ویژگىهاى ماه رمضان
ماه خدا
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: شَعبانُ شَهری، و شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللهِ(1)؛ شعبان، ماه من است و ماه رمضان، ماه خداست .
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللهِ، و شَهرُ شَعبانَ شَهری؛ شَعبانُ المُطَهِّرُ، و رَمَضانُ المُكَفِّرُ (2)؛ ماه رمضان، ماه خداست و ماه شعبان، ماه من است؛ شعبانِ پاككننده و رمضانِ پوشاننده [و جبرانكننده گناهان] .
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: رَمَضانُ شَهرُ اللهِ، و هُوَ رَبیعُ الفُقَراءِ (3)؛ رمضان، ماه خداست. این ماه، بهار فقیران است .
- الإمام علیّ علیهالسلام: شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللهِ، و شَعبانُ شَهرُ رَسولِ الله صلىاللهعلیهوآله، و رَجَبٌ شَهری(4)؛ رمضان، ماه خداست؛ شعبان، ماه پیامبر خداست و رجب، ماه من است.
ماه میهمانى خدا
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله ـ فی وَصفِ شَهرِ رَمَضانَ ـ : هُوَ شَهرٌ دُعیتُم فیهِ إلى ضِیافَةِ اللهِ، و جُعِلتُم فیهِ مِن أهلِ كَرامَةِ اللهِ، أنفاسُكُم فیهِ تَسبیحٌ، و نَومُكُم فیهِ عِبادَةٌ، ...(5) ؛ پیامبر اكرم صلىاللهعلیهوآله در توصیف ماه رمضان فرمود: آن، ماهى است كه در آن به میهمانى خدا دعوت شدهاید و در آن، از اهل كرامت خدا قرار داده شدهاید. نفَسهایتان در آن، تسبیح است؛ خوابتان در آن، عبادت است؛ عمل(خیرِ) شما در آن، پذیرفته است؛ و دعاى شما در آن، مستجاب است.
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: إذا كانَ یَومُ القِیامَةِ یُنادِی المُنادی: أینَ أضیافُ اللّهِ؟ فَیُؤتى بِالصّائِمینَ ... فَیُحمَلونَ عَلى نُجُبٍ مِن نورٍ، و عَلى رُؤوسِهِم تاجُ الكَرامَةِ، و یُذهَبُ بِهِم إلَى الجَنَّةِ (6)؛ پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآله فرمود: چون روز قیامت شود، منادى ندا مىدهد: «كجایند میهمانان خدا ؟» پس روزهداران را مىآورند ... ، آنان را بر مَركبهایى عالى از [جنس] نور سوار مىكنند، و در حالى كه تاج كرامت بر سر آنان است، آنان را به بهشت مىبرند.
- قال الامام علیّ علیهالسلام ـ مِن خُطبَتِهِ فی أوَّلِ یَومٍ مِن شَهرِ رَمَضانَ ـ : أیُّهَا الصّائِمُ، تَدَبَّر أمرَكَ؛ فَإِنَّكَ فی شَهرِكَ هذا ضَیفُ رَبِّكَ، اُنظُر كَیفَ تَكونُ فی لَیلِكَ و نَهارِكَ؟ و كَیفَ تَحفَظُ جَوارِحَكَ عَن مَعاصی رَبِّكَ؟ اُنظُر ألاّ تَكونَ بِاللَّیلِ نائِما و بِالنَّهارِ غافِلاً؛ ... (7)؛ امام على علیهالسلام در خطبه خویش در اولین روز از ماه رمضان فرمود: اى روزهدار! در كار خود بیندیش، كه تو در این ماه، میهمان پروردگار خویش هستى! بنگر كه در شب و روزت چگونهاى و چگونه اعضاى خود را از نافرمانى پروردگارت نگه مىدارى!
بنگر! مبادا در شب، خواب باشى و در روز، غافل. پس، این ماه بگذرد و [بار] گناهت بر دوشت مانده باشد و آنگاه كه روزهداران پاداشهاى خود را مىگیرند، از زیانكاران باشى و آنگاه كه آنان از كرامت مولایشان نصیب مىبرند، از محرومان باشى و آنگاه كه آنان از سعادت همسایگى با پروردگارشان برخوردار مىگردند، تو از راندهشدگان باشى!
پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآله فرمود: چون روز قیامت شود، منادى ندا مىدهد: «كجایند میهمانان خدا ؟» پس روزهداران را مىآورند ... ، آنان را بر مَركبهایى عالى از [جنس] نور سوار مىكنند، و در حالى كه تاج كرامت بر سر آنان است، آنان را به بهشت مىبرند.
- قال الإمام الباقر علیهالسلام: شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ رَمَضانَ، وَالصّائِمونَ فیهِ أضیافُ اللّهِ و أهلُ كَرامَتِهِ، مَن دَخَلَ عَلَیهِ شَهرُ رَمَضانَ فَصامَ نَهارَهُ و قامَ وِردا مِن لَیلِهِ وَاجتَنَبَ ما حَرَّمَ اللهُ عَلَیهِ، دَخَلَ الجَنَّةَ بِغَیرِ حِسابٍ (8) ؛ ماه رمضان، ماه رمضان! روزهداران در آن، میهمانان خدا و اهل كرامت الهىاند. هر كس ماه رمضان بر او وارد شود و او روزش را روزه بگیرد و بخشى از شبش را به عبادت و نماز بایستد و از آنچه خداوند بر او حرام كرده، پرهیز كند، بدون حساب وارد بهشت مىشود.
سَرور ماهها
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: شَهرُ رَمَضانَ سَیِّدُ الشُّهورِ (9)؛ ماه رمضان، سَرور ماههاست .
- قال الإمام الرضا علیهالسلام: إذا كانَ یَومُ القِیامَةِ زُفَّتِ الشُّهورُ إلَى الحَشرِ یَقدُمُها شَهرُ رَمَضانَ عَلَیهِ مِن كُلِّ زینَةٍ حَسَنَةٍ، فَهُوَ بَینَ الشُّهورِ یَومَئِذٍ كَالقَمَرِ بَینَ الكَواكِبِ، فَیَقولُ أهلُ الجَمعِ بَعضُهُم لِبَعضٍ: وَدِدنا لَو عَرَفنا هذِهِ الصُّوَرَ! ...(10) ؛ امام رضا علیهالسلام فرمود: چون روز قیامت شود، ماهها را به رستاخیز مىآورند، در حالى كه ماه رمضان، كه با هر زیور نیكویى آراسته است، پیشاپیش آنهاست. آن روز، ماه رمضان در میان ماهها، همچون ماه در میان ستارههاست. مردمى كه آنجا گرد آمدهاند، به یكدیگر مىگویند: دوست داشتیم كه این چهرهها را مىشناختیم!
منادى، از سوى خداى متعال ندا سر مىدهد كه: «اى همه آفریدگان! اینها، سیماى ماههایى است كه نزد خداوند، از روزى كه آسمانها و زمین را آفرید، شمارشان در كتاب خدا دوازده تاست. سَرور و برترِ آنها، ماه رمضان است. آن را آشكار ساختم تا برترى ماه مرا بر ماههاى دیگر بشناسید و تا براى مردان و زنانى كه بنده مناند، شفاعت كند و من هم شفاعتش را درباره آنان بپذیرم.»
شب قدر، در ماه رمضان است
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: قَد جاءَكُم شَهرُ رَمَضانَ؛ شَهرٌ مُبارَكٌ ... فیهِ لَیلَةُ القَدرِ خَیرٌ مِن ألفِ شَهرٍ، مَن حُرِمَها فَقَد حُرِمَ(11)؛ ماه رمضان، شما را فرا رسیده است؛ ماهى مبارك ... كه در آن، شب قدر است كه بهتر از هزار ماه است. محروم، كسى است كه از آن شب، محروم بماند.
- سُئِلَ رَسولُ اللهِ صلىاللهعلیهوآله عَن لَیلَةِ القَدرِ، فَقالَ: «هِیَ فی كُلِّ رَمَضانَ»(12) ؛ از پیامبر خدا درباره شب قدر پرسیدند و من هم مىشنیدم. فرمود: «آن، در هر ماه رمضانى هست.»
پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: ماه رمضان، شما را فرا رسیده است؛ ماهى مبارك ... كه در آن، شب قدر است كه بهتر از هزار ماه است. محروم، كسى است كه از آن شب، محروم بماند.
- مسند ابن حنبل عن أبی مرثد: سَأَلتُ أباذَرٍّ قُلتُ: كُنتَ سَأَلتَ رَسولَ الله صلىاللهعلیهوآله عَن لَیلَةِ القَدرِ؟ قالَ: أنَا كُنتُ أسأَلَ النّاسِ عَنها یعنی أشدّ الناس مسألةً عنها. قالَ: قُلتُ: یا رَسولَ اللهِ، أخبِرنی عَن لَیلَةِ القَدرِ أ فی رَمَضانَ هِیَ أو فی غَیرِهِ؟ قالَ: «بَل هِیَ فی رَمَضانَ.»
قالَ: قُلتُ: تَكونُ مَعَ الأَنبِیاءِ ما كانوا فَإِذا قُبِضوا رُفِعَت، أم هِیَ إلى یَومِ القِیامَةِ؟ قالَ: «بَل هِیَ إلى یَومِ القِیامَةِ.»(13)
از ابوذر پرسیدم: آیا از پیامبر خدا درباره شب قدر پرسیدهاى؟
گفت: «من از همه مردم، بیشتر، پرسشگر آن بودم .
گفتم: اى پیامبر خدا! مرا از شب قدر آگاه ساز كه آیا در رمضان است یا در غیر آن؟
فرمود: "در رمضان است."
گفتم: آیا همراه با پیامبران است، تا وقتى كه باشند و چون پیامبران بمیرند، شب قدر هم برداشته مىشود، یا آن كه شب قدر تا روز قیامت هست؟
فرمود: تا روز قیامت هست.»
پی‌نوشت‌ها:
1- فضائل الأشهر الثلاثة: 44/20، الأمالی للصدوق:71/38 ، تحف العقول: 419 ، الإقبال: 3 / 293، روضة الواعظین:441، دعائم الإسلام: 1/283، بحارالأنوار: 97/68/4 .
2- كنز العمّال: 8 / 466 / 23685 نقلاً عن ابن عساكر و ج 12 / 323 / 35216 نقلاً عن الدیلمی وكلاهما عن عائشة .
3- ثواب الأعمال: 84 / 5، النوادر للأشعری: 17/2 ، فضائل الأشهر الثلاثة: 58/37، الجعفریّات: 58، النوادر للراوندی: 134/ ، بحارالأنوار: 97/75/26.
4- المقنعة: 373، مسارّ الشیعة: 56، مصباح المتهجّد: 797 .
5- فضائل الأشهر الثلاثة: 77/61، الأمالی للصدوق: 84/4، عیون أخبار الرضا علیهالسلام:1/295/53، الإقبال:1/26، بحارالأنوار: 96/356/25.
6- مستدرك الوسائل: 4/22/4079 نقلاً عن تفسیر أبی الفتوح الرازی.
7- فضائل الأشهر الثلاثة: 108 / 101 .
8- فضائل الأشهر الثلاثة: 123/130.
9- شرح الأخبار : 1/ 223 / 207، الفضائل: 125، بحارالأنوار:40/54/89؛ فضائل الأوقات للبیهقی: 89/205، شُعَب الإیمان:3/314/3637 و ص 355/3755 ، كنز العمّال: 8/482/23734 .
10- فضائل الأشهر الثلاثة: 110/102 عن عبدالله بن عامر عن أبیه.
11- تهذیب الأحكام: 4/152/422، الأمالی للمفید: 112/2 و301 /1 ، الأمالی للطوسی: 74 / 108و ص 149/ 246 ، بحارالأنوار: 97/17/34؛ سنن النسائی: 4/129، مسند ابن حنبل: 3/8/7151 و ص 412/9502.
12- سنن أبی داود: 2/54/1387، السنن الكبرى: 4/506/8526 .
13- مسند ابن حنبل: 8/117/ 21555، المستدرك على الصحیحین:1/603/1596و ج2/578/3960، السنن الكبرى: 4/505/ 8525 .
منبع:
ماه خدا، محمدی ری شهری،ج 1، ص 38.
