم وقتی می‌بینند که فرزندانشان در سنین نوجوانی درون‌گرا، کم حرف و لاقید شده‌اند، تعجب می‌کنند. هر چند بعضی از تغییرات خلقی دوران نوجوانی اجتناب‌ناپذیر است، اما چگونگی پاسخدهی به سئوالات در برقراری ارتباطات بعدی موثر است.

تشویق گفتگوی سالم

پدران و مادرانی که هنگام پاسخ دادن به پرسش‌های حساس و بجث‌انگیز پنهان‌کاری می‌کنند یا موضوع صحبت را عوض می‌کنند، نه تنها گفتگو کردن درباره موضوعاتی نظیر مسائل جنسی، نژاد، دین یا مواد مخدر را در خانواده مشکل می‌کنند بلکه بدتر از آن، کودکان خود را به پنهان‌کاری تشویق می‌کنند. در مقابل، والدینی که گشاده‌رو، پاسخ‌گو و صریح هستند کودکان خود را به عزت‌نفس، تعادل و منصف بودن تشویق می‌کنند و به آنها فرصت و امکان می‌دهند تا فکر کنند، انتخاب‌های خود را بسنجند، مسئولانه تصمیم بگیرند و عمل کنند.

این گفتگوی سالم بین والدین و کودکان باید خیلی زود شروع شود (از نخستین پرسش‌ها) و در سراسر دورانی که فرزندان با والدین زندگی می‌کنند ادامه یابد. شما نخستین معلم کودکان خود هستید و همه آموخته‌های آنها (از جمله آموزش‌های جنسی) در خانه آغاز می‌شود. بسیاری از والدین تصور می‌کنند که دادن اطلاعات، در بعضی مسائل برای کودکان آنها مضر است و از ترس اینکه مبادا گفتن حقیقت کودکان را تشویق به تجربه کند، از بیان آن خودداری می‌کنند. این تصور به هیچ‌وجه درست نیست.

کودکان ناآگاه هستند که به دنبال تجربه های خطرناک می‌روند. برعکس ترس اغلب مردم، کودکانی که درباره مسائل جنسی اطلاعات درست و متناسب با سنشان را دریافت کرده‌اند منحرف و هرزه نمی‌شوند، بلکه آن را بخشی طبیعی از زندگی تلقی می‌کنند. تحقیقات بسیار زیادی انجام شده است که نشان می‌دهد آموزش جنسی مناسب، رفتار‌های غیرمسئولانه را تشویق نمی‌کند و در واقع دقیقا اثری معکوس دارد. امتناع والدین از دادن اطلاعات، رفتار مسئولانه از جانب کودک را غیرممکن می‌سازد؛ این مسئله درباره سایر موضوعاتی هم که معمولا بحث‌انگیز و دردسرساز محسوب می‌گردند مثل مواد مخدر، الکل، سیگار و نیز موضوعاتی که ممکن است مورد پیشداوری قرار گیرند مانند تفاوت‌های مذهبی یا نژادی، صدق می‌کند.

در مقاله های بعد سعی داریم بخش هایی از این کتاب را در مورد پرسشهای رایج در ذهن کودکان از کلام دکتر میریام استاپرد (روانشناس کودک) برای شما ارائه دهیم، با ما همراه باشید.

برگرفته از کتاب پرسش های کودکانه  ، با تلخیص

پشت نقاب کودکی

وقتی بابا دروغ گفت

به نازکی گلبرگ

روح تشنه کودک