دغدغه‌های اجتماعی در آثار خالق "خواب زمستانی"
شایقی فارغ‌التحصیل رشته کارگردانی از مدرسه عالی تلویزیون و سینماست. او فعالیت سینمایی را در سمت کارگردان فنی در تلویزیون آغاز کرد و سابقه فعالیت مطبوعاتی هم دارد.
این فیلمساز پس از دستیار کارگردانی در چند پروژه سینمایی اولین فیلم مستقل خود را سال 66 با عنوان "جهیزیه برای رباب" ساخت. در کارنامه 10 فیلمی شایقی کمتر می‌توان به مولفه مشترک یا تفکر مرکزی اشاره کرد جز اینکه گرایش‌های اجتماعی در مقاطع مختلف نمودی متفاوت در آثارش داشته است.
گرایشی که در تنها مجموعه تلویزیونی کارنامه شایقی نمودی بارز داشت و در لایه‌های مختلف کار خودنمایی می‌کرد. "سیاه، سپید، خاکستری" مجموعه‌ای اپیزودیک با محوریت جوانان بود که از ترکیب شدن با موتیف‌هایی چون همسرایی و ... به معضلات و مشکلات اجتماعی طبقه‌های مختلف می‌پرداخت.
"جهیزیه برای رباب" با فیلمنامه‌ای از اصغر عبدللهی اولین ساخته شایقی و محصول سال 66 است. فیلم با توجه به سال ساخت و سوژه‌های رایج در آن مقطع به سنت‌های قومی منطقه جنوب کشور پرداخته و تلاش می‌کند در قالب قصه‌ای دراماتیک به آسیب شناسی شرایط موجود توجه داشته باشد.
فیلم داستان مصائب خانواده یک صیاد مروارید برای فراهم کردن جهیزیه دخترشان رباب است. بیماری پدر و شرایط موجود موجب می‌شود پسر نوجوان خانواده نیز برای صید مروارید به دریا برود. فیلم از جهت پرداختن به مناسبات قومی خاص اهمیتی ویژه دارد و می‌تواند بدون سیاه‌نمایی تصویری ملموس از شرایط موجود ارائه دهد.
مرواریدی که در پایان رباب از بردارش هدیه می‌گیرد و در آن یک مروارید است، وجهی از دید متعادل و روشن نویسنده و فیلمساز است که فیلم را از نگاه یک وجهی نجات می‌دهد. حضور فاطمه معتمدآریا در یکی از اولین نقش‌آفرینی‌های سینمایی یکی از نقاط عطف فیلم است که در کنار پروانه معصومی و مرحوم هادی اسلامی ترکیبی حرفه‌ای از بازیگران را ثبت می‌کند.
"ستاره و الماس" با فیلمنامه‌ای از داود مسلمی محصول سال 67 است. فیلمی مهجور با حضور نعمت‌الله گرجی، حمید جبلی، ثریا قاسمی و فاطمه معتمدآریا که به حاشیه‌های جنگ و جنگ‌زدگان می‌پردازد و چندان تأثیرگذاری در روند فیلمسازی شایقی ندارد.
"رنو تهران 29" با فیلمنامه‌ای از خسرو دهقان محصول سال 69 است. فیلم با اقتباسی آزاد از فیلم "دزد دوچرخه" ویتوریو دسیکا تلاش می‌کند به تصویری ایرانی از روابط یک خانواده بپردازد که گم شدن خودرو محبوب مرد شرایط آنها را دگرگون می‌کند. مرحوم حسین سرشار، فرزانه کابلی و مهدی فخیم‌زاده از بازیگران این فیلم هستند که رگه‌های طنز و اجتماعی پررنگ دارد.
"راه و بیراه" با فیلمنامه‌ای از قاسم هاشمی‌نژاد محصول سال 70 است. فیلم با محور قرار دادن چهار جوان که روابطی تو در تو دارند، قرار گرفتن جوانان در بحران اقتصادی و اقدام به سرقت را در قالبی خاص روایت می‌کند. مشکل هم از جایی ایجاد می‌شود که موضع فیلمساز و لحن فیلم مشخص نیست.
در واقع فیلم بین یک اثر اجتماعی، طنز، درام و ... سرگردان است و کارگردانی شایقی هم نتوانسته شاخصه‌ای به آن بدهد. به این ترتیب همراهی مخاطب با سرنوشت خاص این چهار جوان به همین دلیل ناتمام می‌ماند. "راه و بیراه" از جهت انتخاب بازیگر رویکردی خاص دارد و از ترکیبی ناآشنا که در سایر تخصص‌ها حضور داشتند استفاده کرد. بازیگرانی چون علی سرتیپی، فتانه یعقوبی، ژرژ هاشم‌زاده و سعید ذهنی.
در کارنامه سیامک شایقی که فیلم سینمایی "خواب زمستانی" را بر اکران دارد، کمتر می‌توان به مولفه مشترک اشاره کرد. جز اینکه گرایش اجتماعی او در مقاطع مختلف نمودی متفاوت داشته است.
