در كمپانى اینتل انسان شناسان، روان شناسان، متخصصین علوم اجتماعى همراه با متخصصین كامپیوتر مشغول طراحى تكنولوژى هاى جدیدى براى انسان امروز هستند. دكتر ژنویو بل نیز یكى از این دانشمندان است كه اخیراً به مدت دو سال در هفت كشور ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : يکشنبه 1383/04/28
گفت و گو با ژنیو بل : تكنولوژی های جدید و انسان امروز
در كمپانى اینتل انسان شناسان، روان شناسان، متخصصین علوم اجتماعى همراه با متخصصین كامپیوتر مشغول طراحى تكنولوژى هاى جدیدى براى انسان امروز هستند. دكتر ژنویو بل نیز یكى از این دانشمندان است كه اخیراً به مدت دو سال در هفت كشور هند، اندونزى، مالزى، سنگاپور، چین، كره و استرالیا تحقیقات و مطالعات وسیعى بر روى فرهنگ و تصورات و طرز تفكرات متنوع مردمان این كشور ها انجام داده است.
او پیش از این نیز به مدت حدود چهار سال در اروپاى غربى و آمریكا مطالعاتى انجام داد. دكتر بل مدارك لیسانس و فوق لیسانس خود را از كالج برین ماور و مدرك دكتراى خود در زمینه انسان شناسى را از دانشگاه استانفورد گرفته است.
پس از بازگشت او به آمریكا مصاحبه اى توسط سایت Intel با این پژوهشگر صورت گرفته است كه گزیده اى از آن را با هم مى خوانیم.
•دكتر بل شما پس از دو سال تحقیق بر روى هفت كشور آسیایى كه اخیراً به پایان رسیده است تفاوت هایى را از نظر فرهنگ استفاده از تكنولوژى در این كشور ها مشاهده كردید چه میزان از كار شما یك تحقیق میدانى بود؟
مسلماً تحقیق میدانى قسمت عمده اى از كار مرا تشكیل داده است. تحقیق میدانى ظاهراً دوجنبه دارد كه یك قسمت آنكه مى تواند بسیار جالب باشد این است كه به تفاوت هاى هر انسان با انسان دیگرپى مى برید اما مهم ترین بخش تحقیق میدانى این است كه زمانى كه اطلاعات مورد نیاز را به دست آوردید چه كارى با آنها انجام خواهید داد. من طى دو سال گذشته بر روى طبقه متوسط این هفت كشور تحقیق مى كردم و مهمان صدها خانه در نوزده شهر از این هفت كشور بودم و هم اكنون حدود بیست گیگابایت عكس، نوزده دفترچه یادداشت در زمینه هاى مختلف تحقیقى و یك وب سایت در مورد تمام یافته هایم در اختیار دارم.
حال نكته مهم این است كه با این حجم از اطلاعات چه كارى مى خواهم انجام دهم. بسیارى از یافته هاى من موارد كاملاً واضح و مشخصى بود كه مورد استفاده هر فردى قرار مى گیرد اما برخى از خواسته هاى آنها را نیز در حال حاضر و با تكنولوژى امروز نمى توان برآورده كرد. اما شاید تا ده سال آینده این كار را نیز بتوان انجام داد.
•به چه میزان باید روش هاى تحقیق خود را با فرهنگ و تكنولوژى كشور هاى مختلف هماهنگ مى كردید؟
با یك مثال این سئوال را جواب خواهم داد. چهار سال پیش زمانى كه ما در اروپا این مطالعات خود را پیگیرى مى كردیم یكى از سئوالاتى كه همیشه از زوج هاى جوان مى پرسیدم این بود كه «نخستین ملاقات شما با هم چگونه بود؟» این سئوال خوبى است و خاطرات بسیار خوبى نیز در دل خود دارد. در تحقیق اخیر خود در آسیا اولین كشورى كه مطالعاتم را آغاز كردم هند بود. من این سئوال را از یك زن جوان پرسیدم و او به سئوال من خندید و پاسخ داد نخستین ملاقات ما در روز عروسى مان بود.
وقتى سئوالم را تكرار كردم باز هم همین جواب را شنیدم. پس تصمیم گرفتم سئوال خود را طور دیگرى مطرح كنم و از او پرسیدم چه كسى ازدواج تان را ترتیب داد؟ خودت، خانواده ات و یا فرد دیگرى؟ و با توجه به جوابى كه به من داد متوجه شدم سئوال خود را به بهترین نحو پرسیده ام.
