همه جا به هر زبانی
در وصف مقام امیر المومنین علی علیه السلام تا کنون هیچ قلمی پیروز نبوده و هیچ فکری به چکاد رفیع وجود او پر خیال نگشوده . وبه راستی چون مزه عقل در مذاق جان به کلام شکرین او جاری شده و روح دین در پیکر آدم به امر او باقی مانده ، کدام عقل و کدام جانی توان توصیف مبداء فیاض وجود خویش را دارند؟ همه رشحات و قطراتی از آن اقیانوس عظیمند ، قطره را با قصیده اقیانوس گفتن چکار؟
عقل در برابر صلابت روحانی او سر به زیر خواهد افکند و خود زمزمه کنان به خیل تماشاچیان چهره جاودانش عقب گرد می کند . با خود خواهد گفت :
ای مگس عرصه سیمرغ نه جولانگه توست...
اما از سوی دیگر فضیلت را ذاتی است درخشان که دیدگان انسان اگر بر تاریکی تحجر خواب آلود حرمان نباشند به هر دین و ملت و مذهبی گو باش ، فضایل را می بینندو کدام فضیلت از علی بودن علی (سلام الله علیه) درخشانتر است برای چشمان متحیر انسانیت؟...
چون ببینی چگونه دم نزنی؟ و این است که در این جا صلای تحیر آدمیانی را روایت می کنیم که از ملت علی(سلام الله علیه) نیستند اما بر بلندای منبر اعصار، قیامت قامت او را دیده اند و جز آنکه نا خود آگاه ترنج لب به مدح او بگشایند ،چاره ای نیافتند و به راستی زنان مصر را با حسن الهی یوسف چه کار بود غیر از تحیر؟
از زبان کسانی مدح او را بخوانبد که مانند شما به عشق او زاده نشدند و به مهر او نبالیدند که "الفضل ما شهدت به الاعداء":
امام شافعی پیشوای اهل سنت :
- اگر علی [سلام الله علیه] خود را آن طور که بود نشان می داد ، مردم جهان در برابرش سر سجده بر زمین می گذاشتند .
حسن ابن هانی ( ابو نواس ) شاعر پر آوازه عرب در دربار هارون الرشید که جز برای زن و شراب نسروده بود ازو پرسیدند چرا [یک بار سخن صلاح نمی گویی ] و مدح علی نمی کنی؟ گفت :
- ستایش علی [سلام الله علیه] لهیب قلب را فرو می نشاند ،در باره این مرد چه بگویم؟ که مردم خرد مند را ابتدا به حیرت و سپس به عبادت خود واداشت.
ابن ابی الحدید عالم اهل سنت و معتزلی مذهب :
- داوری و حکمیت علی [سلام الله علیه] هنوز هم زبانزد همه ی اهل عدل و انصاف در سراسر جهان است.
ابو العلاء معری فیلسوف و شاعر نامدار جهان عرب که نه تنها شیعه نیست بلکه در مسلمان بودن او نیز شبهاتی هست و عده ای او را ملحد می دانند!:
- در روزگار ، دو شفق و دو فجر بر خون دو شهید علی و فرزندش [ سلام الله علیهما] دو شاهد خونینند.
گابریل دانگیری در کتابش به نام شهسوار اسلام :
- علی خطیبی زبر دست و نویسنده ای توانا و قاضی عالی قدری است که در صف موسسین مکتب ها مقام اول را دارد ، مکتبی که او تاسیس کرده از جهت صراحت و روشنی و استحکام منطق و همچنین به جهت صراحت و روشنی منطق و همچنین به جهت تمایل روشن آن به ترقی و تجدد امتیاز دارد . علی [سلام الله علیه ] بلند همتی و نجابت و راستی را از حد گذرانده است ، فصاحت و بلاغت او به حدی است که گویی سخن را مانند جواهر تراش میدهد.
توماس کارلایل :
- ما نمی توانیم از ستایش و مدح علی[سلا م الله علیه] خود داری کنیم زیرا جوانی بود شریف القدر و بزرگ منش سرچشمه رحمت و احساس و مظهر بزرگی و دلاوری با شجاعتی بی مانند او با مهربانی و لطف و رافت آمیخته بود و عدل و داد تنها شعار این قهرمان مذهبی بشمار می رفت . شاهد این مدعا عباراتی است که پیش از شهادت خود با فرزندانش در باب قصاص قاتلش فرمود : اگر من زنده ماندم ، عفو یا قصاص ضارب با خود من است و اگر درگذشتم این کار با شماست ، اگر واستید او را قصاص کنید فقط یک ضربت به او بزنید زیرا او یک ضربت به من زده است و به هیچ وجه اورا مثله (قطعه قطعه) نکنید و اگر از او در گذرید و خطای او را ببخشید به پرهیزکاری و جوانمردی نزدیک تر خواهد بود .
دکتر شبلی شمیل از ماتریالیست های معروف جهان عرب:
- علی [سلام الله علیه] بزرگ بزرگان جهان ، یگانه نسخه منحصر به فردی است که نه در گذشته و نه حال و نه شرق و غرب جهان نمونه ای مانند او ندیده است .
جبران خلیل جبران شاعر مسیحی لبنانی :
- به عقیده من پسر ابو طالب اولین قدیسی است که با روح کلی ملازم شده و با او هم نشینی ها داشته است . آهنگهای ابدیت را از روح کلی شنیده و در گوش قومی که ازین گونه نغمه ها نشنیده بودند منعکس ساخت ، هر کس از او خوشش می آید بر فطرت توحید است و هر کس با او دشمن است از ابنای جاهلیت .
- پسر ابوطالب شهید راه عظمت خود شد او در حالتی از دنیا رفت که نماز را بر زبان داشت و قلبش از شوق لقای پروردگار سرشار بود ، اعراب حقیقت مقام و موقعیت اورا نشناختند تا زمانی که مردانی از ایران ظهور کردند و گوهر و سنگریزه را تشخیص دادند.
همه خواهند ترا مسلم و ترسا و یهود
راستی بر سر کوی تو عجب غوغایی است
منبع نقل قولها : کتاب در خلوت علی (علیه السلام)گرد آوری رضا معصومی
