چطوری جوك تعریف كنیم
طبقات اللطیفه (3)
جوک تعریف کردن شباهت عجیبی با تئاتر بازی کردن دارد. در هر دوی آن ها کیفیت اجرا بسیار مهم است.
همان طور که اجرای ضعیف و مزخرف یک نمایشنامة عالی از مثلا شکسپیر یا بکت می تواند متن را نابود کند، تعریف کردن آبکی یک جوک فوق بامزه هم می تواند آن را به خاک فنا بدهد!
رموز و فنون تعریف جوک آنچنان ظریف و پیچیده است که آیزاک آسیموف آمریکایی (همان اسحاق عاصم‌اف روسی) در کتابی تحت عنوان «گنجینه شوخی ها» به تشریح آن پرداخته و در مورد نحوة تعریف کردن، انتخاب درست مخاطب و چگونگی جلب توجه او توصیه های به‌دردبخوری کرده است.
(راستی کسی می داند این بشر در مورد چه موضوعی هنوز کتاب ننوشته؟!) ما هم این جا چند تا از کلیدی ترین دستورالعمل‌های این کار خطیر را به آگاهی شما می‌رسانیم.
1.باور کنید که جوک تان بامزه است
وقتی شما به عنوان متولی تعریف جوک، بامزگی آن را قبول نداشته یا به آن شک داشته باشید، چطور از مخاطب توقع دارید که به آن بخندد؟
توصیه می کنیم که اساسا چنین جوکی را تعریف نکنید یا به دستور شماره دوازده مراجعه کنید. ایمان شما به بامزگی جوک، اعتماد به نفستان را برای تعریفش بالا می‌برد.
2. شعور و سلیقة مخاطب را در نظر بگیر ید
اهمیت این مسأله در هنگام انتخاب جوک هویدا می‌شود. چرا که بعضی جوک‌ها برای هر جمعی بامزه نیستند. قطعا باید بین جوکی که برای همسرتان تعریف می‌کنید با جوکی که در پادگان برای هم خدمتی یا در دانشگاه برای هم کلاسی‌تان می‌گویید تفاوت‌هایی باشد.
سعی کنید سلیقة عمومی و خصوصی مخاطب را حدس و جوک را بر مبنای آن برگزینید.
3. مطمئن شوید که جوک تان برای جمع تکراری نیست
هیچ چیز بدتر از تعریف کردن جوک تکراری برای جمع نیست. اگر با شما رودربایستی نداشته باشند ضایع تان می کنند و اگر خیلی باهاتان راحت نباشند، به هم نگاه های معنی داری می‌اندازند و پوزخندهایی می زنند که از فحش بدتر است!
حتما قبلش جمله معروف «قضیه اون یارو که می خواست فلان کارو بکنه شنیدین؟» را بگویید و اگر پاسخ همه یا قاطبه جمع منفی بود، جوک تان را تعریف کنید.
تذکر 1: در مورد جوک های بسیار کوتاه که نهایتا یک یا دو جمله کوچک دارند، بهتر است با حالتی نسبتا بی تفاوت و خونسرد همه جوک را در همان جمله سؤالی تعریف کنید.
این طوری اگر مخاطب جوک را نشنیده باشد، فرم تعریف کردن جوک، غافلگیری و خنده بعد از آن را بیشتر می کند. اگر هم شنیده باشد، چیز خاصی را از دست نمی دهید.
تذکر 2: خود فرم این سؤال به الگوی بعضی جوک‌های نسبتا لوس تبدیل شده است. مثلا «قضیه اون یارو رو شنیدی که تاکسی گیرش نمی‌اومد؟ نه. منم نشنیدم!»
4.موقعیت‌سنجی کنید
مرحوم حافظ می فرماید: «هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد.» این حرف در مورد جوک گفتن هم صادق است. زمان هایی مثل بعد از امتحان مردافکن پایان ترم یا خراب شدن پنالتی سرنوشت‌ساز تیم محبوب جمع یا جریمه شدن توسط افسر راهنمایی یا سر سفره شام خانوادگی وقت مناسبی برای این کار نیست. سنگین باشید و شأن خودتان را حفظ کنید.
5. جوک را یک بار در ذهنتان مرور کنید
یکی از فجایعی که ممکن است گریبان فرد جوک تعریف‌کن را بگیرد، این است که وسط کار دچار فراموشی کوتاه یا بلندمدت شود و باقی جوک را یادش برود.
در این حالت، جمع بسته به میزان راحتی اش با او، یکی از دو عکس‌العمل دستور شمار ه دو را نشان می دهد. حتما اول و وسط و آخر جوک را یک بار توی ذهنتان مرور کنید و اگر جوکی را کامل یادتان نیامد، تعریفش نکنید.
6.ایجاز را حتما مراعات کنید
هر چه جوک کوتاه‌تر، خنده بعد آن بیشتر. بیخودی جوک را طولانی نکنید و لذت شنیدنش را از بین نبرید. این مسأله به خصوص در مورد کسانی که با لحن کشدار و مثل گرامافون های دهه سی و چهل شمسی حرف می زنند اهمیت پیدا می کند.
