من گوش می کنم، تو تکرارش کن

من می خوانم ،تو می خوانی ،ما می خوانیم (4)

پرنده  گفت: در قفس را باز کن تا پرواز کنم. ماهی گفت: آب کم است، توی تنگ بلورم آب بریز. گربه گفت: مدتهاست غذا نخورده ام، همه گفتند و گفتند... بچه گفت مادر برایم بخوان من گوش می کنم. تکرارش کن. تکرارش کن... .

در حوالی سال اول تولدش، زمزمه کردن هاش تبدیل به اولین لغات قابل تشخیص می شوند ، حتماً تا بحال برایش لالائی خوانده اید و مجموعه ای از لالائی های مادربزرگ را جمع آوری کرده اید.

- قرار شد برایش کتاب های مصور بسازید ، عکس های ساده بدون جزئیات زیاد از اشیائی که می شناسد. (اشیاء- افراد خانواده- خوراکی ها، ماشین و حیوانات) تهیه کنید. آن را روی مقوا چسبانده و نام تصویر را زیر عکس بنویسید. کنار مقواها را سوراخ و با روبان آنرا به صورت یک کتاب تصویری درآورید.

-  همان طور که تجربه کرده اید او علاقمند به کتاب هائی است که قسمتی از آن بالا و پائین برود (متحرک) مثلاً موشی که از قوطی کبریت در می آید. کفشی که از توی جعبه در می آید و یا جوجه ای که از تخم مرغ. (1)

- یا کتاب هائی برای لمس کردن. آن را نیز می توانید خودتان تهیه کنید. با چسباندن پارچه هائی زبر، نرم، پشمی، کرکی، سمباده ای و ... روی کارتهای تصویری، به کودک فرصت می دهیم تا علاوه بر دیدن تصاویر، با دستهایش آنرا لمس کند و متوجه تفاوت جنس آنها بشود.

روزها می گذرند ، کودک شما 2 ساله شده است. اومجذوب آهنگ کلمات است ، هرچند معانی را درک نکند. او دوست دارد از افراد آشنا، حیوانات آشنا و حوادث ملموس برایش بگویید.

داستان پسربچه ای که غذا نمی خورد و روز بروز کوچک و کوچک و کوچک تر شد.

قصه هائی از کودکی خودش  تعریف کنید. داستان بچه ای که شیشه شیرش گم شده بود. به یاد داشته باشید که این قصه ها را با سوم شخص شروع کنید. بچه ای بود ، پسری یا دختری. سعی کنید نصیحت نکنید و مدام از یک پسر و دختر خوب صحبت نکنید . او از کودکانی که کار بد نمی کنند خوشش نمی آید. تا زمانی که بدها جزای خود را می بینند و خوب ها پیروز می شوند ، او نه تنها الگوی بدی برداشت نمی کند بلکه بیشتر متوجه مفهوم می شود.

تخیلات کودکان در این سنین قدرت پرواز دارند. مانع پرواز آنها نشوید. آنها می توانند یک چوب ساده را تبدیل به اسب کنند و یک سینی را تبدیل به فرمان یک ماشین. به آنها فرصت دهید، اجازه بدهید که صحبت کنند و تخیلاتشان را آزادانه بیان کنند. در این دوره گفتن قصه برای آنها جذاب تر از خواندن کتاب است. او دوست دارد قصه های عجیب غریبی بشنود، همانطور که خود نیز می تواند بیان کند. مثلاً قصه ماهی ای که توی رودخانه وارونه شنا می کرد تا آب توی چشماش نره یا بچه ای موقع حمام کردن از دو پرنده 5 تا نهنگ 3 تا گربه دعوت کرد بیایند توی وان حمام او.

مجدداً تاکید می شود که مانع پرواز تخیلات او نشویم وبا اوهمراه شویم. در این گروه سنی (3 تا 5 سال) اکثر بچه ها شروع به آموزش الفبا کرده اند. آهنگهائی در مورد حروف الفبا می دانند و نام حروف را می شناسند. بسیاری از والدین کتاب حروف الفبا را برای کودکانشان می خوانند و حروف را به آنها نشان می دهند. آموزش صدای حروف phonics  در بعضی از کودکستانها نیز صورت می گیرد.(2) علامات آشنائی مثل برنامه مورد علاقه تلویزیونی، نام رستوران ها یا بعضی بسته بندیهای خوارکی از جمله مواردی است که او می آموزد. بنابراین کتابهای ساده با قسمت های تکراری بسیار مورد علاقه اوست.

علاوه بر این ویژگی ها، کودکان دوست دارند شخصیت اصلی قصه با مشکلی برخورد کرده و خودش مشکل را حل کند. او از داستانهای پرهیجان لذت می برد. او در کنار شما نشسته و بدون ترس و نگرانی درمورد بدبیاری یک گرگ و یا خرسی که توی رودخانه افتاده می شنود.

به او فرصت دهید تا همراه شما به کتاب فروشی بیاید. ابعاد تازه ای از کتاب خواندن را به او نشان دهید. مثلاً بعد از دیدن پرنده ای در باغ وحش، کتابی در مورد پرندگان یا سایر حیوانات در اختیار او قرار دهید، به همین ترتیب در مورد گیاهان، سنگها و غیره .

بچه گفت: مادر برایم بخوان، بگو و تکرار کن.

مادر گفت و گفت و گفت.

کودک در قفس را باز کرد. لیوان آبش را درتنگ ماهی خالی کرد. غذایش را به گربه داد. و سوار بر تخیلاتش پرواز کرد.

پی نوشت :

1- جوجه بازکن، تاکن، نگاه کن- کانون پرورش کودکان و نوجوانان- 1384

2- آموزش حروف الفبا با توجه به قرائین آموزش و پرورش در کلاس اول دبستان است. بنابراین آموزش غلط (به علت عدم آگاهی از نوع آموزش) و حتی آموزش صحیح، کودک را در کلاس اول دچار مشکل می کند.

تبیان – خانواده وزندگی

فرشته مجیب(عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی)

مقالات مرتبط :

زبان قصه، زبان تربیت

به كودكانمان «كتاب خواندن» را بیاموزیم ( قسمت اول)

«کتاب بازی» را به کودک یاد دهید!

برایم قصه بگو