دانشمندان در آسمان چه می‌بینند؟
شناخت‌نامه‌ی قرآن 6
سوره آل عمران
«آل عمران» سومین سوره‌ی قرآن است كه 200 آیه دارد و در مدینه نازل شده است و از آنجا ملاك اصلی نامگذاری سوره‌ها، مهمترین و جالبترین موضوعی است كه در آن آمده است. آن را "آل عمران" نام نهاده‌اند و مراد از "عمران"، پدر حضرت مریم است. چون در این سوره گزارش مبسوط و گسترده‌ای از حضرت عیسی (علیه السلام) و مادر گرامیش بیان شده.
هدف این سوره توجه دادن مؤمنان به دشمنانشان از نصاری و یهود و مشرکان که دست در دست یکدیگر داده‌‌اند تا نور خدا را خاموش کنند. و دعوت آنان به وحدت کلمه در دین، و صبر و ثبات در پاسداری از مرزهای آن است.
داستان احد، مباهله با مسیحیان منطقه‌ی نجران، بیان برخی مسایل مربوط به یهودیان، دعوت به مقابله با مشرکان و دعوت به صبر و برقراری ارتباط از جمله مسایل مطرح شد، در این سوره مبارکه است.
در این سوره خدای سبحان حقایق از دین را که موجب هدایت مومنان و پاکیزگی جان آنهاست تذکر داده و با آن وسوسه‌های شیطانی و شبهه‌های باطل اما حق‌نمای اهل کتاب را می‌زداید. در این سوره آمده‌است که خدای بلند مرتبه از تدبیر سلطنت خود غافل نیست و دیگران قادر نیستند او را ناتوان سازند.
خردمندان کسانی هستند که در همه حال خدا را یاد كرده و هیچگاه او را فراموش نمی‌کنند.آنها می‌دانند که این عالم بی‌هدف و باطل نیست و همه به سوی هدفی در حرکتند و به گاه آن هدف، سزای آنچه بوده و شده‌اند به آنان داده خواهند شد.
خداوند در این سوره فرموده است كه دین و هدایت گروهی از بندگان را بر اساس عادت جاری و روش دائمی، یعنی روش اسباب و علل است اختیار کرده و مومن و کافر طبق سنت اسباب حرکت می‌کنند و این دنیا دار امتحان و امروز روز عمل و فردا روز جزاء است.
إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضِ وَ اخْتِلاَفِ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ لآیَاتٍ لِّأُوْلِی الألْبَابِ1
این آیات نورانی بیانگر آنند که مؤمنان و ابرار، پیوسته در یاد خداوند سبحان و در اندیشه‌ی آیات الهی و پناه بردن به خدا از عذاب آتش و درخواست مغفرت و بهشتند و خدا نیز آنچه را که خواسته‌اند نصیب آنان خواهد کرد.
اما کافران، مشغول زندگی كم‌ارزش دنیا بوده و جایگاهشان آتش است كه به زودی بر آن دچار خواهند شد و حال آنها با حال مومنان قابل قیاس نیست.
الَّذِینَ یَذْكُرُونَ اللّهَ قِیَامًا وَ قُعُودًا وَ عَلَىَ جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَكَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضِ
رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذا بَاطِلاً سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ 2
خردمندان کسانی هستند که در همه حال خدا را یاد كرده و هیچگاه او را فراموش نمی‌کنند.آنها می‌دانند که این عالم بی‌هدف و باطل نیست و همه به سوی هدفی در حرکتند و به گاه آن هدف، سزای آنچه بوده و شده‌اند به آنان داده خواهند شد و سزای ظالم آتش است. پس با تضرع می‌گویند «...سبحانک فقنا عذاب النار» ما را از آتش دور دار.
رَّبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِیًا یُنَادِی لِلإِیمَانِ أَنْ آمِنُواْ بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا
وَ كَفِّرْ عَنَّا سَیِّئَاتِنَا وَ تَوَفَّنَا مَعَ الأبْرَارِ3
پروردگارا، ما شنیدیم كه دعوتگرى به ایمان فرا مىخواند كه: «به پروردگار خود ایمان آورید»، پس ایمان آوردیم. پروردگارا، گناهان ما را بیامرز، و بدیهاى ما را بزداى و ما را در زمره نیكان بمیران.
آن منادی رسول خدا «صلی‌الله علیه وآله و سلم» است که آنها را به اموری از جانب پروردگار آگاه می‌کند و از گناهان برحذر داشته و به مغفرت و رحمت و خصوصیات بهشت و وعده‌های الهی ترغیب می‌کند.
آنها سخن منادی را شنیده و قبول می‌كنند و از پروردگارشان بخشش خطاها و همراهی با ابرار را در سرای آخرت می‌خواهند. آرزومند بهشت و رحمتند و آنچه به رسولان الهی وعده داده شده.
مسلماً در آفرینش آسمانها و زمین، و در پى یكدیگر آمدن شب و روز، براى خردمندان نشانههایى [قانع كننده] است.
فاَستجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّی لاَ أُضِیعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِّنكُم مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى بَعْضُكُم مِّن بَعْضٍ فَالَّذِینَ هَاجَرُواْ وَأُخْرِجُواْ مِن دِیَارِهِمْ وَأُوذُواْ فِی سَبِیلِی وَ قَاتَلُواْ وَ قُتِلُواْ لأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئَاتِهِمْ وَ لأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ ثَوَابًا مِّن عِندِ اللّهِ وَ اللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ 4
پروردگارشان دعای آنها را مستجاب می‌گرداند. زیرا او كار هیچ كس را از بین نبرده و بی‌مزد نمی‌گذارد. او عمل مهاجران راه خدا و آنان که در راه او از سرزمین خود اخراج شده و مورد آزار و اذیت واقع شدند و آنان كه در راه خدا مبارزه کرده و کشته شدند را ضایع نمی‌گرداند. بلکه خطاهایشان را محو کرده، بهشت را ارزانیشان می‌كند كه ثواب نیکو در نزد اوست.
کلمه «ربّهم» در ابتدای این فراز، نشانه‌ی فوران رحمت الهی در حق این گروه است.
شماره‌های پیشین:
حسین رحیمی
1 - آل عمران، 191
2 - آل عمران، 192
3 - آل عمران، 193
3 - آل عمران، 195