اگر بتوانید جوک را این‌قدر کوتاه تعریف کنید که مخاطب چند ثانیه ای بعد از تمام شدن آن بفهمد که چه اتفاقی افتاده است، شاهکار کرده‌اید.
تذکر 1: کوتاهی جوک نباید به سلامت بیان شما لطمه ای وارد کند. به خصوص یکی دو جمله آخر که در حکم شلیک نهایی است، کاملا باید صحیح ادا شوند.
تذکر 2: تعریف کردن جوک‌های طولانی، مربوط به سطح2 یا پیشرفته است و در این مقال نمی گنجد.
7. به جزئیات اهمیت بدهید
تصویرسازی در جوک خیلی مهم است. به‌خصوص در جوک‌های طولانی. سعی کنید در کنار کلیات بی‌اهمیت، روی بعضی جزئیات هم ریز و دقیق شوید. با کمک شخصیت‌های داستانی یا آدم هایی که می‌شناسید، شخصیت‌های جوک را خلق کنید یا برای توصیف موقعیت از تجربه‌های مشترک تان کمک بگیرید.
تذکر: قبول داریم. جمع این دستور و دستور شماره 6، کار هر کسی نیست.
8.به هیچ عنوان نخندید
یک رهنمود می‌گوید: «از دو چیز بپرهیز: سم دادن به جوجه اردک شش روزه و خندیدن موقع تعریف جوک.»
مهلک بودن این کار برای جوک را می‌شود از همین رهنمود فهمید. سعی کنید در عین حال که چهره ای متبسم و بشاش به خود می گیرید، اصلا نخندید تا نگویند: «جوکش لوسه، فکر می کنه با این کارا خنده‌مون می‌گیره.»
تذکر: تعریف کردن جوک با قیافه سنگی باستر کیتونی در بعضی جمع های روشنفکری جواب می دهد.(تأكیدمی‌كنیم فقط بعضی جمع‌ها)
9. لهجه ها فراموش نشود
اگر شخصیت خاصی در جوک تان هست که با لحن یا لهجة خاصی حرف می زند (مثلا کودک یا پیرزن است، توک زبانی حرف می زند یا مال قوم خاصی است) باید بتوانید ادایش را درآورید.
البته بعضی ها معتقدند این مهارت چندان اکتسابی نیست. ما زیاد موافق نیستیم. آزمایش کنید. اما اگر دیدید از پس آن برنمی آیید ادامه ندهید و برای دفعات بعدی، ضمن عذرخواهی، جوک را بدون لهجه تعریف کنید.
10. پیوستگی را موقع تعریف حفظ کنید
وقفه‌های گاه و بی گاه وسط تعریف جوک آن را نابود می کند. بیخودی با کارهایی مثل آجیل خوردن یا میوه پوست گرفتن وقت خودتان و بقیه را تلف نکنید.
زود جوک تان را بگویید و بروید پی کارتان. ضمنا حواستان هم باشد، اگر زمان زیادی به شروع دربی بزرگ پایتخت نمانده جوکی را شروع نكنید تا مجبور نشوید آخرش را بین دونیمه و بین پیام های بازرگانی تعریف کنید.
11. جمع را مدیریت کنید
ممکن است بقیه موقع تعریف کردن جوک تان با خودشان حرف بزنند یا تکه بپرانند. امکان دارد این حرف ها در جهت حمایت یا ضایع کردن شما باشد. بی‌مزه یا بامزه باشد و... ولی به‌هر حال یک تهدید است برای نابودی جوک شما.
یک جوک تعریف‌کن خوب، تهدیدها را به فرصت تبدیل می کند. حرف هایی که فکر می کنید به درد می خورند را بزرگ کنید و باقی را نادیده بگیرید. در عین حال همیشه باید بر جمع مسلط باشید.
12. به موقع لایی بکشید
لابد می پرسید لایی کشیدن یعنی چه؟ لایی کشیدن عبارت است از تعریف کردن جوک های کمتر بامزه یا اصلا بی مزه در وسط جوک های بامزه.
وقتی حس کردید جمع خوب تحت تأثیر جوک های شما قرار گرفته و حسابی به خنده افتاده، می شود این جوک ها را هم تعریف کرد و خنده بیشتری ازشان گرفت. این‌طور جوک ها را برای این لحظه های طلایی نگه دارید.
13.اصل غافلگیری را فراموش نکنید
این یک توصیه کلی و البته مهم ترین آن هاست. هر عمل یا واکنشی که فکر می کنید غافلگیری مخاطبان‌تان را افزون می کند از یاد نبرید.
هانری کارتیه برسون می گوید:
- «عکسی را که نمی توانید با رعایت اصول عکاسی بگیرید، اصلا نگیرید. هر چقدر هم که سوژه‌اش خوب باشد.»
این حرف در مورد جوک گفتن هم صادق است. اگر نمی توانید با جوک تان ملت را غافلگیر کنید، بهتر است تعریف کردنش را برای اهل فن بگذارید.
موفق باشید
منبع :
همشهری آنلاین
