لاك پشت اینترنت پر سرعت هنوز به خط پایان نرسیده است

نوبت ما هنوز نه

شانزدهم دى ماه سال گذشته وقتى خبر مربوط به دریافت موافقت نامه اصولى 11 شركت خصوصى براى تاسیس موسسه ندا (PAP) منتشر شد بسیارى از كاربران حرفه اى اینترنت به این موضوع فكر كردند كه بالاخره رویاى داشتن اینترنت پرسرعت در كشور به حقیقت نزدیك مى شود. طى سال هایى كه اینترنت در كشور رشد و گسترش پیدا كرده مهمترین موضوعى كه كاربران به شكلى ممتد و همیشگى با آن روبه رو بودند، موضوع سرعت پایین اینترنت و كیفیت اندك آن بود. در همه این سال ها بسیارى از شركت هاى خدمات دهنده اینترنتى نیز نیازهاى كاربران اینترنت در این زمینه را دریافته بودند اما به دلیل محدودیت هایى كه از نظر هزینه وجود داشت هیچ راه حل ارزان قیمت و به صرفه اى براى كاربران وجود نداشت.

سیستم اتصال از طریق خط تلفن یا DIAL UP هنوز مورد استفاده اغلب كاربران ایرانى قرار مى گیرد هر چند با رشد مصرف اینترنت طى سال هاى اخیر و تقاضاى بازار برخى كاربران اقتصادى به سراغ شیوه هاى دیگرى نیز رفتند. اینترنت نامتقارن (دریافت از طریق دیش ماهواره اى و ارسال از طریق خط تلفن ) از آن جمله بود كه طى یكى دو سال گذشته تا انداز ه اى مورد توجه برخى كاربران كه نیازهاى بیشترى به اینترنت دارند، واقع شده است. مزیت اصلى این سیستم دریافت با سرعت بالاست به همین دلیل براى كسانى كه معمولاً از اینترنت براى دریافت فایل هاى حجیم استفاده مى كنند این سیستم مى تواند مطلوب باشد اما در عوض این سیستم همچنان وابستگى خود به خط تلفن را حفظ مى كند و به همین دلیل هم سرعت اینترنت از حد قابل قبولى بالاتر نمى رود و هم این كه مشكلات مربوط به خطوط ارسال SEND معمولاً گریبانگیر كاربران مى شود.

اما براى كاربرانى كه مى خواستند نیاز به خط تلفن را از بین ببرند بهترین انتخاب اینترنت بى سیم بود. این شیوه جدید اتصال اینترنت كه از كیفیت قابل قبول ترى نسبت به مدل هاى مشابه برخوردار است با نصب تجهیزات بى سیم در محل زندگى یا كار كاربر و برقرارى اتصال بى سیم با شركت خدمات دهنده به كاربران خدمات ارائه مى داد. قیمت آن به نسبت پهناى باند متغیر ولى در مقایسه با روش اینترنت نامتقارن تا اندازه زیادى گران تر به نظر مى رسید به همین دلیل به هیچ وجه براى كاربران عادى مناسب به نظر نمى رسید.

طى این سال ها شیوه هاى مشابه و متعدد دیگرى براى استفاده از اینترنت پرسرعت وجود داشته اما اغلب آنها به دلیل گرانقیمت بودن پهناى باند و همچنین تجهیزات چندان مورد استقبال كاربران قرار نمى گرفتند اما خبر ارائه اینترنت پرسرعت از طریق سیستم ADSL در حقیقت نویددهنده این موضوع بود كه مى توان اینترنت پرسرعت را با قیمت كم و كیفیت خوب حتى براى كاربران عادى و خانگى هم راه اندازى كرد. شیوه هایى چون DSL و ADSL هر چند براى كشور ما شیوه هاى تازه اى از اتصال به اینترنت به شمار مى روند اما در بسیارى از كشور هاى جهان مدت هاست كه مورد استفاده قرار مى گیرد. سال گذشته زمزمه استفاده از اینترنت پرسرعت در محافل مخابراتى شنیده شد و سرانجام در ماه هاى پایانى سال موافقت نامه هایى به چند شركت در زمینه ارائه این سرویس ها اهدا شد.

