درباره طاهره صفارزاده

طاهره صفارزادهدر 27 آبان 1315 در سیرجان در خانواده‌ای متوسط كه پیشینه‌ای عرفانی داشتند متولد شد.

وی در 6 سالگی تجوید و قرائت و حفظ قرآن را در مكتب محل آموخت‌ و تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در كرمان گذرانید.

نخستین شعر را در 13 سالگی سرود كه نقش روزنامه دیواری مدرسه شد.

صفارزاده اولین جایزه شعر را كه یك جلد دیوان جامی بود در سال چهارم دبیرستان به پیشنهاد محمدابراهیم باستانی پاریزی كه آن زمان از دبیران دبیرستان بهمنیار بود، از رئیس آموزش و پرورش استان دریافت كرد.

شهرت طاهره صفّارزاده با شعر «كودك قرن‌» پدید آمد.

وی در امتحان ورودی دانشگاه در رشته‌های حقوق‌، زبان و ادبیات فارسی، و زبان و ادبیات انگلیسی قبول شد و چون تردید در انتخاب داشت خانواده‌اش به استخاره رجوع كردند و در نتیجه در زبان و ادبیات انگلیسی لیسانس گرفت‌. مدتی به عنوان مترجم متون فنی در شركت نفت كار كرد و چون به دنبال یك سخنرانی در اردوی تابستانی فرزندان كارگران مجبور به ترك كار شد، برای ادامه تحصیل به انگلستان و سپس به آمریكا رفت‌.

او در دانشگاه آیوا، هم در گروه نویسندگان بین‌المللی پذیرفته شد و هم به كسب درجه MFA نایل آمد.

MFAدرجه‌ای مستقل است كه به نویسندگان و هنرمندانی كه داوطلب تدریس در دانشگاه باشند اعطا می‌شود و نویسندگان به جای محفوظات و تاریخ ادبیات به آموختن نقد به‌صورت تئوری و عملی و انجام پروژه‌های ادبی متنوع مطالعات وسیع درباره آثار نویسندگان و شاعران می‌پردازند. دوره آن یك سال بیش از فوق لیسانس است و استخدام دارنده این مدرك در دانشگاه‌های آمریكا با پایه دكتری انجام می‌پذیرد.

طاهره صفّارزاده برای دروس اصلی، «شعر امروز جهان‌»، «نقد ادبی‌» و «نقد عملی ترجمه‌» را انتخاب كرد و در مراجعت به ایران اگرچه به دلیل فعالیت‌های سیاسی در خارج، مشكلاتی برای استخدام داشت، اما چون در كارنامه‌اش از 48 واحد درسی 18 واحد ترجمه ثبت شده بود و كمبود و نبود استاد ترجمه برای رشته‌های زبان خارجی باعث گله‌مندی گروه‌های زبان بود، در سال 1349 با استخدام او در دانشگاه ملی (شهید بهشتی) موافقت شد.

طاهره صفّارزاده پایه‌گذار آموزش ترجمه به عنوان یك علم و برگزاركننده نخستین «نقد عملی ترجمه‌» در دانشگاه‌های ایران محسوب می‌شود. اگرچه سابقه برگردان آثار ادبی و مذهبی به 200 سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد، اما تا اوایل سال‌های 1960، ترجمه‌، حرفه‌ای ذوقی و غیر آكادمیك به شمار می‌رفت و تدریس آن به برنامه‌های آموزشی دانشگاههای مغرب زمین راه نیافته بود. دانشگاه آیوا بنا به درخواست شاعران و نویسندگان «كارگاه نویسندگی‌»، اولین مركزی بود كه به گنجاندن این درس در برنامه آموزشی رشته‌های زبان و ادبیات اقدام ورزید.

صفّارزاده حدود 3 سال بعد در كنار نویسندگان دانشجو به بهره‌مندیهایی از این آموزش جدید دست یافت‌. در كلاس به سبب تنوع زبان‌های خارجی در بین شركت‌كنندگان‌، بررسی متون ترجمه شده‌، در سطح صحّت وبلاغت زبان انگلیسی‌، فارغ از مقایسه با متن اصلی از سوی استاد انگلیسی زبان انجام می‌شد كه در عین حال امری اجتناب‌ناپذیر بود. امّا صفّارزاده از ابتدای تدریس خود در ایران متدی مبنی بر شناخت و تطابق مفهومی‌، دستوری و ساختاری دو زبان مبدأ و مقصد ابداع كرد و این شیوه پیشنهادی در درسی كه سابقه‌ی تدریس قانونمند نداشت نزد بسیاری از همكاران وی الگو قرار گرفت‌.

پس از انقلاب اسلامی تعیین كتاب «اصول و مبانی ترجمه‌» اثر وی به عنوان كتاب درسی در زمینه شناخت نظریه‌ها و نقد عملی ترجمه به ویژه برای دانشجویان رشته‌ «ترجمه‌» مفید افتاد.

طاهره صفّارزاده در زمینه شعر و شاعری نیز به دلیل مطالعات و تحقیقات ادبی به معرفی زبان و سبك جدیدی از شعر با عنوان شعر «طنین‌» توفیق یافت كه در آغاز بسیار بحث‌برانگیز شد زیرا شعر مقاومت و طنز سیاسی‌، حكومت‌پسند نبود. سرانجام در سال 55 به اتهام نوشتن شعر مقاومت دینی از دانشگاه اخراج و برای دومین بار به خانه‌نشینی و فراغت اجباری رفت.

