اصطلاحات روزنامه نگاری
آرشیو: جایی كه مطالب چاپ شده در روزنامه ها در آن بایگانی می شود و خبرنگاران برای كسب اطلاع از موضوع یا بررسی سابقه خبر به آن مراجعه می كنند. در حال حاضر آرشیو روزنامه ها رایانه ای شده. تا چند سال پیش كارمندان آرشیو مطالب روزنامه ها را قیچی می كردند و بر حسب موضوع آنها را در پوشه های جداگانه می گذاشتند.
آزادی مطبوعات: در بسیاری از كشورها آزادی مطبوعات توسط دولت تضمین شده.
آگهی: اطلاعیه ای كه كالاها و ساختمان های قابل فروش را معرفی می كند یا مشاغلی را پیشنهاد می دهد.
ارزش های خبری: ارزش های خبری تعیین می كنند كه آیا مطلبی قابل چاپ در روزنامه هست یا نه و میزان اهمیت آن چقدر است.
اشتراك: افراد یا سازمان ها پولی به روزنامه می پردازند و روزنامه شان را در محل كار یا منزل دریافت می كنند.
امضای نویسنده: نام نویسنده كه زیر تیتر و بالای مقاله چاپ می شود.
پاراگراف های حمایتی: پاراگراف هایی كه بعد از لید می آیند. این پاراگراف ها جزییات بیشتری درباره موضوع ارایه می كنند. این پاراگراف ها اغلب شامل نقل قول ها و واقعیات جالب ند. اطلاعات كم اهمیت تر باید در پاراگراف های آخر قرار بگیرند. چون ممكن است به دلایلی مقاله كوتاه شود.
پیام های خوانندگان: نظرات خوانندگان روزنامه درباره مسائل مختلف و یا مشكلات آنها دراین قالب و در ستونی ویژه آورده می شود.
تاریخ گذشته: مطلبی كه تازگیش را از دست داده.
تصحیح: بخشی از روزنامه كه مطالب در آن غلط گیری می شود.
تعقیب خبر: پیگیری موضوع خبری توسط خبرنگار كه هر چند مدت یك بار یا هر روز، هر ساعت و حتی گاهی هر چند دقیقه یك بار انجام می شود.
تفسیر: نوعی از مقاله كه در آن نویسنده به بیان دیدگاه های شخصی اش درباره یك موضوع می پردازد.
توزیع: بخشی از روزنامه كه وظیفه دارد پس از چاپ، روزنامه را بین دكه ها و در شهرهای مختلف تقسیم كند.
توضیح: در صورتی كه روزنامه مطلب یا عكسی را اشتباهی چاپ كرده باشد و بخواهد بابت این اشتباه عذرخواهی كند و موضوع را به شكلی درست ارایه دهد، یا بخواهد مطلبی را برای خوانندگانش روشن كند مطلبی به نام توضیح چاپ می كند.
تیتر : عنوان یك مقاله كه بزرگ و با حروف درشت تر از متن چاپ می شود.
تیتر صفحه اول: تیترمهمترین خبر روزنامه از نظر ارزش های خبری و خط مشی روزنامه در صفحه اول و زیر نام روزنامه چاپ می شود.
جوابیه: مطلبی كه فردی یا مركزی در پاسخ به مطلب چاپ شده در روزنامه درباره خودش می نویسد.
حروفچینی: بخشی كه مطالب روزنامه در آن تایپ می شود.
حق التحریر: كسی كه در استخدام روزنامه نیست و بر حسب تعداد ستون هایی كه نوشته دستمزد می گیرد. حق التحریر ثابت كسی ست كه در استخدام روزنامه نیست ولی هر ماه به طور ثابت دستمزد دریافت می كند.
حوزه: تخصص خبرنگار در یك یا چند موضوع یا رشته. مثلاً خبرنگاری در حوزه نفت تخصص دارد.
