میزان و معیار شناخت گناهان كبیره از صغیره

در این كه معیار در شناخت گناهان كبیره از صغیره چیست، بین علما، گفتگو و اختلاف فراوان شده، كه در مجموع پنج معیار را بیان كرده‌اند:

1- هر گناهى كه خداوند در قرآن، براى آن وعده عذاب داده باشد.

2- هر گناهى كه شارع مقدس، براى آن حد تعیین كرده، مانند شرابخوارى یا زنا و دزدى و مانند آن كه تازیانه و كشتن و سنگسار از حدود آنها است و در قرآن به آن هشدار داده است.

3- هر گناهى كه بیانگر بى اعتنایى به دین است.

4- هر گناهى كه حرمت و بزرگ بودنش با دلیل قاطع ثابت شده است.

5- هر گناهى كه در قرآن و سنّت، انجام دهنده آن، شدیداً تهدید شده است.(36)

گناهان كبیره از دیدگاه امام خمینی (ره)

در كتاب تحریر الوسیله امام خمینى (ره) در مورد معیار گناهان كبیره، چنین آمده است:

- گناهانى كه در مورد آنها در قرآن یا روایات اسلامى وعده آتش دوزخ، داده شده باشد.

- از طرف شرع، به شدت، از آن نهى شده است.

- دلیل، دلالت دارد كه آن گناه، بزرگتر از بعضى از گناهان كبیره است.

- عقل، حكم كند كه فلان گناه، گناه كبیره است.

- در ذهن مسلمینِ پایبند به دستورات الهى، چنین تثبیت شده كه فلان گناه، از گناهان بزرگ است.

- از طرف پیامبر اكرم یا امامان (علیهم السلام) در خصوص گناهى تصریح شده كه از گناهان كبیره است.

سپس مى‌گویند: گناهان كبیره، بسیار است، بعضى از آنها عبارتند از:

1- نا امیدى از رحمت خدا.

2- ایمن شدن از مكر خدا.

3- دروغ بستن به خدا یا رسول خدا (صلّى الله علیه وآله) و یا اوصیاى پیامبر (علیهم السلام)

4- كشتن نا بجا.

5- عقوق پدر و مادر.

6- خوردن مال یتیم از روى ظلم.

7- نسبت زنا به زن با عفت.

8- فرار از جبهه جنگ با دشمن.

9- قطع رحم.

10- سحر و جادو.

11- زنا.

12- لواط .

13- دزدى.

14- سوگند دروغ.

15- كتمان گواهى. (در آنجا كه گواهى دادن واجب است)

16- گواهى به دروغ .

17- پیمان شكنى.

18- رفتار بر خلاف وصیّت.

19- شرابخوارى.

20- رباخوارى.

21- خوردن مال حرام.

22- قمار بازى.

23- خوردن مردار و خون.

24- خوردن گوشت خوك.

25- خوردن گوشت حیوانى كه مطابق شرع ذبح نشده است.

26- كم فروشى.

27- تعرّب بعد از هجرت. یعنى انسان به جایى مهاجرت كند كه دینش را از دست مى‌دهد.

28- كمك به ستمگر.

29- تكیه بر ظالم .

30- نگهدارى حقوق دیگران بدون عذر.

31- دروغگویى.

32- تكبر.

33- اسراف و تبذیر.

34- خیانت.

35- غیبت.

36- سخن چینى.

37- سرگرمى به امور لهو.

38- سبك شمردن فریضه حج.

39- ترك نماز.

40- ندادن زكات.

41- اصرار بر گناهان صغیره.

اما شرك به خدا و انكار آنچه را كه خداوند دستور داده، و دشمنى با اولیاى خدا، از بزرگترین گناهان كبیره مى‌باشد.(37)

همانگونه كه بیان شد طبق فتواى امام خمینى(ره) گناهان كبیره، بسیار است و آنچه در بالا ذكر شد قسمتى از آنها است، مثلا توهین به كعبه و قرآن و پیامبر (صلّى الله علیه وآله) و امامان (علیهم‌السلام) یا ناسزا گفتن به آنها و بدعت گذارى و ... از گناهان كبیره است.

یك تقسیم بندى دیگر در مورد گناهان

امام على علیه السلام در گفتارى فرمود:

انّ الذنوب ثلاثة... فذنب مغفور و ذنب غیر مغفور و ذنب نرجو لصاحبه و نخاف علیه... ؛ گناهان بر سه گونه‌اند: گناه بخشودنى و گناه نابخشودنى و گناهى كه براى صاحبش، هم امید(بخشش) داریم و هم ترس از كیفر.

سپس فرمود: «اما گناهى كه بخشیده است، گناه بنده‌اى است كه خداوند او را در دنیا كیفر مى‌كند و در آخرت كیفر ندارد. در این صورت خداوند حكیم‌تر و بزرگوارتر از آنست كه بنده‌اش را دو بار كیفر كند.

اما گناهى كه نابخشودنى است، حق الناس است یعنى ظلم بندگان نسبت به همدیگر كه بدون رضایت مظلوم بخشیده نمى‌شود.

و اما نوع سوم، گناهى است كه خداوند آن را بر بنده‌اش پوشانده و توبه را نصیب او نموده است، و در نتیجه آن بنده هم از گناهش هراسان است و هم امید به آمرزش پروردگارش دارد، ما نیز درباره چنین بنده‌اى، هم امیدواریم و هم ترسان.(38)

پی‌نوشت‌ها:

1- كافى، ج3، ص 392. به نقل از علامه مجلسى كه او این موارد را از شیخ بهائى نقل نموده است.

2- تحریر الوسیله، ج 1، ص 274- 275.

3- بحارالانوار، ج 6، ص 30.

منبع:

گناه شناسى، محسن قرائتى، تنظیم و نگارش: محمدى اشتهاردى .