تبیان، دستیار زندگی
ملاصدرا حکیم و فیلسوف بزرگ اسلامی عشق و محبت را مترادف می‌داند و آن را ابتهاج به شیء موافق تعریف می‌كند اعم از این كه عقلی باشد یا حسی، حقیقی باشد یا ظنی. او معتقد است كه در همه‌ی موجودات عشق و شوقی نسبت به كمال وجود دارد و معشوق و محبوب حقیقی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

عشق و محبت از دیدگاه ملاصدرا

محبت

تعریف عشق و محبت در لغت

حب نقیض بغض و مترادف وداد است. این واژه در فارسی معادل دوستی است که در مقابل آن  كینه قرار دارد. در لاتین Amor، در انگلیسی Love و در فرانسه Amour  می‌باشد.(1)

عشق نیز وقتی به كمال خود می رسد قوا را ساقط می گرداند و حواس را از كار می اندازد و عاشق را بی اشتها کرده و از غذا باز می دارد و میان عاشق و مردم جدایی می افكند و او بیمار می گردد یا دیوانه می شود و در نهایت هلاك می گردد.

ریشه واژه ی محبت

در تبیین ریشه‌ی محبت با توجه به اقوال برخی بزرگان می‌توان چنین تقسیم بندی نمود :

1. حب از حَبّ گرفته شده است که جمع حبه است بمعنی دانه‌های گندم و جو و غلات دیگر ( كه مطعومات و غذا‌ها هستند.) و حبه القلب جایگاه محبت و دوستی و یا مركز وجود است که نتیجه و ثمره‌ی دل و خاطر، مركز و هویدای دل و یا لكه‌ای از خون سیاه در وسط قلب می باشد.

2. ممكن است حِب مأخوذ از حب ( به كسرحاء ) باشد و منظور دانه گلها و ریاحین صحرایی است. حُب، حِب نامیده می‌شود زیرا مغز و لباب حیات است و الحُب یعنی محبوب و به شدت دوست داشتنی.(2)

ریشه واژه ی عشق

عشق را فرط المحبه(3) و گذشتن از حد در محبت(4) گویند كه از نظر ریشه‌ی عربی می‌توان حالات را در نظر گرفت:

1- از عشق گرفته شده است که قله و بالاترین نقطه‌ی كوه است و اگر گفته شود فلانی عاشق شده است منظور این است كه محبت او زیاد شده است و به حداكثر رسیده است.(5)

ملاصدرا  حکیم و فیلسوف بزرگ اسلامی عشق و محبت را مترادف می‌داند و آن را ابتهاج  به شیء موافق تعریف می‌كند اعم از این كه عقلی باشد یا حسی، حقیقی باشد یا ظنی. او معتقد است كه در همه‌ی  موجودات عشق و شوقی نسبت به كمال وجود دارد و معشوق و محبوب حقیقی ذات حق تعالی است.

2- از عشقه گرفته شده است که گیاهی است كه به دور درخت می پیچد و آب آن را می خورد و رنگ آن را زرد می كند و سبب ریختن برگ های آن می شود و بعد از مدتی خود درخت نیز خشك می شود.  عشق نیز وقتی به كمال خود می رسد قوا را ساقط می گرداند و حواس را از كار می اندازد و عاشق را بی اشتها کرده و از غذا باز می دارد و میان عاشق و مردم جدایی می افكند و او بیمار می گردد یا دیوانه می شود و در نهایت هلاك می گردد.(6)

عشق و محبت از دیدگاه ملاصدرا

ملاصدرا

ملاصدرا  حکیم و فیلسوف بزرگ اسلامی عشق و محبت را مترادف می‌داند(7) و آن را ابتهاج (8) به شیء موافق تعریف می‌كند اعم از این كه عقلی باشد یا حسی، حقیقی باشد یا ظنی.(9)

او معتقد است كه در همه‌ی  موجودات عشق و شوقی نسبت به كمال وجود دارد و معشوق و محبوب حقیقی ذات حق تعالی است.(10)

توضیح و شرح بیشتر نظریه صدر المتألهین را در مقالات بعدی دنبال خواهیم نمود.

ادامه دارد...

پی نوشت ها

1- جمیل صلیبا، فرهنگ فلسفی، ص 291.

2- الحسن‌بن‌محمد راغب اصفهانی، ترجمه غلامرضا خسروی حسینی، مفردات فی غریب‌القرآن، تهران، مرتضوی، 1361،ص 428.

3- محمد‌بن‌مكرم ابن‌منظور، لسان العرب،ص 251.

4- فخرالدین‌بن‌محمد طرایحی، مجمع البحرین،ص 214.

5- فاطمه طباطبایی ،سخن عشق(دیدگاههای امام خمینی و ابن عربی)، ص 19.

6- علی اكبر دهخدا، لغت نامه، زیرنظر محمد معین و سید جعفر شهیدی ، ج10 ، ص14024.

7- محمد بن ابراهیم صدر الدین شیرازی، الحكمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، ج ‌7، ص149.

8-ابتهاج به معنی سرور، شادی و خرمی است.یعنی آنچه سبب نشاط روحی انسان می شود.(فرهنگ معین)

9- محمد بن ابراهیم صدر الدین شیرازی، رساله سه اصل،به تصحیح: سید حسین نصر، ص169؛ محمد بن ابراهیم صدر الدین شیرازی،المبدأ و المعاد،ص113.

10- محمد بن ابراهیم صدر الدین شیرازی، الحكمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه،ج 7، ص148.

سایت تبیان

نجمه السادات رادفر

کارشناس فلسفه اسلامی

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.