وی در زمان خانه‌نشینی، تمام وقت خود را وقف خواندن تفاسیر و مطالعات قرآنی كرد. كتاب «سَفَر پنجم‌» او كه دربرگیرنده اشعار مقاومت با مضامین دینی است در سال 56 در دو ماه به سه چاپ با شمارگان سی هزار رسید.

در آغاز نهضت اسلامی‌، به كمك نویسندگان سرشناس و متعهّد مسلمان به تأسیس مركزی به نام «كانون فرهنگی نهضت اسلامی‌» اقدام كرد.

در مدت مسئولیت او حدود 300 هنرجو در رشته‌های سینما، عكاسی‌، تئاتر، نقاشی‌، گرافیك‌، شعر و داستان‌، در آن مركز پرورش یافتند كه بعداً از دست‌اندكاران و مسئولان فرهنگی و هنری انقلاب شد.

طاهره صفارزاده در سال 1371 از سوی وزارت علوم و آموزش عالی، استاد نمونه اعلام شد و در سال 80 پس از انتشار ترجمه قرآن كریم به افتخار «خادم القرآن» نائل آمد. وی در كتاب "ترجمه‌ی مفاهیم بنیادی قرآن مجید" به كشف یكی از كاستی‌های مهم ترجمه‌های فارسی و انگلیسی - یعنی عدم ایجاد ارتباط نامهای خداوند (اسماءُ الحسنی‌) با آیات قرآن - دست یافته است كه این تشخیص می‌تواند سرآغاز تحولی در ترجمه كلام الهی به زبانهای مختلف باشد. ضمن برنامه‌ریزی زبانهای خارجی‌، به پیشنهاد او درسی با عنوان "بررسی ترجمه‌های متون اسلامی‌"در برنامه گنجانده شد و تدریس این واحد درسی موجب توجه این استاد ترجمه به اشكالهای معادلیابی ترجمه‌های فارسی و انگلیسی قرآن مجید گردید. این برخورد علمی او را برانگیخت كه به خدمت ترجمه قرآن به دو زبان انگلیسی و فارسی همّت گمارد. قرآن حكیم حاصل 27 سال مطالعه قرآن مجید، آموختن زبان عربی و تحقیق و یادداشت‌برداری از تفاسیر و منابع قرآنی است كه از رجوع به كلام الهی برای كاربرد در شعر شروع شد و با ترجمه آن به دو زبان پایان گرفت‌. شرح این توفیق در مقدمه كتاب "ترجمه‌ی مفاهیم بنیادی قرآن مجید" و نیز دو مقدمه فارسی و انگلیسی "قرآن حكیم‌" آمده است‌.

وی در ماه مارس 2006 همزمان با بر پائی روز جهانی زن از سوی سازمان نویسندگان آسیا و افریقا به عنوان شاعر مبارز و زن نخبه دانشمند مسلمان برگزیده شد. در بخشی از نامه این سازمان آمده است:

1. "از آنجا که دکتر طاهره صفارزاده ـ شاعر و نویسنده برجسته ایرانی ـ مبارزی بزرگ و نمونه والای یک زن دانشمند و افتخارآفرین مسلمان است، این سازمان ایشان را به پاس سابقه طولانی مبارزه و کوششهای علمی گسترده به عنوان شخصیت برگزیده سال جاری انتخاب کرده است."

برخی از آثار این محقق و شاعر برجسته ازین قرار است :

شعر :

-         رهگذر مهتاب / 1341

-         سروده هایی  به زبان انگلیسی / 1347

-         طنین در دلتا / 1349

-         سد و بازوان / 1350

-         سفر پنجم / 1356

-         حرکت و دیروز / 1357

-         بیعت با بیداری / 1358

-         مردان منحنی /

-         دیدار صبح / 1366

-         گزیده اشعار فارسی و انگلیسی / 1378

-         در پیشواز صلح / 1385

-         گزیده ادبیات معاصر / 1378

-         هفت سفر / 1384

-         روشنگران راه / 1384

-         اندیشه در هدایت شعر / 1384

اصول ترجمه ، نقد ترجمه ، ترجمه :

-         اصول و مبانی ترجمه / 1358

-         ترجمه های نامفهوم / 1384

-         ترجمه مفاهیم بنیادی قرآن مجید ( فارسی و انگلیسی ) / 1379

-         ترجمه قرآن کریم .( سه زبانه متن عربی با ترجمه فارسی و انگلیسی ) / 1380

-         ترجمه قرآن کریم . ( دو زبانه متن عربی با ترجمه فارسی / 1382

-         ترجمه قرآن کریم . (دو زبانه متن عربی با ترجمه انگلیسی ) / 1385

-         لوح فشرده قرآن کریم (سه زبانه ) / 1383

-         دعای عرفه / 1381

-         دعای ندبه و دعای کمیل / 1383

-          مفاهیم قرآن در حدیث نبوی : گزیده ای از نهج الفصاحه با ترجمه فارسی و انگلیسی / 1384

-         دعای جوشن کبیر / 1385

-         طرح سرپرستی و ویراستاری 36 کتاب زبان تخصصی برای رشته های مختلف دانشگاهی ( 1359 – 1376 )

درباره شعر او بخوانید : گذر از سفر پنجم

منبع :

فارس نیوز

کانون ادبیات ایران

وبلاگ ادبیات معاصر