مشکلات ناشی از عدم هضم غذا و درمان آن
هضم نکردن غذا باعث ناراحتی فرد و از بین رفتن اوقات خوب می شود. این عامل خود باعث پشیمانی از زیاد خوردن می گردد.
عدم هضم یک بیماری نیست اما نشانه هایی از قبیل: سوزش قلب، نفخ، آروغ زدن و حالت تهوع را به دنبال دارد.
اگر شما غذای زیادی بخورید و یا غذای چرب یا دارای چاشنی زیاد مصرف کنید و یا در هنگام غذا خوردن استرس داشته باشید و سریع غذا بخورید، تمامی این عوامل باعث هضم نشدن غذا و به وجود آمدن نشانه های آن می شود.
برخی افراد از نفخ زیاد، آروغ زدن و باد کردن بعد از غذا شکایت می کنند. برای غلبه بر این مشکلات آن ها باید بدانند که دستگاه گوارش چگونه کار می کند.
هر بار که غذا، آب و یا حتی بزاق قورت داده می شود، مقداری هوا وارد معده می گردد. در معده، غذا به تکه های کوچک شکسته می شود و به طرف روده می رود. ممکن است با خود فکر کنید که، چقدر سریع معده خالی می گردد، اما به طور معمول 2-1 ساعت طول می کشد تا محتویات معده خالی شود. روده کوچک این غذای مایع شده را به پایین می راند. در اینجا است که مواد مغذی در غذاها( از قبیل: کالری، عناصر معدنی و ویتامین ها) جذب می شوند. در اینجا، مقدار زیادی از آب غذاها دوباره جذب بدن می شود. چیزی که در آخر باقی می ماند، مدفوع است.
عملکردهای زیادی در مسیر هضم غذا وجود دارد که باعث گاز و یا نفخ می شود. یک رژیم غذایی درست و تغییر در نحوه زندگی به کاهش گاز و علائم ناشی از آن کمک می کند.
برخی از نشانه های عدم هضم غذا
1- آروغ زدن
برخی افراد بعد از غذا خوردن آروغ می زنند. اما افرادی هستد که بسیار آروغ می زنند و باعث خجالت و شرمسار بودن شخص می شود. آروغ زدن در اثر ورود هوا به معده ایجاد می شود. معده قادر نیست که گاز و یا هوا را تولید کند، این خود فرد است که همراه غذا خوردن یا نوشیدن مایعات، مقداری هوا وارد معده خود می کند و این باعث آروغ زدن می شود.
آروغ زدن را می توان یا با دارو و یا با درمان توسط خود شخص، کنترل نمود.
2- باد شکم
به علت های ناشناخته، بعد از غذا خوردن باد در شکم ایجاد می شود و این مورد غالبا در زنان دیده شده است. باد شکم معمولا به علت عدم هماهنگی بین معده و قسمت بالای روده ایجاد می شود. عضلات معده در اثر شل شدن و تحرک کم نیز می تواند به این عارضه مبتلا شود.
داروهایی وجود دارند که به ارتباط بین معده و روده کمک می کنند، این ارتباط باعث حرکت هم زمان غذا و آب می شود و درنتیجه باعث کاهش باد شکم می گردد.
بادشکم، نشانه ای از سندرم روده تحریک پذیر می باشد. این سندرم به علت عدم هماهنگی حرکت و گرفتگی روده ایجاد می شود. عصبانیت و استرس و پریشانی نقش اساسی برای ظهور این سندرم می باشند.
همچنین، باد شکم ممکن است به علت تاخیر در خالی شدن معده باشد که به نام gastroparesis خوانده می شود.
باد شکم در اثر خوب هضم نکردن غذا و جراحی روده نیز ممکن است ایجاد شود.
باد شکم در اثر خوردن سریع و مصرف کردن بعضی غذاها نیز رخ می دهد.
3- نفخ
روده به طور معمول حاوی صدها نوع باکتری که درون آن رشد می کند، می باشد. این باکتری ها در روده ما وجود دارند و دارای فواید زیادی برای بدن می باشند. بیشتر باکتری های درون روده بی خطر می باشند و موجب بروز هیچ مشکلی نمی شوند. این باکتری ها برای تغذیه خودشان بر روی غذاهای هضم شده می نشینند. پس می توان فهمید که، یک غذای مخصوص برای زنده ماندن یک باکتری مخصوص، لازم می باشد.
بعضی از باکتری های روده به نام باکتری های تولید کننده گاز می باشند. آنها تولید کننده گازهای متان، اکسیژن، دی اکسید کرین و هیدروژن می باشند. 80 تا 90 درصد از نفخ ها به وسیله این باکتری ها ایجاد می شود. این باکتری های مولد گاز، کربوهیدرات و شکر غذای آن ها می باشد. بنابراین اگر غذاهای کربوهیدراته را از رژیم غذایی خود کم کنید، نفخ را نیز کم کرده اید.
نفخ و یا گاز شکم ممکن است به علت سندرم روده تحریک پذیر و یا عدم تحمل به لاکتوز و یا یبوست ایجاد شود.
مردان غالبا بیشتر نفخ می کنند.
فیبر و نفخ
همانطور که می دانید 2 نوع فیبر وجود دارد: فیبر محلول و فیبر نامحلول.
فیبر نامحلول در آب حل نمی شود و اثر بر روی باکتری های روده نمی گذارد پس باعث به وجود آمدن گاز نمی شود. این فیبر بسیار مهم است زیرا باعث دفع راحت مدفوع می شود.
