تجویز سلیقه‌ای واكسن آنفلوانزا
با رسیدن فصل پاییز و سرد شدن هوا، حرف و حدیث‌ها درباره واكسن آنفلوانزا هم آغاز می‌شود؛ واكسنی كه طی چند سال گذشته، اظهار نظرهای بعضاً متناقض متخصصان درباره آن، مردم را دچار سردرگمی كرده است.
در حالی كه به گفته برخی متخصصان، تزریق این واكسن تنها برای گروه‌های خاصی ضرورت دارد، برخی از پزشكان تزریق آن را برای اكثر بیمارانشان توصیه می‌كنند.
دكتر عبدالرضا استقامتی، رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واكسن وزارت بهداشت، در گفت‌وگو با همشهری، ضمن بیان این‌كه واكسنی كه در میان مردم به واكسن سرماخوردگی مشهور است، در حقیقت واكسن آنفلوانزاست، می‌گوید: "این واكسن به‌دلیل محدودیت تولید باید با نظر پزشكان تجویز شود و نباید همه افراد برای پیشگیری از سرماخوردگی از این واكسن استفاده كنند."
وی گروه‌های خاصی را نیازمند استفاده از این واكسن دانسته و می‌گوید: "افراد بالای 65 سال، نوزادان 6 تا 23ماهه و افرادی كه به بیماری های زمینه‌ای نظیر آسم، قند خون بالا ، نارسایی كلیوی، بیماری های قلبی و اختلالات هموگلوبینی مبتلا هستند، در اولویت استفاده از این واكسن قرار دارند.
واردات كم یا زیاد؟
سال 85، پس از آن‌كه با هماهنگی وزارت بهداشت، برخی شركت‌ها مقدار قابل توجهی از این واكسن را وارد كشور كردند، واكنش مخالفان گسترش تجویز واكسن در رسانه‌ها و به‌دنبال آن، مخالفت وزارت بهداشت با توزیع آن در همه داروخانه‌ها، باعث شد حتی در انتهای زمستان، مقدار قابل توجهی از این واكسن روی دست واردكنندگان مانده‌باشد.
این در حالی است كه تزریق واكسن آنفلوانزا در اوایل فصل پاییز می‌تواند اثربخشی لازم را داشته باشد و اصولا برای سال بعد باید از نوع جدید آن استفاده كرد.
با این اوصاف، این سئوال پیش می‌آید كه وزارت بهداشت با چه محاسباتی به شركت‌های واردكننده برای واردات واكسن
آنفلوانزا مجوز می‌دهد؟
دكتر استقامتی در پاسخ به این سؤال همشهری می‌گوید: "ما بر اساس آمار درخواست بیمارستان‌های دولتی و به تعداد بیماران و شاغلان بخش‌های عفونی، بخش‌های ویژه و آی سی یو و همچنین آزمایشگاه‌ها اعلام نیاز می‌كنیم و البته این روند شامل بخش‌های خصوصی نمی‌شود."
این در حالی است كه دكتر رضایی، مدیر اطلاع‌رسانی معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت، با بیان این‌كه این واكسن نه یارانه‌ای است و نه تحت پوشش بیمه هاست و وزارتخانه فقط نظارت كیفی بر این واكسن‌ها را بر عهده دارد، می‌گوید: "آماری از سوی معاونت سلامت وزارتخانه به ما اعلام و بعد این آمار به شركت‌های واردكننده دارویی كه از این وزارتخانه مجوز رسمی دارند، اعلام می‌شود."
در حالی كه دكتر رضایی ادعا می‌كند با پایشی كه از بازار دارویی داخل انجام می‌شود، واكسن خریداری و در داروخانه‌های سطح كشور توزیع می‌شود، دكتر استقامتی از این آمار اظهار بی‌اطلاعی می‌كند.
همچنان‌كه مدیر اطلاع رسانی معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت آماری از میزان واردات این واكسن در سال‌جاری نیز ارائه نمی‌كند.
رعایت بهداشت، بهتر از واكسن
به گفته رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واكسن وزارت بهداشت، برای پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزا، رعایت نكات بهداشتی مؤثرتر از تزریق واكسن است. دكتر استقامتی می‌گوید: "از آنجا كه این واكسن هر ساله تغییر شكل یافته و فرمول آن عوض می‌شود، هر ساله نیازمند وارد كردن واكسن‌های جدید هستیم؛ ولی رعایت نكات بهداشتی همیشه مؤثر است."
