گیاهان در قرآن (زنجبیل)

در آن جا جامی بنوشانندشان كه آمیخته با زنجبیل باشد.(انسان/ 17)

نام قرآنی:زنجبیل

نامهای متداول: فارسی: زنجبیل شنكلیل؛ عربی: زنجبیل، زنجفیل، جنزبیل، زنزبیل؛ اردو، هندی، كشمیری، پنجابی: سونته، اَدَرك؛ سانسكریت: اردركم، سرینجبر، بنگالی: آدا؛ تامیلی: اینجی؛ مراتی: آل؛ گجراتی: ادو؛ ملیالمی: اینچی؛ انگلیسی:ginger، فرانسوی:gingembre؛ آلمانی:Zingiberi, Ingwer؛ یونانی:zingberis اسپانیایی:jengibre؛ ایتالیایی:zenzero؛ روسی:imbir لاتینی: zingiber

نام علمی:Zingiber officinale (از تیره زنجبیلZingiberceae)

اشاره قرآنی:

"ویسقون فیها كاساً كان مزاجهازنجبیلاً." (انسان/ 17)

در آن جا جامی بنوشانند شان كه آمیخته با زنجبیل باشد.

در این آیه خداوند به اهل بهشت وعده فرموده كه به پاداش كارهای نیكویشان در دنیا به آنان شرابی می نوشاند با طعم زنجبیل. در تفسیر مظهری آمده كه اعراب علاقه زیادی به زنجبیل داشتند لذا خداوند بنابر ذائقه آنان چیزی وعده فرمود. مولانا مودودی می نویسد: اعراب عادت داشتند زنجبیل را با آب نوشیدنی خود بیامیزند.

زنجبیل كه نام علمی آن "زنجیبر افیسینال" است گیاهی بومی هندوستان می باشد و اعراب در روزگاران قدیم زنجبیل یا بس (خشك) (سونته) را از هندوستان وارد می كردند. كلمه عربی زنجبیل گویا مشتق از كلمه سانسكریت "سرینجبر" باشد. مولانا سید سلیمان ندوی گفته است "برای ما (هندیان) نهایت افتخار است كه چند كلمه ای از سرزمین ما سعادت راه یافتن به قرآن مجید را پیدا كرده است. شكی نیست كه در رابطه با بهشت خداوند نام سه گیاه معطر سرزمین ما (هندوستان) در قرآن مجید آمده است. و این سه عبارتند از مِسك، زنجبیل و كافور." و بنا به گفته مولانا ندوی این سه كلمه به ترتیب از سه كلمه هندی مُشك، سرنجورا (جرنجبرا) و كارپورا (كاپور) مشتق شده است. او نیز نوشته است كه سوای زنجبیل و كافور، كلمه طوبی نیز مشتق از كلمه توپا در زبان سانسكریت می باشد.

موارد استفاده زنجبیل

زنجبیل، ریزوم این گیاه، ماده گیاهی جالبی است كه اكنون در سراسر جهان به كار می رود، و شامل روغنی معطر است كه بویی خوش دارد. ماده اصلی این روغن را كامفن، فلاندرین، زنجبرین، سینول و بورنوئل تشكیل می دهد. این روغن دارای رزینی چرب به نام جنجرین می باشد. روغن زنجبیل، رزین چرب زنجبیل و زنجبیل پرورده از اقلام مهم تجارت بین المللی است. این مواد در تهیه مواد خوراكی و نوشیدنی مانند شیرینی، بیسكویت، غذاهای پرادویه، چاشنی غذا، نان زنجبیلی، آبجو زنجبیلی، ترشیها، شربتها و مرباها به كار می رود.

مصارف پزشكی زنجبیل

زنجبیل محرك جهاز هاضمه و برای هضم غذا بسیار مفید است. زنجبیل برای درمان سوه هاضمه، نفخ، قولنج، استفراغ، تشنج موضعی، حالتهای درد ناك معده و تنگی نفس بسیار موثر است. عصاره زنجبیل همراه با آب لیمو و نمك طعام اگر قبل از غذا خورده شود، برای بی اشتهایی سودمند است. همچنین در مورد صفرا و سرسام تجویز می شود.

در مورد سوزش گلو و گرفتگی سینه و صدا یك تكه زنجبیل را می جوند تا بزاق خوب ترشح شود. عصاره زنجبیل برای درمان دیابت و رماتیسم مزمن مفید است. دندان درد و سر دردهای عصبی با خمیری از زنجبیل خشك و آب تسكین می یابد. ابن سینا خواص تقویتی بسیاری علاوه بر این خواص برشمرده است. جالینوس استفاده از زنجبیل را در مورد فلج و همه بیماریهای ناشی از سردی تجویز می كند.

بسیاری از كشورهای جهان به میزان فراوان زنجبیل تولید می كنند كه هندوستان و مالزی و نیجریه در راس آنها قرار دارند. در هندوستان حدود چهل در صد از مجموع این محصول را خشك می كنند و بقیه به كشورهای دیگر از جمله ایران، كویت، مراكش، عربستان، یمن، امارات متحده، انگلستان و آمریكا صادر می شود. هندوستان از راه فروش زنجبیل ارز خارجی برابر با 200 میلیون روپیه به دست می آورد. هنگ كنگ، چین و استرالیا عمده ترین تهیه كننده و صادره كننده زنجبیل پرورده به بازارهای غربی می باشند.