فبیر محلول در آب حل می شود و بر باکتری های موجود در روده اثر می گذارد و باعث نفخ می گردد. پس اگر زیاد نفخ می کنید، از رژیم غذایی خود فیبرهای محلول را کنار بگذارید.
فیبر موجود در گندم، سبوس، سبزیجات و میوه ها ، بادام، آجیل و برنج قهوه ای از نوع نامحلول می باشند. درحالی که فیبر موجود در جو، لوبیا، چغندر، سیب، پرتقال، گریپ فروت ، گلابی، آلو، هلو و هویج غالبا محلول می باشند.
برخی افراد بر این باورند که فیبر در غذا باعث به وجود آمدن این گازها می شود. این مشکل معمولا با خوردن فیبر در هفته های اول برطرف می شود.
زیاد خوردن و سریع خوردن غذاهای دارای فیبر باعث نفخ می شود. اما این به آن معنی نیست که این گروه غذایی را از رژیم خود حذف کنید، بلکه کم بخورید.
چه غذاهایی باعث نفخ می شوند؟
داده های کمی در این رابطه وجود دارد.
برخی افراد ممکن است 3 لیوان شیر بنوشند و هیچ گونه عارضه ای در آن ها به وجود نیاید و در حالی که در یک فرد با خوردن 1 لیوان شیر مشکلاتی در دستگاه گوارشش ایجاد شود.
به طور کلی غذاهایی که گاز در بدن به وجود می آورند در زیرآورده شده است:
حبوبات:
اغلب لوبیاها، نخود و لوبیای خشک شده، لوبیای پخته شده، سویا
شیر و فرآورده های لبنی:
سبزیجات:
کلم، پیاز، بروکلی، گل کلم، کلم بروکسل، خیار، تربچه و مارچوبه
سبزیجات ریشه ای:
سیب زمینی و چغندر
میوه ها:
سیب، موز، کشمش، زردآلو و گوجه
غلات و نان ها:
تمام غذاهایی که با گندم درست شده باشند، از قبیل: نان، ماکارونی و غذاهای آماده صبحانه یا سریال ها
غذاهای چرب:
گوشت چرب، خامه غلیظ شده(درحالی که غذاهای چرب فاقد کربوهیدرات می باشند، اما توانایی تولید گاز را دارند.)
مایعات:
نوشابه های گازدار و برخی داروها و پودرها
راهنمای تغذیه ای برای جلوگیری از آروغ زدن
- از سیگار کشیدن، پیپ کشیدن، جویدن آدامس و آبنبات پرهیز کنید. زیرا همه این ها باعث ورود هوا به معده می گردد.
- از مصرف غذاهایی که دارای هوا می باشند از قبیل: نوشابه ها و خامه های روی غذاها خودداری نمایید.
- آرام غذا بخورید.
راهنمای تغذیه ای برای جلوگیری از باد شکم
- به جای 3 وعده غذا، وعده های غذایی خود را زیادتر و با حجم محدود مصرف کنید.
- آرام غذا بخورید. خود را عادت دهید که غذا را با چنگال بخورید و بعد از هر لقمه چنگال خود را کنار بگذارید و خوب غذا را بجوید. غذاهای آبکی از قبیل آبگوشت، آش و سوپ را با ظرف سرنکشید.
- مایعات را 1 ساعت قبل و یا بعد از غذا بنوشید.
- لباس راحت بپوشید و از پوشیدن لباس های تنگ بپرهیزید.
- از خم و راست شدن بعد از غذا اجتناب کنید.
- استرس و پریشانی را حذف نمایید.
راهنمای تغذیه ای برای جلوگیری از نفخ
- اگر علت نفخ یبوست باشد، به مقدار کافی میوه و سبزی مصرف کنید و همچنین نوشیدن آب را نیز فراموش نکنید.
- غذاهای نفاخ که در بالا ذکر شده است را مصرف نکنید.
- در حین غذاخوردن آرامش داشته باشید.
- غذاهای تند را مصرف نکنید.
- تعادل و تنوع را در رژیم غذایی خود رعایت کنید.
- نوشابه های گازدار را مصرف نکنید.
- از نوشیدن زیاد قهوه پرهیز کنید.
- مصرف مواد کربوهیدراته و شیرینی ها را کم کنید.
برای جلوگیری از عدم هضم مواد غذایی به نکات زیر توجه کنید:
* کم بخورید و غذای خود را به جای 3 وعده در 6-5 وعده مصرف کنید.
* غذا را خوب بجوید.
* از خوردن مواد غذایی چرب و پرادویه دوری کنید. همچنین از نوشیدن نوشابه ها و قهوه پرهیز کنید.
* به مقدار کافی آب بنوشید. (8-6 لیوان)
* وزن خود را ثابت نگاه دارید.
* به طور مرتب ورزش کنید. 60-30 دقیقه را در طول روز، ورزش کنید. بهتر است بعد از صرف شام، پیاده روی کنید.
* استرس را از خود دور کنید. نفس عمیق بکشید، یوگا انجام دهید و برای لذت بردن از زندگی برای خود وقت بگذارید.
* رژیم غذایی متعادل و متنوع داشته باشید. یک رژیمی که می خواهد در تولید گاز کنترل داشته باشد، باید مقدار کافی کالری، پروتئین، عناصر معدنی و ویتامین ها را داشته باشد.
*مطالب مرتبط:
یبوست و درمان آن با تغذیه مناسب
