شیپور روز آخر!

قیامت وسطی در نظام فلسفی صدرایی در مرتبه مثالی و ملکوت صوری تحقق می‌یابد. بدین ترتیب  پس از مرگ و برپایی قیامت صغری روح در قالب مثالی قرار می گیرد و همچنان به صعود خود ادامه می دهد. در این هنگام در صور دمیده می شود و موجودات به موت فزع(1) می‌میرند. ولی دوباره  إحیاء شده و قیامت وسطایشان آغاز می‌شود. آنچنان که آیه شریفه بدان اشاره دارد و می فرماید:«و یوم ینفخ فی الصور ففزع من فی السموات و من فی الارض»(2)؛ و روزى كه در صور دمیده شود پس هر كه در آسمان ها و هر كه در زمین است به هراس می افتد. یعنی با موت فزع که در مرتبه صوری و مثالی تحقق می‌یابد قیامت وسطی برپا می شود. نفس قالب‌های مثالی خود را از دست می‌دهد. به این ترتیب به مرتبه بالاتر وجود صعود می کند. یعنی به حیات برتر و بهتری از حیات قبلی زنده می‌شود که آن همان مرتبه عقلانی و روحانی است.این مرتبه پس از مرتبه ملکوت صوری قرار دارد. نفس در قوس نزول با سقوط از مرتبه تجرد عقلانی به مرتبه صوری مثالی وارد می شود. اکنون نیز در قوس صعود از مرتبه ملکوت صوری به مرتبه ملکوت عقلانی و معنوی صعود می‌کند.

بر اساس روایتی از رسول اکرم ایشان درسؤال از معنای صور فرمودند: «قرن من نور التقمه اسرافیل»؛ شاخی از نور است که اسرافیل آن را فرو می‌خورد. پس می توان گفت صور داری تنگی و گشادی است. چون به قرن و شاخ از آن تعبیر شده است. منظور از این تنگی و گشادی زمانی به صورت صحیح دریافت می‌شود که صور را منطبق بر مراتب وجود بدانیم. در این صورت گشادی آن به معنی مرتبه وجودی بالاتر و در نتیجه شدت وجودی و تنگی آن مرتبه پایین‌تر و در نتیجه ضعف وجودی است. همچنین می‌تواند منظور از گشادی کثرت وجودی باشد که مراتب پایین وجود است و منظور از تنگی وحدت وجودی و عدم کثرت در آن باشد که مراتب بالاتر وجودی را در بر می‌گیرد. از سوی دیگر نفخه و دمیدن مثلاً در آتش می‌تواند سبب دو امر شود. یعنی دو اثر متفاوت داشته باشد که عبارتند از: 1.خاموش شدن آتش، 2.شعله‌ورتر کردن و اشتعال آن. همینطور نفخه صور که به معنی دمیدن اسرافیل در صور است نیز دو اثر دارد: اول مرگ و موت انسان و دوم احیاء و زنده شدن پس از مرگ به حیات دیگری که از حیات و زندگی اولیه برتر است. آن همانا صعود به مرتبه بالاتر وجود در قوس صعود و احیاء در رتبه عقلانی است.(3) پس از رسیدن به این رتبه دیگر نفس به کسی غیر از خدا توجه ندارد. او آماده می شود تا قیامت کبری برای او برپا  شود.                                                                                                                                                                                                                                ادامه دارد...

پی نوشت ها

1_ برای اطاع بیشتر در مورد موت فزع بنگرید به مقاله "روزی که اسرار هویدا شود."

2_ سوره مبارکه نمل آیه 87.

3_ صدرالدین شیرازی ، محمد ، مفاتیح الغیب ، ص 658.

سایت تبیان

ن_رادفر

کارشناس فلسفه اسلامی