حافظ و موسیقی

خوشخوانی و خوش لهجگی حافظ و موز و نیت مضاعف شعرش حدیث مشهوری است. حافظ به اقتضای قرآن‌شناسی و حافظ قرآن بودنش هم حساسیت موسیقائی پیشرفته‌ای داشته بوده است. حافظ نه فقط حافظ قرآن، بلکه قاری و مقری پیشرفته‌ای بوده است و شک نیست که به شهادت همه قراین، قرآن را- نه لزوماً در مجالس رسمی- به ترتیل و تغنی می‌خوانده است.

او از خوشترین و مطبوع‌ترین زحافات عروضی استفاده کرده و وزن سوگلی شعر او یکی از ازاحیف دلنشین بحر رمل است بر وزن «در ازل پرتو حسنت زتجلی دم زد» که در دیوانش 135 غزل از میان 495غزل بر این وزن وجود دارد. در دیوان حافظ حتی یک نمونه از کاربرد اوزان و بحور نامطبوع نداریم.

یکی دیگر از نشانه‌های مهارت موسیقائی او هم آوائی و همنوائی و خوش در کنار هم نشاندن کلمات است. حافظ بیش از هر شاعر دیگر از واج آرائی با هم حرفی allteration (آغاز چند کلمه متوالی با یک حرف، یا کاربرد هنرمندانه مکرر یک حرف، بیش از حد عادی، در یک عبارت یا در یک مصراع: نظیر کاربرد «خ» در این مصراع: «خیال خال تو با خود به خاک خواهم برد» یا «ش» در این مصراع: «رسم عاشق کشی و شیوه شهر آشوبی ...») استفاده کرده است.

یکی از موسیقی‌شناسان معاصر، آقای دکتر حسینعلی ملاح درباره چون و چند موسیقی‌دانی حافظ و آنهمه اصطلاحات موسیقی که در دیوانش به‌کار رفته، اثر مستقلی پدید آورده که مقبول حافظ پژوهان قرار گرفته است. و برای تفصیل درباره موسیقی‌دانی حافظ باید به آن کتاب (حافظ و موسیقی) مراجعه کرد.

منبع : حافظ نامه - خرمشاهی