تبیان، دستیار زندگی
ذكر و یاد مبدأ، ذكر و یاد معاد است و خدای سبحان می‌فرماید: "یا أیّها الّذین امنوا اذكروا الله ذكراً كثیراً (2)؛ ای مؤمنان به یاد خدا باشید و فراوان او را یاد كنید." بنابراین، یاد خدا (مبدأ) یاد معاد است و هر لحظه انسان به جانب او می‌رود: "إنّا لله و إنّا
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

پیوند یاد معاد با یاد مبدأ

مرز بین دو چیز

در جهان‌بینی قرآن كریم، انسان نه تنها هر روز به معاد كه همان عود(بازگشت) و رجوع(برگشت) به طرف مبدأ است، نه بازگشت به دنیا، نزدیك می‌شود، بلكه هر لحظه معادی دارد و به آن نزدیك است. در این جهان‌بینی، معاد از مبدأ بریده نیست، گرچه در نگاه نخست، مبدأ و معاد در دو قوس قرار گرفته و از معاد با عنوان "جهان پس از مرگ" یاد می‌كنیم، لیكن با نگرشی ژرف به نكته‌ای شكوهمند می‌رسیم و آن این كه هر دو قوس، به یك نقطه می‌رسد؛ آن سان كه از یك نقطه آغاز شده و هر دو جلوه‌ی‌ یك حقیقت است: "هو الأوّل و الاخر و الظّاهر و الباطن."(1)

ذكر و یاد مبدأ، ذكر و یاد معاد است و خدای سبحان می‌فرماید: "یا أیّها الّذین امنوا اذكروا الله ذكراً كثیراً (2)؛ ای مؤمنان به یاد خدا باشید و فراوان او را یاد كنید."

یاد خدا (مبدأ) یاد معاد است و هر لحظه انسان به جانب او می‌رود: "إنّا لله و إنّا إلیه راجعون." در مقابل، فراموشی الله، سبب فراموشی معاد، بلكه موجب فراموشی خود انسان می‌گردد، به طوری كه خویش را فراموش كند؛ چنانكه سبب می‌شود مورد فراموشی عمدی خداوند قرار گیرد.

بنابراین، یاد خدا (مبدأ) یاد معاد است و هر لحظه انسان به جانب او می‌رود: "إنّا لله و إنّا إلیه راجعون."(3) در مقابل، فراموشی الله، سبب فراموشی معاد، بلكه موجب فراموشی خود انسان می‌گردد، به طوری كه خویش را فراموش كند؛ چنانكه سبب می‌شود مورد فراموشی عمدی خداوند قرار گیرد: "نسوا الله فأنساهم أنفسهم"(4)، "نسوا الله فنسیهم."(5) خدای سبحان در آن روز و هر روز دیگر آنان را به فراموشی می‌سپارد: "فالیوم ننساهم كما نسوا لقاءَ یومهم هذا ."(6)

مهمترین اثر یاد معاد، اجرای عدل و برپاداری قسط فردی و اجتماعی است. از این رو امیرمؤمنان (علیه‌السلام) فرمود: "من تذكّر بُعد السّفر استعدّ"(7)؛ كسی كه به یاد سفر آخرت باشد خود را آماده محاسبه آن روز خواهد كرد. نیز فرمود: "واذكر قبرك فإنّ علیه مَمرّك"(8)؛ به یاد گورت باش؛ زیرا از آنجا به طرف معاد مرور می‌كنی و برای اصلاح جامعه اسلامی به مالك اشتر فرمود: "و لن تحكم ذلك من نفسك حتّی تُكثر هُمُومَك بذكر المعاد إلی ربّك"(9)؛ هرگز بر خویشتن تسلّط نمی‌یابی و از خشم نمی‌رهی تا اندیشه‌هایت را بسیار به یاد بازگشت به سوی پروردگارت نگردانی. مهمترین اثر فراموشی معاد نیز تبهكاری و ستمگری فردی و اجتماعی است.

پی‌نوشت‌ها:

1- سوره‌‌ حدید، آیه‌‌ 3.

2- سوره‌‌ احزاب، آیه‌‌ 41.

3- سوره‌‌ بقره، آیه‌‌ 156.

4- سوره‌‌ حشر، آیه‌‌ 19.

5- سوره‌‌ توبه، آیه‌‌ 67.

6- سوره‌‌ اعراف، آیه‌‌ 51.

7- نهج البلاغه، حكمت 28.

8- همان، خطبه‌‌ 153.

9- همان، نامه 53.

منبع:

معاد در قرآن، آیة‌الله جوادی آملی،‌ بخش یكم، ص 21 .

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.