ویژگى اصلى اینترنت پرسرعت از طریق ADSL این است كه هر چند در این شیوه هم از خط تلفن براى انتقال دیتاى مورد نظر استفاده مى شود اما به دلیل ویژگى آن استفاده همزمان از خط تلفن براى مكالمه و اتصال به اینترنت وجود دارد و به این ترتیب موضوع اشغالى خطوط تلفنى كه هم اكنون یكى از معضلات خانواده هاى ایرانى به شمار مى رود براى همیشه رفع مى شود. در همان زمان اعلام شد كه به دنبال فراخوان وزارت ارتباطات و فناورى اطلاعات براى واگذارى خدمات انتقال داده ها به بخش خصوصى 162 درخواست از شركت ها و موسسات خصوصى به این وزارتخانه ارائه شد كه از این میان 38 موسسه نسبت به تكمیل فرم مربوطه اقدام كردند كه این وزارتخانه از آن میان 11 شركت را براى ارائه این خدمات برگزید.

•

رقیب نه یك همراه

شركت مخابرات براى آنكه سرویس دهندگانى كه موفق به كسب مجوز شده اند را به نوعى به تعهداتى در قبال مشتریان وادار كند پیش از اهداى موافقت نامه اصولى مقرر كرد كه دارنده پروانه PAP باید در سال اول حداقل 20 هزار پورت دسترسى را در حداقل 20 شهر و 5 استان راه اندازى كند، و همچنین یك ضمانت نامه با مبلغ5/1 میلیارد تومان به مخابرات بپردازد.

در آغاز همه چیز امیدوارانه پیش رفت به طورى كه حتى برخى شركت هایى كه موافقت نامه اصولى دریافت كرده بودند اقدام به تبلیغات در این زمینه كردند و برخى نیز شروع به جذب كاربران كردند، اما مشكلات بعدى كه در این زمینه ایجاد شد عملاً ارائه سرویس هاى ADSL را تا به امروز كه حدود 8 ماه از اعطاى موافقت نامه مى گذرد به تاخیر انداخته است. مشكلاتى از قبیل تامین پهناى باند، تجهیزات و رابطه فنى این شركت ها با مخابرات باعث شده كه حتى برخى سرمایه گذارى در این عرصه را فعلاً متوقف كنند تا در آینده با بررسى شرایط دوباره به این مسیر برگردند.

در این میان بسیارى از شركت ها طى ماه هاى اخیر به كارشكنى هایى كه از سوى مخابرات در زمینه پیشبرد ارائه این سرویس پیش آمده انتقاد كرده اند. مهران اندیشه فر عضو كمیته اینترنت انجمن شركت هاى انفورماتیك ایران و قائم مقام مدیرعامل شركت گسترش ارتباطات تامین در مصاحبه اى در این باره گفته است، در راستاى ادامه خصوصى سازى در مخابرات و تبادل اطلاعات شركت هایى كه از توانمندى مدیریتى، مالى و فنى برخوردارند مى توانند در زمینه ارائه خدمات نقطه انتهاى دسترسى(PAP) پیشگام باشند.

اما شعار خصوصى سازى به تنهایى قابل اجرا نیست و در عمل به همكارى متقابل بخش دولتى نیاز داشته و ارائه سرویس مطلوب به مشتركان نهایى با خدمات ارزان قیمت منافات دارد، زیرا مخابرات از بابت هر خط مانند DSL كه خاص سرویس هاى دیجیتال است، هزینه اى معادل 100 هزار تومان كه شاید در آینده كمتر شود دریافت خواهد كرد، اما با توجه به این كه مشترك نهایى از این بابت هزینه اى پرداخت نمى كند، فشار مضاعفى به بخش خصوصى وارد خواهد شد. به عقیده اندیشه فر بخش خصوصى در راستاى ارائه سرویس PAP، زمانى دلگرم خواهد شد كه مخابرات را نه به صورت رقیب بلكه به عنوان یك همراه در كنار خود دیده و در جریان وجود یك تعامل از نقطه نظرات بخش هاى مختلف استفاده كند، اما متاسفانه در این زمینه حركت هاى ضعیفى انجام گرفته است.