"در کمال خونسردی" با فیلمنامه‌ای مشترک از اصغر عبدالهی، فریدون جیرانی و شایقی در سال 73 ساخته شد. فیلمی که از حضور ابوالفضل پورعرب به عنوان ستاره آن سالها، آتنه فقیه‌نصیری و آتیلا پسیانی در قالب قصه‌ای معمایی- پلیسی بهره می‌برد.
فیلم داستان یک وکیل دعاوی است که بعد از دست دادن همسرش درگیر پرونده پیچیده دوستش می‌شود. در واقع قرار گرفتن قهرمان فیلم میان درگیری‌های کاری و وظیفه، عشق و عاطفه از موقعیت‌های نمایشی آشناست که در قالب قصه‌ای پلیسی- معمایی که در جامعه ما چندان ملموس نیست، فیلم را به نسخه‌ای از آثار خارجی تبدیل کرد.
"مادرم گیسو" با فیلمنامه‌ای از شایقی محصول سال 74 ساخته شد. فیلمی که به درگیری‌های یک دختر نوجوان می‌پردازد که پدرش قصد دارد پس از مرگ مادر ازدواج کند. رضا کیانیان، یاسمن ملک‌نصر و کتایون ریاحی از بازیگران این فیلم هستند که بیش از هر چیز بر محوری قابل پیش‌بینی از اتفاق‌ها و کنش و واکنش‌های شخصیت‌ها حرکت می‌کند.
"شراره" با فیلمنامه‌ای از شایقی و بهروز تورانی محصول سال 78 است. هر چند فیلم و روند ماجرا دچار پیچیدگی‌های خاص است اما از وجه حضور بازیگران جوان که آن زمان چهره نبودند اهمیتی خاص دارد. بهناز نازی، سروش صحت، شاهرخ فروتنیان، شبنم طلوعی، کوروش تهامی و لاله اسکندری از جمله این بازیگران هستند. بخصوص که "شراره" سکوی پرتاب اسکندری به سینما و تلویزیون شد.
"باغ فردوس پنج بعد از ظهر" با فیلمنامه‌ای از شایقی محصول سال 84 است. فیلمساز در این کار به پختگی و تمرکزی خاص بر موضوع محوری رسیده و توانسته مشکل نبود تمرکز را در چند فیلمش اخیرش حل کند. پرداختن به مشکل بیماران روحی روانی از جمله مواردی است که توانسته در بافت دراماتیک فیلم وارد شود و علاوه بر آن از حضور بازیگرانی چون رضا کیانیان، حامد بهداد، آزیتا حاجیان و لادن مستوفی بهره‌ای مناسب در خدمت فیلم ببرد.
این بار او یک خطی جذابی را دستمایه کار قرار داده که به نوعی احیاء مثلثی عشقی است: دو ضلع مثلث یک مادر و دختر هستند و ضلع سوم مردی که عشق دوران جوانی مادر بوده و حالا از پس گذر سالها تبدیل به عشق دختر او شده است. مشکل اصلی نبود لحنی مشخص در مقاطعی از فیلم است که تکلیف مخاطب را نامعلوم می‌گذارد.
"ارتفاع 45/6" با نام قبلی "آینه" بر اساس فیلمنامه‌ای از شایقی محصول سال 85 است. فیلم با مضمونی پلیسی و اجتماعی داستان یک روز از زندگی افسر مجرب اداره آگاهی را بیان می‌کند که همسرش به عنوان مدیر مدرسه مشغول به کار است و این زوج درگیر پرونده سرقت عتیقه از یک خانواده می‌شوند. دانیال حکیمی، فریبا کامران، روناک یونسی، کاوه کاویان، آتش تقی‌پور و سعید ابراهیمی‌فر در این فیلم بازی می‌کنند که به سفارش سیمافیلم ساخته شده است.
"خواب زمستانی" با فیلمنامه‌ای از اصغر عبداللهی و شایقی محصول سال 86 است. این فیلم داستان زندگی مشترک سه خواهر و درگیری آنها با مشکلات روزمره و شخصی است. فاطمه معتمدآریا، آزیتا حاجیان، لادن مستوفی، پگاه آهنگرانی، شاهرخ فروتنیان، کوروش تهامی، فرشید منافی و عمار تفتی بازیگران این فیلم هستند.
شایقی نام این فیلم را از شعر نیما یوشیج انتخاب کرده و آن را برداشتی آزاد از این شعر می‌داند. فیلم داستان سه خواهر از سه نسل مختلف است که با هم زندگی می کنند و درگیر مشکلاتی می شوند. این فیلم در بخش مسابقه سینمای ایران بیست و ششمین جشنواره فجر به نمایش درآمد.
"خواب زمستانی" از چهارشنبه اول آبان‌ماه در گروه سینمایی فرهنگی به اکران سینماهای تهران و شهرستان‌ها درآمده است.
منبع : مهر
