تبیان، دستیار زندگی
آیا عقل فقط احكام دینی را ادراك می کند یا می‏تواند خودش نیز حكم دینی را بیان نماید؟ یعنی آیا عقل كلید ورود بشر به ساحت دین است یا چراغ آن است و فضای محتوای دین را برای بشر آشكار می‏سازد؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

عاقل دین دار

عقل و دین

آنچه در این مقاله بررسی می‏شود تبیین سهم و كاركرد عقل در زمینه دین‏شناسی است. اینكه كار عقل در رابطه با دین چیست؟

آیا فقط احكام دینی را ادراك می کند یا می‏تواند خودش نیز حكم دینی را بیان نماید؟

یعنی آیا عقل كلید ورود بشر به ساحت دین است یا چراغ آن است و فضای محتوای دین را برای بشر آشكار می‏سازد؟

فقط اراده و علم ازلی الهی است که در دین قانون گذاری می کند. همه اصول و فروع محتوایی دین از ناحیه خدای سبحان تعیین می‏شود و عقل آدمی فاقد شأن حكم كردن و دستور دادن است و تنها گزارشگر و ادراك كننده احكام و دستورهای الهی است.

در واقع دخالت عقل در دین به آن است كه عقل بتواند چیزی را به مجموعه دین اضافه كند و به‏بیان دیگر، دین ساز باشد! اگر كسی ادعا كند كه عقل آدمی شأن آن را دارد که در دین خدا قانون گذاری کند می پذیریم كه عقل می‏تواند در بُعد تشریعی دین سهمی داشته باشد و احكامی را به مجموعه دین بیفزاید.

امّا باید گفت: فقط اراده و علم ازلی الهی است که در دین قانون گذاری می کند. همه اصول و فروع محتوایی دین از ناحیه خدای سبحان تعیین می‏شود و عقل آدمی فاقد شأن حكم كردن و دستور دادن است و تنها گزارشگر و ادراك كننده احكام و دستورهای الهی است. پس عقل ابزاری در دست بشر است که دین را با آن بفهمد. این كه گفته می‏شود عقل حكم می‏كند؛ یعنی حكم خدا را می‏فهمد و گرنه عقل، نمی تواند حکمی الهی از خودش بدهد. چون حاكم واقعی کسی است كه علم مطلق و آگاهی همه جانبه به ملاك های دنیا و آخرت داشته باشد. به علاوه اگر به دستور او عمل نشود بتواند عتاب و عقاب كند. بنابراین فقط خداست که می تواندحکم و دستوری را بر بندگان واجب کند. پس عقل چراغ هدایت و روشن کننده راه در مسیر فهم دین است.

این كه گفته می‏شود عقل حكم می‏كند؛ یعنی حكم خدا را می‏فهمد و گرنه عقل، نمی تواند حکمی الهی از خودش بدهد.

آیت الله جوادی آملی، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی با تلخیص

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.