• تضمینى براى همكارى

در همین حال برخى اعتقاد دارند هر چند مخابرات براى ارائه سرویس مطلوب از سوى شركت هاى PAP تعهدات سنگینى را از آنها اخذ كرده اما خود در مقابل هیچ تعهدى براى ارائه خدمات مطلوب و مورد نیاز این شركت ها ارائه نداده است. از طرف دیگر با توجه به این كه این شركت ها مى بایست از پهناى باند نسبتاً بالایى براى ارائه سرویس برخوردار باشند هنوز وضعیت پهناى باند آنها مشخص نیست چراكه پهناى باند فعلى كشور براى ارائه اینترنت پرسرعت اصلاً كافى به نظر نمى رسد. در این باره یك كارشناس اینترنت اعتقاد دارد، با توجه به وجود حدود 5 میلیون نفر كاربر اینترنتى كه تا اواخر سال بعد به 10 میلیون مى رسد، كل ارتباطات دیتاى ایران به صورت ماهواره، با حدود پهناى باند 300 مگابیت و ارتباطات فیبرنورى حدود300 مگابیت، با 2 لینك 150 مگابیتى كه از سمت خلیج فارس مى آید پوشش داده مى شود و در نتیجه این 5 میلیون با بك بون ستون فقرات 600 مگابیتى پوشش داده مى شود.

هم اكنون این 600 مگابایت براى ارائه اینترنت پرسرعت اصلاً كافى به نظر نمى رسد و شركت هاى داراى پروانه خدمات PAP باید به فكر راه هایى به غیر از مخابرات جهت تامین پهناى باند مورد نیاز خود باشند. یكى از مدیران شركت هاى دارنده پروانه PAP نیز مى گوید: ما از وزارت ICT درخواست كردیم امكاناتى را كه از سوى شركت مخابرات در اختیار ما قرار داده مى شود، تضمین كنند و طبق مذاكرات با یكى از مسئولان وزارت عنوان شد كه شركت مخابرات در راستاى ارائه امكاناتى مانند فیبرنورى میان شهرها و سایر تسهیلات با ما، همكارى داشته باشد. اما براى این همكارى تضمینى وجود ندارد تا شركت ها مطمئن باشند سرمایه گذارى آنها در این زمینه بدون ضرر خواهد بود. بسیارى از شركت ها كه امكانات زیادى دارند به خاطر همین ریسك، پیش نمى آیند و در نتیجه تنها تعداد اندكى از این شركت ها این كار را قبول مى كنند.

وى با اشاره به اینكه رفع مشكلات اینترنت در كشور و ارائه خدمات با كیفیت مناسب اینترنت، به شركت هاى زیادى جهت ارائه خدمات PAP نیاز دارد، مى گوید: با توجه به اینكه بك بون اینترنتى ایران با ارتباطات فیبرنورى در دست شركت مخابرات قرار دارد، وزارت ICT باید به شركت هایى كه توان سرمایه گذارى دارند مهلت بیشترى دهد و یا اینكه شركت مخابرات موظف باشد تا این امكان را به صورت تضمین شده و در كوتاه ترین زمان در اختیار آنها قرار دهد تا شركت ها مجبور نباشند جهت انجام فعالیت ها مدت زمان زیادى صرف كرده و علاوه بر از دست دادن ى/ى میلیارد تومان، تجهیزات خریدارى شده را چند سال بدون استفاده نگه دارند.

• زیرساخت هاى لرزان

ارائه سرویس اینترنت پرسرعت ADSL نیاز به نصب تجهیزاتى در نزدیكى مراكز مخابراتى دارد. این مراكز در حقیقت اتصال مستقیم كاربران به اینترنت را از طریق خطوط تلفن برقرار مى كنند اما به دلیل زیرساخت هاى لرزان مخابراتى و مشكلات دیگر عملاً ایجاد این مراكز با مشكل روبه رو شده به طورى كه هم اكنون فقط یكى از شركت ها موفق به ساخت یك واحد در كنار یكى از مراكز مخابراتى كرده است. مشكل واقع شدن مراكز مخابراتى در مناطق شلوغ و پرترافیك و همچنین تاخیر در بازسازى ساختار قدیمى مخابرات از آن جمله است.