خبر: مطلبی كه واقعه ای را عیناً به همان شكلی كه اتفاق افتاده بدون شرح و تفسیر بیان می كند.
خبر اختصاصی: خبری كه خبرنگار یا روزنامه دیگری آن را نداشته باشد.
خبر خوردن: وقتی روزنامه خبرمهمی را چاپ نكرده باشد در حالی كه بقیه روزنامه ها آن خبر را داشته باشند، خبر خورده است.
خبر داغ: خبر بسیار مهم
خود سانسوری: وقتی صورت می گیرد كه خبرنگار به خاطر فشارهایی مطلبی را كه به آن دست یافته بازگو نمی كند.
خبر فوری: نخستین اعلام وقوع خبر
خبرگزاری ها: سازمان هایی هستند كه اخبار را به دست می آورند و آنها را مخابره می كنند. در نتیجه روزنامه ها در حال حاضر بیشتر نقش اطلاع رسانی و تحلیل اخبار را به عهده دارند.
دبیر: مسئول یك بخش روزنامه. به عنوان مثال دبیر اجتماعی مدیر صفحات اجتماعی ست.
رپرتاژ آگهی: گزارش یا گزارش خبری كه برای كسی یا سازمانی و یا... تبلیغ كند.
روزنامه: نشریه ای ست كه هر روز چاپ می شود و شامل خبر، سرمقاله و دیگر مطالب می شود. روزنامه ها در كاغذهای بزرگ و ارزان چاپ می شوند و از وسط تا می شوند. آگهی و به میزان كمتری اشتراك و در مورد روزنامه های دولتی یا حزبی دولت و احزاب هزینه اداره روزنامه را تأمین می كنند.
روزنامه نگار: كسی كه در روزنامه یا نشریات مانند آن فعالیت حرفه ای روزنامه نگاری انجام می دهد.
زیر چاپ: درحال انتشار
سابقه خبر: نقل خلاصه وقایع قبلی و جزئیاتی كه مربوط به خبر است.
سالن تحریریه: جایی كه اعضای هیأت تحریریه در آن مستقراند.
سانسور: هنگامی ست كه جلوی چاپ مطلبی گرفته می شود.
سردبیر: كسی كه مدیریت تحریریه و مطالب روزنامه را به عهده دارد.
سرمقاله: مقاله ای كه در صفحه اول چاپ می شود و صاحب امتیاز، مدیرمسئول، سردبیر یا دبیران و مقاله نویسان عقایدشان را در آن بیان می كنند.
سؤالات اصلی: كه، كی، كجا، چه، چرا، چگونه.
شرح عكس: توضیح درباره یك عكس یا تصویر كه معمولاً زیر آن نوشته می شود.
شمارگان یا تیراژ: تعداد نسخه های چاپ شده در هر شماره از روزنامه.
شم خبری: خبرنگاری كه بداند در چه زمانی و چگونه می تواند خبر به دست آورد دارای شم خبری ست.
شناسنامه: نام صاحب امتیاز و مدیر مسئول روزنامه به همراه شماره تلفن و فاكس و... روزنامه در یكی از صفحات چاپ می شود.
شورای تیتر: در اواخر روز وقتی تقریباً تمام اخبار و مطالب آماده شده، سردبیرو دبیران گاهی به همراه مدیر مسئول دور هم جمع می شوند. دبیران خلاصه مطالب به دست آمده و تیترهایشان را ارایه می دهند و مشخص می شود چه تیترها و مطالبی در صفحه اول چاپ می شوند. در این جلسات سوژه های جدید نیز مطرح می شوند.
صاحب امتیاز: مالك روزنامه
صفحات رویی: صفحاتی كه مطالب خبری در آنها چاپ می شود.
صفحات لایی: صفحات میانی روزنامه كه مطالب غیر خبری در آنها چاپ می شود.