•طى تحقیقاتتان آیا شما مقاومتى در برابر تكنولوژى از سوى مردم این كشور ها مشاهده كردید؟
اگر منظور شما از اینسئوال ذهنیت منفى مردم نسبت به تكنولوژى است باید بگویم كه بله اما میزان آن به طور شگفت انگیزى بسیار كمتر از آمریكا بود. آمریكایى ها یك نگرانى خاصى نسبت به تكنولوژى دارند و آن این است كه در آمریكا مرز بین زندگى كارى و خصوصى افراد بسیار كمرنگ شده است و فكر مى كنم دلایل بسیارى براى تفاوت بین آمریكا و مثلاً كشورى چون استرالیا و یا هند در این زمینه وجود دارد. یكى از آن دلایل این است كه در نقاط دیگر دنیا كنترل فرهنگى شدیدى در مورد زندگى كارى و خصوصى مردم وجود دارد. حتى در استرالیا كه كشورى پیشرفته و صنعتى است این فرهنگ وجود دارد كه زندگى كارى و زندگى خصوصى شما باید كاملاً جدا از هم باشند.
آنها در محیط كار فقط به دنبال كار هستند و پس از آن به فكر تفریح و دیگر مسائل زندگى خصوصى خود هستند. در مورد هند نیز اینگونه است. در فرهنگ و سنن هندوها قوانین سختى براى جدا كردن حوزه زندگى كارى و خصوصى افراد وجود دارد. هندى ها اعتقاد دارند كه محیط خانه محیطى پاك و تمیز است و نباید این محیط را با پرداختن به مسائلى چون پول و درگیرى هاى شغلى آلوده كرد. در استرالیا به خاطر استفاده از تلفن همراه در مكان هاى عمومى بسیار مورد انتقاد قرار گرفتم. چون آنها اعتقاد دارند كسانى این كار ها را انجام مى دهند كه خود را برتر از دیگران مى دانند. من هم پس از آن دیگر چنین كارى انجام ندادم چون در جامعه استرالیا كارى پست و حقیر به شمار مى آید.
•جمله اى از شما نقل قول شده است كه مى گویید: «یكى از نكاتى كه موجب مى شود یك تكنولوژى مفید و كارآمد باشد این است كه آن تكنولوژى براساس خواست مردم ایجاد شده باشد.» شما چگونه متوجه مى شوید كه مردم چه چیزى را و چرا مى خواهند؟
سئوال بسیار خوبى است. یكى از وجه تمایز هاى علم مردم شناسى با دیگر علوم اجتماعى این است كه این علم ایده آل هاى فرهنگى و اعمال فرهنگى مردم را زیر نظر مى گیرد، البته این تنها شامل بررسى ایده آل ها و اعمال فرهنگى مردم نمى شود بلكه فشار و تفاوت موجود بین این دو مقوله را نیز مورد بررسى قرار مى دهد. همه ما به عنوان یك انسان در صحبت كردن در مورد ایده آل هاى فرهنگى مهارت خاصى داریم:
من به طور مرتب باید ورزش كنم، نباید سیگار بكشم، به طور مرتب باید در جلسات كلیسا شركت كنم، با فرزندانم مهربان باشم و... پس ما به خوبى به ایده آل هاى فرهنگى آگاهى داریم و در مقابل نسبت به اعمال خود نیز آشنایى كامل داریم. من گرسنه هستم و باید غذا بخورم حال چه آن غذا براى سلامتى من ضرر داشته باشد چه نداشته باشد و یا در بسیارى اوقات از دست فرزندانم عصبانى مى شوم به دلیل اینكه كارى را كه به آنها گفته بودم انجام دهند را انجام ندادند.
در مورد تكنولوژى هم اعتقاد داریم تكنولوژى اى مناسب است كه بر طبق فرهنگ رفتارى ما باشد و یكى از بهترین راه ها براى مطالعه در این مورد این است كه به خانه مردم برویم و زمان خود را با آنها سپرى كنیم تا به خوبى فرهنگ رفتارى و تفكرات آنها را درك كنیم.
•این روشى را كه شما مى گویید تا چه میزان مى تواند قابل استفاده باشد البته در مقایسه با تیم هاى تحقیقاتى و برآورد كننده و یا مطالعه از طریق پرسشنامه و نظرخواهى؟
من هرگز به تیم هاى تحقیقاتى تكیه نخواهم كرد. بدون شك این گروه ها براى بررسى بین دو نوع محصول مشخص مفید هستند. اما باید این را یادآور شوم كه مردم معمولاً در مواجهه با این تیم ها چیزى را به آنها خواهند گفت كه آنها دوست دارند بشنوند. در مورد پرسشنامه و یا نظرخواهى نیز نكته مهم این است كه آنها فقط مى توانند این مسئله را بررسى كنند كه مردم چه كارى انجام مى دهند و نمى توانند به شما بگویند كه دلایل و چگونگى انجام یك كار مشخص از سوى مردم بر چه اساسى است.