صحراپور، مدیرعامل شركت داده پردازى فناوا در گفت وگویى درباره این مشكلات گفته است، ظاهراً در برخى از مراكز مخابراتى شهر تهران به خاطر مشكلات فیزیكى موجود و یا سایر مشكلات امنیتى در مورد كاربران، معضلى ایجاد شده كه مانع از ایجاد شفافیت در رابطه با تجهیز شركت ها در مراكز مخابراتى مى شود، به طورى كه امكان اختصاص مكان به شركت ها وجود ندارد. وى در ادامه بر این باور است كه مخابرات باید حداقل امكانات و تجهیزات قابل ارائه خود را براى شركت ها عنوان كند و قاعدتاً در این میان زمان از دست رفته شركت ها به خاطر عدم دسترسى به امكانات نباید به عنوان زمان متعهد شده به شمار رود.

• ساختار كهنه سیستم پیشرفته

به جز یكى از شركت هاى ارائه دهنده سرویس هاى پرسرعت هنوز سایر شركت ها از قیمت ها حرفى به میان نیاورده اند. مطابق قانون شركت ها موظفند قیمت هاى پیشنهادى خود را به اطلاع مخابرات برسانند و در صورت نبود مخالفتى آن را اعمال كنند. سرویس هاى ADSL به دلیل ویژگى خاص خود از قیمت هاى پایینى در سراسر جهان برخوردارند و به نظر مى رسد رویكرد بسیارى از شركت هاى حاضر در این عرصه نیز ارائه قیمت نسبتاً پایین و جذب مشتریان خانگى باشد.

اولین قیمتى كه در این زمینه از سوى یكى از این شركت ها اعلام شده مبلغ 69 هزار تومان براى یك ماه و با سرعت 64 كیلوبیت بر ثانیه است كه تا 256 كیلوبیت بر ثانیه نیز قابل افزایش است. هر چند در عمل این قیمت اعلام شده در مقایسه پهناى باند موردنظر گران به نظر مى رسد اما با توجه به محدودیت هاى زیرساخت مخابراتى و سرعت هاى پایینى كه كاربران طى سال ها تجربه كرده اند همین میزان نیز قابل توجه است. با این وجود مشكلى كه در این زمینه وجود دارد محدودیت در افزایش سرعت اینترنت ( بیش از 256 كیلوبیت) است كه آن هم به دلیل ساختار كهنه مخابراتى و عدم تطابق با سیستم هاى نسبتاً پیشرفته ADSL است.

در حالى كه هر روز اخبار كابل برگردان و تجهیز مراكز به سوئیچ هاى دیجیتالى از سوى مخابرات منتشر مى شود اما تنها استقرار سیستم ADSL نشان مى دهد كه مخابرات ما از چه ظرفیت پایینى براى انتقال داده هاى اینترنتى برخوردار است و حداقل طى سال هاى گذشته در مورد طراحى و تطبیق این شبكه با وسایل و سیستم هاى جدید ارتباطى تمهیدى اندیشیده نشده است.

در این جا بد نیست به سر تیتر چند خبر در مورد گسترش اینترنت پرسرعت در جهان توجه داشته باشیم. كره ، هنگ كنگ و كانادا مقام هاى اول تا سوم را در زمینه رشد دسترسى به اینترنت پرسرعت داشته اند. دسترسى به اینترنت پرسرعت در جهان طى یك سال گذشته 70 درصد رشد كرد. بوش: تا پایان سال 2007، تمام نقاط آمریكا باید مجهز به اینترنت پرسرعت باشند. چون ضامن به دست آوردن اطلاعاتى است كه اقتصاد كشور را متحول مى سازد. اینترنت پهن باند در آمریكا 60 درصد رشد كرد. مدارس برونئى به اینترنت پرسرعت مجهز شد. مك دونالد در كنار Fast food به مشتریانش Fast internet ارائه مى دهد. و بالاخره با تمام این آمار و ارقام در پایان باید گفت نوبت ما كى مى شود؟

برگرفته از روزنامه شرق