صفحه بندی: بخشی ست كه مطالب، تصاویر وعكس ها را با توجه به مقدار فضای صفحه به بهترین شكل كنار هم قرار می دهد. تا همین اواخر صفحه بندی در ایران دستی بود ولی حالا رایانه ای شده است.
ضربه: مطالب با جملات و نكات جالبی شروع می شود تا خواننده را به سوی خود جلب كند و او تشویق شود بقیه مطلب را بخواند.
غلط چاپی: وقتی كه كلمه یا جمله ای پس از چاپ و به دلیل مشكلات چاپی اشكال املایی داشته باشد.
غیر قابل چاپ: مطالبی كه به هر دلیلی مناسب چاپ تشخیص داده نمی شوند.
كارت خبرنگاری: كارتی كه خبرنگار از روزنامه محل كارش یا انجمن روزنامه نگاران ویا مراكز مربوطه مثل وزارت ارشاد دریافت می كند. این كارت مدرك خبرنگار بودن اوست.
كوتاه كردن: مطالب روزنامه گاهی كم می شوند تا با وجود سایر خبرها در صفحه جا شوند.
گزارش : تلفیق خبر و مصاحبه و آمار و اطلاعات در قالب توصیفی و داستانی.
گزارشگر: كسی كه اخبار را با تحقیق، توصیف و مصاحبه تلفیق می كند و آنها را به شكل داستانی یا جذاب می نویسد.
لید: اولین پاراگراف مطالب روزنامه است. لید باید خلاصه واقعیات به دست آمده را در خود داشته باشد و به برخی از سؤال های اصلی پاسخ دهد.
مأموریت: خبرنگار یا گزارشگر هر چند مدت و یا هر روز برای مصاحبه ودریافت خبر و یا تهیه گزارش به خارج از روزنامه می رود. گاهی نیز برای تهیه خبر یا گزارش به سایر شهرها ویا خارج از كشور سفر می كند.
مدیر مسئول: مسئول همه بخش های روزنامه و مطالب روزنامه است و در صورت لزوم برای پاسخگویی در مورد مطالب چاپ شده در روزنامه در دادگاه حاضر می شود.
مصاحبه : مكالمه برای به دست آوردن اطلاعات یا فهمیدن نظرات یك نفر.
مصاحبه شونده: كسی كه با او مصاحبه می شود.
مصاحبه كننده: كسی كه مصاحبه را اداره می كند.
مطبوعات زرد: نشریاتی كه مطالب و اخبار جنجالی چاپ می كنند.
مقاله: نوشته ای درباره یك موضوع
مقاله غیر خبری (فیچری): مطالب جالب غیر خبری. مانند مقاله ای درباره جمع آوری تمبر.
منبع خبر، منبع مطلع: فرد مطلعی كه خبرنگار اطلاعاتش را از او كسب كرده.
میان تیتر: برای دسته بندی و جدا كردن مطالب در یك مقاله یا گزارش به كار می رود.
نقل قول: مطلبی كه از قول مقامات، كارشناسان یا مردم نقل می شود. نقل قول در گیومه قرار می گیرد مگر اینكه غیر مستقیم باشد.
نمایندگی روزنامه در شهرستان ها: روزنامه های بزرگ درشهرستان های بزرگ ومراكز استان ها و گاهی در خارج از كشور دفاتری دارند كه اخبار و گزارش هایی برای روزنامه ارسال می كنند.
نیمتای بالا: نیمه بالای صفحات روزنامه. نیمه بالا از نیمه پایین مهم تر است.
هرم وارونه: رایج ترین سبك نگارش مطالب روزنامه كه در آن پاراگراف های مهم اول نوشته می شوند و به تدریج از اهمیت مطلب كاسته می شود.
منبع : سایت صفر بیست
پ. ن . : می دانم ، بیشتر مدخلها " سوخته " بودند اما بگذارید پای آن چند مدخلی که هنوز " داغ" بودند!