نكته دیگرى كه باید در مورد پرسشنامه ها و یا فرم هاى نظرخواهى یادآور شد این است كه مردم در برابر سئوالاتى قرار مى گیرند كه از قبل مشخص شده است و شما نیز از قبل فرضیاتى را در مورد اینكه مردم چه كارى را ممكن است انجام دهند و یا مى توانند انجام دهند براى خود ایجاد مى كنید پس این روش نیز نمى تواند چندان موثر باشد. اما اگر شما زمان خود را با مردم در خانه هایشان و یا هر جاى دیگر كه زندگى مى كنند سپرى كنید، به راحتى مى توانید متوجه شوید كه مردم دقیقاً چه كارى انجام مى دهند.
مثلاً پدران و مادران به شما مى گویند كه فرزندان ما پس از تعطیل شدن كلاس هایشان به خانه مى آیند و تكالیف درسى خود را انجام مى دهند ولى وقتى شما صداى تلویزیون را از اتاق بچه ها مى شنوید آنها خواهند گفت: «بچه ها مشغول تماشاى تلویزیون هستند اما اى كاش تكالیف مدرسه خود را انجام مى دادند.» اطلاعاتى كه از این طریق به دست مى آیند بسیار ارزشمند و مهم هستند. اگر ما یك تكنولوژى را تنها بر پایه فرضیات خود از ایده آل هاى فرهنگى مردم ایجاد كنیم ممكن است خوب باشد اما هیچ كس از آن استفاده نخواهد كرد.
•یكى از مسائل مورد بحث در دنیاى امروز این است كه تكنولوژى و جهانى سازى به فرهنگ سرزمین هاى مختلف آسیب جدى مى رساند و یا حتى آن را از بین مى برد. آیا شما در آسیا چنین چیزى را مشاهده كردید؟
كارى را كه امروزه مردم با تكنولوژى انجام مى دهند ایجاد فرهنگ هاى محلى قدرتمند تر است. مردم از این صحبت مى كنند كه چگونه اینترنت موجب شده است تا نزدیكى بیشترى با خانواده خود داشته باشند.
در مورد استفاده از تلفن هاى همراه هم اینگونه است. در حقیقت مهم ترین و بیشترین نكاتى كه در آنجا توجه مرا جلب كرد این بود كه مردم از تكنولوژى براى عمیق تر كردن اهداف و مقاصد ملى و بومى خود استفاده مى كنند.
•مطالعات شما تا چه میزان در ارتباط با تفكرات اینتل در مورد دیجیتال خانگى بود؟ به نظر مى رسد كار شما تاثیر مهمى در شكل دهى این تفكرات و برنامه ها داشته باشد.
بله. یكى از اهداف ما در اینتل این است كه تصورات و فرضیات مناسبى را از شكل و اندازه خانه ها در آسیا داشته باشیم و ما پایه و اساس دیجیتال خانگى را بر این فرضیات خواهیم نهاد . براى نمونه وضعیت فیزیكى (اندازه و شكل) یك خانه براى ما بسیار مهم است. مثلاً به طور میانگین یك خانه در آمریكا حدود دو هزار و دویست فوت مربع مساحت و شش اتاق دارد. خانه یك فرد چینى به طور میانگین چهارصد تا ششصد فوت مربع مساحت و سه اتاق دارد. حال یك روتر بى سیم را در نظر بگیرید.
روترى كه ما در آمریكا ساختیم براى فرستادن سیگنال در محدوده یك خانه در اندازه متوسط ساخته شده است. شما همین روتر را مى توانید در یك آپارتمان در سنگاپور مورد استفاده قرار دهید. آپارتمانى پرجمعیت، بلند و حدوداً چهار صد و پنجاه فوت مربع مساحت اما این سیگنال ها در آپارتمان هاى مجاور شما نیز منتشر مى شود. به همین دلیل تمام افرادى كه در سنگاپور از یك روتر بى سیم و یا كارت اترنت بى سیم بهره مى برند به شما خواهند گفت كه مى توانند در آپارتمان خود و با هفت یا هشت آدرس IP مختلف به كامپیوتر دسترسى داشته باشید. در حالى كه هیچ كدام از این آدرس هاى IP به آنها تعلق ندارد. این مشكلى است كه باید آن را حل كرد.
