رقابت رصدگران آسمان شب در ایران
دومین رقابت صوفی روز پنجشنبه و جمعه 7 و 8 شهریور در تهران برگزار می شود. پوریا ناظمی، دبیر دومین رقابت صوفی با اعلام این مطلب به خبرنگار ایسنا گفت: این رقابت رصدی با حمایت و همکاری استانداری سیستان و بلوچستان و سازمان ها و نهادهای دولتی و آموزشی این استان از جمله سازمان آموزش و پرورش، سازمان ملی جوانان، دانشگاه سیستان و بلوچستان و با پیگیری جمعیت منجمان مهبانگ از سوی شاخه آماتوری در پایان هفته جاری در سیستان و بلوچستان برگزار خواهد شد. وی خاطرنشان كرد: در همین حال و در اولین گام به سوی برگزاری این رقابت به شکل فراملی، امسال تعدادی از منجمان آماتور از انجمن نجوم کردستان عراق در این رقابت حضور می یابند.
ناظمی تصریح كرد: در همین حال به ابتکار جمعیت منجمان مهبانگ در این برنامه از زحمات دکتر خواجه پور که نقش ارزنده‌ای در ترویج نجوم و رشد نجوم آماتوری در کشور مان ایفا کرده اند تقدیر به عمل خواهد آمد. دکتر خواجه پور مترجم کتاب نجوم به زبان ساده در ایران است که بسیاری از منجمان آماتور امروز ایران کار علمی خود را با مطالعه این کتاب اغازکرده اند و این کتاب هنوز هم پس از سالها در رده پر فروش ترین و معتبر ترین راهنماهای منجمان آماتور ایرانی به شمار می رود.
چه کسانی در این رقابت شرکت می کنند؟
تمام رصدگران ایرانی و غیر ایرانی که با صورت های فلکی و اجرام شناخته شده ژرف آسمان آشنا باشند و به کمک اطلس‌های آسمان با یک تلسکوپ یا دوربین دوچشمی، علاوه بر رصد ماه و خورشید و سیارات به رصد اجرام اعماق آسمان می‌پردازند و سابقه رصد تعدادی از اجرام فهرست معروف مسیه را در کوله بار تجارب رصدی خود داشته باشند، شرط اولیه برای حضور در دومین رقابت صوفی را دارند.
صوفی کیست؟
عبدالرحمن صوفی رازی استاد ریاضی و ستاره‌شناس برجسته ایرانی سده ی چهارم است . که در دوران دیلمیان در فارس و اصفهان زندگی می کرد.
او در زمینه دانش ریاضیات، هندسه و ستاره‌شناسی کتابهای زیادی دارد از جمله کتاب صورالکواکب (پیکرهای ستارگان)دراخترشناسی که به چندین زبان ترجمه شده‌است.
رازی در سفری كه به یمن داشت موفق شد ابر ماژلانی بزرگ را كه از ایران قابل رویت نبود، ببیند و از آن با نام البكر در آثارش یاد كرده است. این كهكشان را اروپائی ها تا قبل از سفر دریائی ماژلان در قرن شانزدهم، ندیده بودند.
صوفی رازی نخستین کسی بود که کهکشان مارپیچی M31 (که درفاصله دو میلیون سال نوری از ما قرار گرفته) را با چشم غیرمسلح رصد نموده و مورد مطالعه قرار داد. گزارش صوفی از کهکشان امراة‌المسلسله و همینطور ابر ماژلانی بزرگ، قدیمی‌ترین مدارک موجود از مشاهده ی این اجرام هستند. عبدالرحمن در عین حال توانست هفت جرم دیگر را به عنوان اجرام غیرستاره‌ای ثبت و رصد کند. بدین ترتیب می‌توان او را نخستین کسی دانست که فهرستی از اجرام غیر ستاره‌ای ارایه داده‌است. در فهرست صوفی اجرام جالب توجهی چون خوشه دوگانه برساوش یا M44 و چند سحابی های دیگر چشم می‌خورد.
او در رصد ستارگان و تعیین قدر ستارگان (میزان درخشندگی)، رنگ و موقعیت آنها در صور فلكی و یافتن سحابی ها و ستارگان دوگانه كوشش فراوان نمود و نتایج كارش را به دقت در مورد هر صورت فلكی پیاده سازی كرد.و در مجموع توانست كاتالوگی از ۱۰۱۸ ستاره همراه با ویژگی های رصدی آنها تهیه كند .انجمن بین المللی نجوم به پاس تجلیل از خدمات علمی صوفی، یكی از دهانه های ماه را به نام او ثبت نمود .
رقابت رصدی صوفی چیست؟
پوریا ناظمی، دبیر دومین رقابت صوفی، می گوید: ایده اولیه رقابت صوفی هنگامی مطرح شد که طی چند دوره از برگزاری مارتن مسیه به هوای نا مساعد برخوردیم . به این دلیل که زمان برگزاری ماراتن مسیه بین اسفند و فروردین است و ما با اوج دوران بارش ها مواجهیم . معمولا 40 تا 50 درصد ماراتن های مسیه را در هوای نا مساعد برگزار کردیم .
از طرفی برخی از اجرام بسیار جذاب در فهرست مسیه وجود ندارند ، زیرا از عرض جغرافیایی محل زندگی مسیه، قابل رؤیت نبودند.
این رقابت جنبه ی فرهنگی هم دارد ، همانطور که ماراتن مسیه باعث شده تا نام شارل مسیه به عنوان یک منجم پیشگام شناخته بشود ، برای گرامیداشت و یادبود شخصیت صوفی رازی ، این ایده مطرح شد .
دو سال پیش در سمنان اولین دوره ی آن برگزار شد ، سال گذشته به علت مشکلات مالی انجمن برگزار نشد و امسال دومین دوره ی آن در سیستان و بلوچستان برگزار خواهد شد .
در رقابت دوم سعی شده اندکی به سوی بین المللی شدن پیش برویم . با دعوت از کشور های همسایه از جمله عراق ، افغانستان ، پاکستان و کشور های حاشیه ی جنوب خلیج فارس .
یکی از اهداف شاخه آماتوری تمرکز زدایی بوده است و ما در این رقابت به دامنه ی تفتان می رویم که در شرایط ممکن است کمتر رصدگران ما به آنجا بروند . دو گزینه ی اصلی ما شیراز بود و سیستان و بلوچستان که فعلا روند برگزاری به سمت سیستان و بلوچستان است .
در رقابت صوفی چه اجرامی را رصد می کنند؟
کسانی که در رقابت صوفی شرکت می کنند، می باید بوسیله ی تلسکوپ و دوربین، فهرستی مشخص از اجرام اعماق آسمان را رصد کنند: سحابی ها، کهکشانها، خوشه های باز و کروی اجرامی هستند که منجمین در این رقابت تلاش می کنند تمام آنها را در طول یک شب رصد کنند.
در میان این اجرام چند تا سحابی و کهکشان است که عبدالرحمن صوفی با چشم غیر مسلح اما تیز بینش، کشف کرده است.
برای مشاهده ی فهرست این اجرام و توضیحات دیگر به سایت انجمن نجوم آماتوری ایران مراجعه فرمایید.
منابع :
تألیف و تلخیص:
ا.م.گمینی