به گفته وی، واکسن آنفلوانزا باید مطابق با شرایط خاص تجویز شود و برای گروه‌های در معرض خطر که ابتلا به آنفلوانزا در آنها با عواقب سنگین‌تر بیماری همراه است، برای كودكان مستعد آلرژی، آسم، بیماری‌های قلبی، مرض قند، كودكان مبتلا به عفونت‌های مكرر و كسانی كه داروهای مضعف مصرف می‌كنند، یا كودكانی كه مجبورند آسپرین طولانی مدت استفاده كنند، تجویز می‌شود.
مورد دیگر تزریق این واكسن برای گروه‌های در معرض تماس با بیماران عفونی است که به علت مشاغل خاص بیشتر در معرض ابتلا به بیماری قرار دارند.
زمان تأثیر واكسن
به گفته دكتر رضایی، واكسن آنفلوانزا به صورت یك دوز مایع 0/5میلی لیتری به بازو تزریق می‌شود.
دكتر رضایی، بهترین زمان واكسیناسیون را ماه‌های مهر و آبان ذكر می‌كند و می‌گوید:
"نكته مهم این است كه واكسن باید هر ساله تزریق شود و تزریق یك یا چند بار واكسن برای تمام عمر كفایت نمی‌كند."
وی تاكید می‌كند تزریق این واكسن حتما باید با توصیه پزشك انجام شود، چون ممكن است یك فرد در یك سال نیاز به تزریق داشته باشد و هر سال نیازمند تزریق نباشد.
به گفته مدیر اطلاع رسانی معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت، اگرچه واكسن آنفلوانزا عوارض زیادی ندارد و بیشتر این عوارض خفیف هستند، مانند:
درد در محل تزریق، درد عضلانی كل بدن، تب و احساس ناخوشی، اما به ندرت واكنش‌های شدید حساسیتی نیز ممكن است رخ دهد.
تجویز واكسن برای چه کسانی ممنوع است؟
افرادی كه به تخم مرغ حساسیت دارند؛
افرادی با سابقه حساسیت به واكسن؛
كسانی كه اخیراً یك بیماری تب دار داشته‌اند (هر چند می‌توان از مواردی مثل سرماخوردگی یا بیماری‌های خفیف چشم پوشی كرد)؛
كسانی كه در واكسیناسیون قبلی خود در كمتر از 6 هفته، دچار یك بیماری عصبی مانند سندرم گیلن‌باره شده باشند.
تأثیر واكسن صد در صد نیست
در حالی كه در چند سال اخیر، تجویز واكسن آنفلوانزا برای برخی پزشكان تبدیل به مُد شده است، كارشناسان می‌گویند اثربخشی واكسیناسیون به كارایی واكسن علیه ویروس‌ها و دقت در تهیه آن، سن و وضعیت سلامت افراد دریافت‌كننده واكسن بستگی دارد، مثلا در افراد سالم زیر 65 سال، واكسن 70 تا 90 درصد جلوی ابتلا به سرماخوردگی را می‌گیرد.
تاثیر این واكسن در كودكان زیر 15 سال نیز حدود 75 تا 90 درصد است، ولی در افراد بالای 65 سال میزان كارایی واكسن در مقابل بیماری كاهش می‌یابد.
با این‌حال، در این افراد، هدف از تجویز واكسن، تخفیف شدت، دوره زمانی و عوارض بیماری است، چراكه با استفاده از این واكسن، حدود 50 تا 60 درصد از بستری شدن‌های ناشی از سرماخوردگی یا سینه پهلو و 80 درصد از مرگ و میر ناشی از آنفلوانزا در افراد بالای 65 سال كاسته شده است.
با همه این اوصاف، به‌نظر می‌رسد بعد از گذشت چند سال از ورود این واكسن به كشور، هنوز پروتكل خاصی برای تجویز آن تدوین نشده و در واقع تزریق آن در كشور ما به‌صورت سلیقه‌ای و بیشتر، بر حسب وضعیت تحصیلی و اقتصادی بالای افراد صورت می‌گیرد.
به این ترتیب، جمعیت بسیار زیادی از نیازمندانِ واكسن از نیاز خود بی‌خبر و در دریافت واكسن ناكام می‌مانند، در حالی‌كه برای بسیاری از مردم، این واكسن بدون هیچ ضرورتی تجویز می‌شود.
مریم غفاری - همشهری
*مطالب مرتبط:
آنفلوآنزا و واكسیناسیون(قسمت اول) و ( قسمت دوم)
مورد جدید آنفلوآنزای پرندگان در ترکیه
آنفلوآنزای پرندگان چه کسانی را تهدید می کند
ویروس آنفلوآنزا در برکه‌های یخ‌زده هم زنده می‌ماند
برای درمان و مقابله با آنفلوآنزا چه باید بكنیم؟
سرماخوردگی، آنفلوآنزا یا آلرژی؟
آزمایش موفق واکسن آنفلوآنزای مرغی
شیوه هاى جدید مقابله با آنفلوآنزاى مرغى