•اگر ساختمان یا محل زندگى انسان ها بیش از تصمیمات و سلایق شخصى براى تكنولوژى انتخابى انسان تصمیم گیرى كند پس چگونه افكار و عقاید شخصى انسان مى تواند بر روش استفاده از تكنولوژى تاثیر گذار باشد؟
این نكته به مجموعه اى دیگر از ایده هاى فرهنگى و منطقى ارتباط پیدا مى كند. زیرساخت فضا هاى عمومى و خصوصى تماماً فرهنگى است. اینها تصورات و یا تفكرات خصوصى نیست مثلاً ما دوست داریم یك چیزى براى ما جنبه خصوصى داشته باشد ولى مقوله اى دیگر شاید كاملاً براى ما جنبه اى عمومى داشته باشد. این موضوع كاملاً مربوط به فرهنگ ما است و همه جا نیز آن را با خود به همراه داریم.
یك مثال بسیار خوب: در بسیارى از شهر هاى آسیایى همانند دیگر نقاط دنیا گزارشاتى منتشر مى شوند در مورد اینكه افراد در كافى نت ها تصاویر و یا اطلاعاتى را مشاهده مى كنند كه مطمئناً در خانه خود به دنبال اینگونه اطلاعات نخواهند رفت. این نكته به خوبى به شما یادآورى مى كند كه زیرساخت هاى فعالیت هاى عمومى و خصوصى تفاوت زیادى با هم دارند. نكته مهم این است كه ما باید ببینیم چه كسانى در هر كدام از این حوزه ها صاحب اختیار و قدرت هستند و براى این حوزه ها تصمیم گیرى مى كنند.
مرز و دیوارى كه بین خانه و دنیاى بیرون وجود دارد برخى اوقات فیزیكى و قابل مشاهده و برخى اوقات غیرقابل مشاهده است.
•به نظر شما استفاده از تكنولوژى توسط افراد، بیشتر گروهى و خانوادگى است و یا فردى؟
جدا از ایالات متحده كه جنبه انفرادى هر مقوله اى اهمیت بیشترى دارد در دیگر نقاط دنیا استفاده از تكنولوژى فعالیتى مشاركت گونه و دسته جمعى است. در انگلیس و در تحقیقى كه در مورد استفاده از تلفن هاى همراه صورت گرفت نتیجه جالبى به دست آمد. تلفن هایى بودند كه از طریق آنها تماس هاى بسیار زیادى صورت مى گرفت. پس از بررسى مشخص شد كه در حومه لندن شش، هفت جوان در همسایگى هم زندگى مى كنند و یك تلفن همراه را به صورت مشترك با هم مورد استفاده قرار مى دهند.
نیازى نبود كه آنها با یكدیگر تماس بگیرند چون همیشه با هم بودند بلكه با افراد دیگر تماس مى گرفتند. این گروه ها در انگلیس بسیار زیادند و در نتیجه استفاده بالاتر از حد انتظارى از تلفن هاى همراه صورت مى گیرد و این تماس ها به جاى اینكه به صورت فرد به فرد باشد به صورت ارتباط شبكه هاى اجتماعى با یكدیگر است. مثلاً در آمریكا من شماره كسى را مى گیرم و با خود آن فرد صحبت مى كنم اما در برخى نقاط دیگر شما با گروهى از افراد تماس مى گیرید و پس از آن مى گویید با چه كسى قصد دارید صحبت كنید و یا در اندونزى و اسرائیل خانواده ها سبد تلفن هاى همراه دارند و هیچ كدام از آنها نیز به فرد خاصى تعلق ندارد و هر كدام را كه بخواهند با هم عوض كرده و مورد استفاده قرار مى دهند.
•و آخرین سئوال، پروژه آسیاى اینتل چه مدت به طول مى انجامد؟
من آخرین كار تحقیقاتى خود را در اول دسامبر 2003 به پایان رساندم و هم اكنون باشد شروع كنم به اینكه روى قسمت هاى حساس و حیاتى این تحقیق تلاش و تفكر بیشترى صورت دهم. من هم اكنون در مرحله بررسى و تحلیل این اطلاعات و یافته ها هستم و نتایج بررسى هاى خود را با دقت و به آرامى منتشر خواهم كرد. پروژه آسیا نیز سه تا شش ماه دیگر ادامه پیدا مى كند. البته كار بررسى روى طرز فكر ها و عقاید این هفت كشور زمان بیشترى به طول خواهد انجامید و به دلیل چرخه نوآورى در اینتل تا دو سال دیگر ادامه خواهد داشت.
