فقط زبانی نباشه

یاد او (5)

# رد نگرش هاى انحرافى درباره ذكر

همانند بسیارى از معارف اسلامى در مورد بحث ذكر نیز انحراف هایى وجود دارد و افراط و تفریط هایى صورت مى پذیرد.

این دسته كه توجهى به معنا و محتواى ذكر ندارند، مى پندارند كه با صرف گفتن اذكار و اوراد به وظیفه خود عمل كرده اند و به سبب آن همنشین سعادت و نیك بختى مى گردند و مشكلاتشان مرتفع و گناهانشان بخشوده مى شود.

این گرایش ها انحرافى و غلط است.

حقیقت ذكر مربوط به دل و قلب است . اذكار لفظى نیز از آن رو كه حكایت گر حالت توجه قلبى به خداوند هستند ذكر نامیده شده اند. اگر ذكر لفظى خالى از توجه قلبى و همراه با توجه درونى نباشد، در حد لقلقه زبان باقى مى ماند. چگونه ممكن است كسى كه در حال ذكر لفظى و زبانى چشم به نامحرم دوخته یا به موسیقى حرام گوش ‍ مى دهد، مشغول یاد خدا باشد؟! چنین كسى با ذكر و یاد خدا بیگانه است و فقط تنها طبق عادت روزمره خود لحظاتى را زبانی ذکر مى گوید بدون این كه توجهى به معناى ذكر داشته باشد. او با این كار معارف و ارزش هاى الهى را به بازى و مسخره گرفته است و خود و دیگران را فریب مى دهد.

عده اى تصور مى كنند كه تكرار یك سرى الفاظ و اذكار، بدون توجه به محتوا و معناى آنها و بدون توجه قلبى به خداوند به آنها كمال و تعالى مى بخشد! غافل از این كه ذكرى كه طبق عادت انجام مى گیرد و از حد لقلقه زبان فراتر نمى رود سودى به حالشان نمى بخشد.

هنگامى معصیت از فرد سر مى زند كه از خداوند غافل گشته و او را فراموش كرده باشد. در این حال تفاوت نمى كند كه زبانش به گفتن ذكر مشغول باشد یا نباشد. از این رو، مضمون برخى از روایات این است كه ذاكر خدا كسى است كه از خداوند اطاعت كند و غافل كسى است كه معصیت كند گر چه نماز و روزه او فراوان باشد.

كسى كه فراوان قرآن مى خواند و روزه مى گیرد و نماز مى گزارد و در عین حال معصیت مى كند، غافل است و تنها بر طبق عادتى روزمره به آن اعمال مى پردازد. ذاكر حقیقى كسى است كه قلبا به خداوند توجه دارد و عملا خدا را اطاعت مى كند و از معصیت او سرباز مى زند. معصیت با توجه به خدا و ایمان سازگار نیست. بر خلاف تصور افراد كج اندیش كه جاهلانه به معارف الهى مى نگرند و هر چیزى را به میل و سلیقه خود تفسیر مى كنند، ذكر خدا، گفتن تند و سریع یك سرى الفاظ و تكرار آنها بدون توجه قلبى نیست. ذكرى كه باعث كمال و تعالى انسان مى گردد و در آیات و روایات از آن ستایش شده ، توجه قلبى به خداوند است نه ذكرى كه از لقلقه زبان فراتر نمى رود.

آیت‌الله مصباح یزدی، كتاب یاد او، بااندكی تصرف