طراحی بازی عامل ها
وسایل لازم
طرح درس
اولین گام در اجرای این قسمت از طرح درس، تهیه ی طلق شفاف تكلیف شماره ی 2 می باشد. سپس مدت زمانی را به مرور راهكار های دانش آموزان در بازی حاصل ضرب اختصاص دهید. مثلاً بگویید: "در درس قبل، بازی حاصل ضرب را انجام دادیم و درباره ی روش هایی كه به برنده شدن ما در بازی كمك می كند، بحث كردیم. حالا صفحه ی بازی را در نظر بگیرید. آیا حاصل ضرب هر دو عددی كه از فهرست عامل ها انتخاب كنیم، در جدول حاصل ضرب ها وجود دارد؟ اگر عدد 10 را به فهرست عامل ها بیفزاییم، چه اعدادی را باید به جدول حاصل ضرب ها اضافه كنیم؟"
با ضرب عدد 10 در سایر عامل ها، حاصل ضرب های 10، 20، 30، 40، 50، 60، 70، 80، 90 و 100 به دست می آید. به همراه دانش آموزان به دنبال این اعداد در جدول حاصل ضرب ها بگردید. مشاهده خواهید كرد كه اعداد 10، 20، 30 و 40 در جدول موجودند. علت وجود آن ها را از دانش آموزان بپرسید. بنابراین لازم است فقط اعداد 50، 60، 70، 80، 90 و 100 را به جدول اضافه کنید. به دانش آموزان اطلاع دهید برای این كه مشكلی در اجرای بازی پیش نیاید، باید حاصل ضرب همه ی اعداد در فهرست عامل ها (همچنین حاصل ضرب هر عدد در خودش) در جدول موجود باشد. در مواردی كه خود دانش آموزان صفحه ی بازی جدیدی را طراحی می كنند، اگر جدول آن ها حاوی همه ی حاصل ضرب های ممكن نباشد، موجب سردرگمی بازیكنان می شود.
تکلیف شماره ی 2 را بین دانش آموزان توزیع کنید. زمانی كه احساس كردید دانش آموزان آمادگی لازم را دارند، متن فعالیت تكلیف شماره ی 2 را برای آن ها بخوانید. اطمینان حاصل كنید كه دانش آموزان قبل از شروع كار بر روی صفحات بازی جدید، دستورالعمل ها را به خوبی فهمیده اند.
برای ابداع یك بازی جدید، ابتدا دانش آموزان باید درباره ی عامل های مورد انتخاب خود تصمیم بگیرند. سپس كلیه ی حاصل ضرب های ممكن را تعیین نمایند. به عنوان مثال ، اگر دانش آموزان عامل های 1، 2، 3 و 4 را انتخاب كنند، تمام حاصل ضرب های ممكن 1، 2، 3، 4، 6 ،8 ،9 ،12 و 16 خواهد بود. این مضارب را می توان در یك جدول 3×3 به خوبی جای داد. به این ترتیب شرط برنده شدن در بازی، ایجاد سه خانه ی هم رنگ در كنار هم خواهد بود.
هر چه تعداد عامل ها بیشتر باشد، بازی جذاب تر خواهد شد. مثلاً اگر عامل ها را 1، 2 و 3 انتخاب كنیم، تعداد حاصل ضرب ها 6 تا و ابعاد جدول 3×2 خواهد شد، ولی نتیجه ی كار، بازی جالبی نخواهد بود زیرا شرط برنده شدن، ایجاد دو خانه ی هم رنگ در كنار هم می باشد كه به این ترتیب با دومین انتخاب نفر اول، بازی به پایان می رسد.
روش دیگری برای طراحی این بازی، این است كه از آخر به اول عمل كنیم. یعنی ابتدا ابعاد جدول حاصل ضرب ها را تعیین کرده و سپس عامل هایی را پیدا كنیم كه جدول را پر كنند. در این روش، ممكن است برخی دانش آموزان علاقه مند، بخواهند عامل های مورد نیاز برای پر كردن جدولی 10×10 را جستجو کنند. در این صورت آن ها باید اعداد 1 تا 16 را در فهرست عامل های خود قرار دهند و سه خانه از جدول حاصل ضربشان هم خالی خواهد ماند.
