قوی ترین رصدخانه ی جهان
پروژه ی «تلسکوپ بسیار بزرگ» (The Very Large Telescope (VLT، سردمدار تأسیسات نجومی اروپا در ابتدای هزاره ی سوم است. مجموعه تلسکوپهای VLT به همراه مجموعه ی ابزارآلات رصد مرئی و فروسرخ، در بالای کوه پارانال در شیلی استقرار یافته است.
این رصدخانه پیشرفته ترین ابزارآلات رصدی دنیا را شامل می شود: مجموعه ای از چهار تلسکوپ واحد با آینه های اصلی 2ر8 متری و چهار تلسکوپ کمکی متحرک 8ر1 متری. این تلسکوپها می توانند با هم به صورت دو، سه یا چهار تداخل سنج غول پیکر کار کنند. تلسکوپهای واحد 2ر8 متری همچنین می توانند به صروت انفرادی فعالیت نمایند. با یکی از چنین تلسکوپهایی، می توان ستارگانی که 4 میلیارد بار کمنورتر از ستارگان قابل رؤیت با چشم غیرمسلح، را مشاهده نمود.
اولین تلسکوپ واحد از این مجموعه به نام آنتو (خورشید) اولین نور آسمانی را در ماه می 1998 دریافت کرد و در آپریل 1999 به فعالیتهای علمی معمول وارد شد. امروزه تمامی چهار تلسکوپ واحد و چهار تلسکوپ کمکی در حال فعالیت هستند. در حال حاضر VLT تأثیری بی چون و چرا بر نجوم رصدی دنیا داشته است. بیش از 2000 مقاله ی علمی در مجله های علمی دنیا بر اساس داده های VLT نوشته شده است.
تلسکوپهای واحد
زمانی که هر چهار تلسکوپ واحد 2ر8 متری با هم کار می کنند، می توانند با قدرت یک تلسکوپ 16 متری فعالیت نمایند. این تلسکوپها همچنین می توانند به صورت تداخلی همکاری کنند و تصاویری با کیفیت بالا تهیه کنند. حیطه ی طول موج مفید برای آنها، از نزدیک فرابنفش (نزدیک 500 نانومتر) تا نیمه ی فروسرخ (یعنی حدود 25 میکرومتر) گسترده شده است.
تلسکوپهای واحد با اپتیک فعال تجهیز شده اند. کیفیت تصویر به طور مداوم توسط یک تحلیل گر کامپیوتری با استفاده از یک ستاره ی مرجع محاسبه و تصحیح می شود.
هر تلسکوپ واحد دارای انباری از 11 ابزار مختلف می باشد که به منجمین این امکان را می دهد تا از روشهای رصدی مختلف استفاده کنند، به علاوه ی دو ابزار برای رصدهای تداخلی. نسل دوم این ابزارآلات در حال حاضر در حال طراحی و ساخت می باشند.
اسامی این تلسکوپها به زبانی بومی شیلی:
آنتو Antu(خورشید)کوینKueyen (ماه)
ملیپال Melipal (صلیب جنوبی)
یپون Yepun (زهره یا ستاره ی شامگاهی)
تلسکوپهای کمکی
به جهت بیشترین استفاده ی مفید از VLT در هر شب، چهار تلسکوپ کمکی کوچک آماده ی فعالیت می باشند. این تلسکوپها روی ریل نصب شده اند و می توانند بین موقعیتهای رصدی از پیش تعیین شده حرکت کنند. از این موقعیت ها، نور دریافتی آنها با VLT ترکیب می شود.
این تلسکوپهای کمکی، تلسکوپهایی بسیار غیرمعمولی هستند. درون گنبدهای محافظشان، سیستم های الکترونیکی، تهویه، هیدرولیکی و سردکننده ی خاص خود را دارند. مثل یک حلزون هر کدام با خانه اش این طرف و آنطرف می رود.
تلسکوپهای کمکی خصوصیات خاصی دارند:
- جابجا پذیری
- خود بسندگی فقط با ارتباطات الکترونیکی
- دقت مکانیکی بالا، برای ایجاد تداخل سنجی با دقت چند ده نانومتر
از آنجایی که اینها قابل حرکت هستند، هیئت تمامی تلسکوپها می تواند بر اساس مطالبات رصدی تغییر کند.
اتاق کنترل
اتاق کنترل تلسکوپها هم در میانه ی قله، بین تلسکوپها قرار گرفته است.
قدرت اپتیکی
به تعدادی از تصاویری که توسط این تلسکوپها از اعماق آسمان تهیه شده است، دقت کنید:
و همچنان این دست ساخته های غول پیکر بشر چشم به سوی آسمان دارند، تا دانش و بینش انسان را درباره ی اعماق عالم فزونی ببخشند.
منبع:
ترجمه و تألیف:
ا.م.گمینی
