سیاهچاله ها می توانند فقط تا یک حدی بزرگ شوند!
چنین تصور می شود که سیاهچاله ها در تمام کیهان پراکنده هستند ولی بزرگترین و پرجرم ترین سیاهچاله ها در مرکز بزرگترین کهکشانها پیدا می شوند. نشان داده شده است که این سیاهچاله های ابَرپرجرم بیش از یک میلیارد برابر جرم خورشید، جرم دارند.
معمولا سیاهچاله ها با جذب و بلعیدن ستارگان و توده های گاز و غبار اطراف خود، آهسته آهسته به جرم خود می افزایند. حتی سیاهچاله های کوچک معمولی که بعد از مرگ یک ستاره ی پرجرم بوجود می آیند، اگر ستاره ای در اطراف خود ببینند، شروع به خوردن آن می کنند!
این مواد به سمت سیاهچاله سقوط می کنند و قسمتی از جرم بسیار بسیار فشرده و چگالِ این جسم شگفت انگیز می شوند. بدین ترتیب سیاهچاله کم کم رشد می کند و پر جرم تر می شود.
ولی یک ستاره شناس هندی که روی سیاهچاله ها مطالعه می کند اخیرا گفته یک حد بالایی برای اندازه ی سیاهچاله ها می توان یافت. خانم «پریام وادا ناتاراجان» Priyamvada Natarajan، استاد ستاره شناسی و فیزیک در دانشگاه ییل فرانسه معتقد است که حتی بزرگترین هیولاهای گرانشی هم نمی توانند تا ابد رشد کنند. بلکه زمانی که به حدود 10 میلیارد برابر جرم خورشید می رسند، دیگر باید جلوی رشد خود را بگیرند.
این سیاهچاله های فرا - پرجرم، که درون کهکشانهای بیضوی غول پیکر در خوشه های کهکشانی بزرگ یافت می شوند، پرجرم ترین اجرام در کیهانِ شناخته شده هستند. حتی سیاهچاله ی بزرگ مرکز کهکشان خودمان هزاران بار کم جرم تر از این موجودات عظیم الجثه است. ولی این سیاهچاله های غول پیکر، که با مکیدن مواد اطراف مثل گاز و غبارو ستارگان رشد می کنند، به نظر می رسد نمی توانند بیشتر از این حد چاق شوند.
زمانی که سیاهچاله ها به حدود 10 میلیارد برابر جرم خورشید می رسند، دیگر باید جلوی رشد خود را بگیرند.
مطالعات ناتاراجان اولین حد بالایی برای جرم سیاهچاله ها را مطرح کرد. وی با استفاده از داده های اشعه ی ایکس و مرئی از این سیاهچاله های فراپرجرم، به این نتیجه رسیده است. در واقع این طرح بر اساس رصدهای گوناگونی می باشد که سیاهچاله ها با رسیدن به یک نقطه ی خاص دیگر نمی توانند به رشد خود ادامه دهند.
چرا؟
یک توضیح احتمالی این است که سیاهچاله ها زمانی که به این حد از جرم می رسند، چنان تابش پر انرژی از خود می تابند که مواد اطراف را از خود می راند و گاز و غبار دیگر نمی تواند به خورد سیاهچاله برسد. واین خود می تواند تأثیراتی بر فرایند های ستاره سازی در آن حوالی داشته باشد.
ناتاراجان می گوید: شواهدی درباره نقش کلیدی سیاهچاله ها در فرآیند کهکشان سازی بدست آمده است... بنظر می رسد که آنها نقش اول در این نمایش فضایی هستند.
منبع:
ترجمه و تألیف:
ا.م.گمینی