در جدول زیر، اطلاعات لازم برای كمك به دانش آموزان در طراحی بازی هایشان را خواهید یافت.
| تعداد کل حاصل ضرب های فهرست | تعداد حاصل ضرب هایی که به فهرست اضافه شده اند* | حاصل ضرب عامل در اعداد کوچک تر یا مساوی با آن عامل | عامل |
1 | 1 | 1 | 1 |
3 | 2 | 2,4 | 2 |
6 | 3 | 3,6,9 | 3 |
9 | 3 | 4,8,12,16 | 4 |
14 | 5 | 5,10,15,20,25 | 5 |
18 | 4 | 6,12,18,24,30,36 | 6 |
25 | 7 | 7,14,21,28,35,42,49 | 7 |
30 | 5 | 8,16,24,32,40,48,56,64 | 8 |
36 | 6 | 9,18,27,36,45,54,63,72,81 | 9 |
42 | 6 | 10,20,30,40,50,60,70,80,90,100 | 10 |
53 | 11 | 11,22,33,44,55,66,77,88,99,110,121 | 11 |
59 | 6 | 12,24,36,48,60,72,84,96,108,120,132,144 | 12 |
72 | 13 | 13,26,39,52,65,78,91,104,117,130,143,156,169 | 13 |
80 | 8 | 14,28,42,56,70,84,98,112,126,140,154,168,182,196 | 14 |
89 | 9 | 15,30,45,60,75,90,105,120,135,150,165,180,195,210,225 | 15 |
97 | 9 | 16,32,48,64,80,96,112,128,144,160,176,192,208,224,240,256 | 16 |
*حاصل ضرب هایی که پر رنگ نوشته شده اند، تکراری هستند و دوباره شمرده نمی شوند.
اگر گروهی در حین كار با مشكل مواجه شد، فهرست حاصل ضرب های آن ها را كاملاً بررسی کنید و در به دست آوردن حاصل ضرب های صحیح، به آن ها كمك کنید. مثلاً به آن ها بگویید: "به نظر من حاصل ضرب 4 و 5 در جدول حاصل ضرب های شما وجود ندارد. آیا مطمئن هستید كه همه ی حاصل ضرب های ممكن را در جدول خود نوشته اید؟"
س?الاتی را برای دانش آموزان مطرح كنید تا به آن ها در یافتن رابطه ی بین تعداد حاصل ضرب ها و ابعاد جدول مورد نیاز، کمک کند. البته در بعضی موارد، تعدادی از خانه های جدول انتخابی خالی خواهند ماند. به عنوان مثال می توانید به آن ها بگویید: "جدول حاصل ضرب های شما چه ابعادی داشته باشد تا همه ی حاصل ضرب ها در آن جای بگیرند؟ آیا برای جا دادن اعداد، می توان از جدولی كوچك تر از این هم استفاده كرد؟"
در حالی كه دانش آموزان مشغول طراحی صفحات بازی حاصل ضرب هستند، در كلاس بگردید و گروه ها را در تمركز بر فعالیت مورد نظر یاری دهید.
زمانی كه دانش آموزان مشغول بازی با صفحات طراحی شده توسط دوستانشان هستند، به آن ها یاد آوری كنید كه دادن بازخورد مناسب به طراحان بازی، بسیار مهم است. مثلاً به دانش آموزان بگویید: "اگر به نظر شما بازی طراحی شده توسط گروه خود یا گروه های دیگر جالب بود، به من اطلاع دهید تا آن را در اختیار سایر دانش آموزان نیز قرار دهم."
پس از این كه دانش آموزان طراحی صفحه ی بازی را به پایان رساندند و آن را مورد آزمایش قرار دادند، از آن ها بخواهید تا قسمت تمرین در تكلیف شماره ی 2 را انجام دهند.
جمع بندی
این فعالیت را می توان با هر گروه به صورت جداگانه جمع بندی نمود. به این صورت كه در تعامل با افراد هر گروه، مشكلاتشان را جویا شوید و به آن ها در حل آن مشكلات كمك نمایید. از افراد گروه بخواهید كه مراحل طراحی صفحه ی بازی را توضیح دهند و این كه با چه مسائلی مواجه شدند و چگونه آن ها را حل كردند. از آن ها بپرسید چگونه دانستند كه تمام حاصل ضرب های ممكن را محاسبه كرده اند و این كه چگونه قوانین بازی را برای جدول طراحی شده ی خود تغییر دادند.
روش دیگر جمع بندی، مشاركت همه ی گروه ها با ارائه ی گزارش كارشان به كلاس است. با استفاده از گزارش های ارائه شده، دانش آموزان را به ویژگی های جالب بازی خود و راه های به كار برده شده در طراحی آن ها مطلع کنید.
اگر از بازی های دانش آموزان كپی گرفته شود و یا به نمایش گذاشته شود، برایشان جالب خواهد بود و این کار امكان بازی در اوقات فراغت را فراهم خواهد کرد.
مترجم: منصوره فروزان
